Ο έντρομος ασθενής, που εμφανίστηκε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών σε ένα νοσοκομείο της Καλιφόρνιας με μια μια πλαστική σακούλα στο χέρι, δεν πέθανε. Αυτό, όμως, είναι το μοναδικό ευχάριστο στοιχείο της ιστορίας, που περιγράφει σε ένα ιατρικό podcast, ο δρ Κένι Μπαν. Μέσα στην σακούλα, είχε φέρει μια ταινία (παράσιτο) τυλιγμένη γύρω από τον κύλινδρο ενός ρολού τουαλέτας. Οταν ο γιατρός την άπλωσε στο πάτωμα του νοσοκομείου και τη μέτρησε, διαπίστωσε ότι το μήκος της ήταν 1,7μ.
Ο ασθενής είχε δυνατούς κοιλιακούς πόνους. Όπως είπε στον γιατρό, κατά τη διάρκεια ενός διαρροϊκού επεισοδίου με αίμα σκέφτηκε ότι πεθαίνει: «Κοιτάζω προς τα κάτω και βλέπω ένα κομμάτι έντερο να κρέμεται απ’ έξω». Φρικαρισμένος, το αρπάζει, αρχίζει να το τραβάει και αυτό το πράγμα συνεχίζει να βγαίνει. Και ξαφνικά αυτό αρχίζει να κινείται. Ο Μπαν αναφέρει ότι το παράσιτο οφειλόταν πιθανότατα στο γεγονός ότι ο ασθενής έτρωγε καθημερινά σολομό σασίμι.
Η ιστορία έχει προκαλέσει την προσοχή όλου του κόσμου, γιατί αυτά τα σκουλήκια, όπως λέει στον Guardian ο Πίτερ Όλσον, ειδικός στα παράσιτα της ταινίας και ερευνητής στο τμήμα βιοεπιστημών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, «τείνουν να γίνονται τεράστια». Ο ωμός σολομός είναι ένας από τους κύριους τρόπους για να πάρει κανείς το σκουλήκι, το οποίο στη ζωή του μπορεί να ζει παρασιτικά σε διάφορους οργανισμούς.
«Ένας τυπικός κύκλος ζωής μπορεί να περιλαμβάνει μια αρκούδα που τρέφεται με σολομό και στη συνέχεια αποπατεί στο ποτάμι. Τα αυγά της ταινίας μπορούν να περάσουν στο υδάτινο περιβάλλον και, στην περίπτωση ενός υδρόβιου κύκλου ζωής όπως αυτός, να φαγωθούν από μικρά οστρακόδερμα. Όταν τα οστρακόδερμα τρώγονται από τα ψάρια, μετατρέπονται σε προνύμφες που μεταδίδονται σε ανθρώπους όπως σε αυτή την περίπτωση. Η προνύμφη θα πάει στο έντερο και μεγαλώνοντας θα μετατραπεί σε ένα τεράστιο σκουλήκι», λέει ο Όλσον.
Η ταινία είναι ένας τερατώδης και εντυπωσιακός οργανισμός. Το σώμα της μοιάζει με κορδέλα, χωρισμένη σε τμήματα (προγλωττίδες) με αρσενικά και θηλυκά αναπαραγωγικά όργανα σε κάθε τμήμα, οπότε είναι ικανή για αυτο-γονιμοποίηση. Το κεφάλι τής χρησιμεύει μόνο για να κρατιέται στο έντερο του ξενιστή και όχι για να τρώει. Τρέφεται απορροφώντας απορροφά θρεπτικά συστατικά μέσω του δέρματός της. Συχνά, κάποιος που έχει μολυνθεί δεν το καταλαβαίνει. Κάποτε μπορεί να εντοπίσει στα κόπρανά του κομματάκια της ταινίας που μοιάζουν με ρύζι, να υποφέρει από πόνους, διάρροια, ναυτία ή έμετο.
Υπάρχουν περισσότερα από 10.000 γνωστά είδη σκωλήκων του γένους της ταινίας, όμως μόνο λίγα από αυτά μπορούν να προσβάλουν τους ανθρώπους και η λοίμωξη αντιμετωπίζεται αρκετά εύκολα με τα φάρμακα που χορηγούνται στα κατοικίδια ζώα. Ο τύπος των κεστωδών σκωλήκων που μπορεί να περάσει στο σώμα μας από το σούσι ή τα πλημμελώς ψημένα ψάρια είναι πολύ δυσάρεστος, αλλά σχετικά αβλαβής, αν και μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικά συμπτώματα και αλλεργικές αντιδράσεις. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να φράξει το έντερο (ένα σκουλήκι μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 15 μέτρα ή και τα 25 μέτρα, σύμφωνα με μία επιστημονική εργασία).
Σε αυτές τις περιπτώσεις, λέει ο Ολσον, ο άνθρωπος είναι ο «τελικός οικοδεσπότης». Αλλά όταν είναι ο «ενδιάμεσος ξενιστής», οι κεστώδεις σκώληκες μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές βλάβες, μπορεί να είναι έως και θανατηφόρες. «Το πρόβλημα είναι ότι οι προνύμφες δεν αναπτύσσονται στο έντερο. Μετακινούνται σε άλλα μέρη του σώματος και ειδικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα», λέει, και μπορούν να δημιουργήσουν κύστεις σε διάφορα σημεία, όπως στον εγκέφαλο, προκαλώντας πονοκεφάλους ακόμα και επιληπτικές κρίσεις.
Η μετάδοση είναι πολύ πιο πιθανό να προέλθει από μόλυνση μέσω κοπράνων, παρά από κατανάλωση κρέατος που δεν έχει ψηθεί καλά: «Το πρόβλημα είναι τεράστιο σε μέρη όπως η Κεντρική Αμερική, όπου υπάρχει μεγάλη βιομηχανία χοιρινού κρέατος και εκτροφή μεγάλου αριθμού χοίρων. Όσο χειρότερες είναι οι συνθήκες υγιεινής, τόσο πιο πιθανή είναι η μετάδοση», διευκρινίζει ο Ολσον. Να σημειωθεί ότι η λοίμωξη από το παράσιτο της ταινίας θεωρείται ότι ευθύνεται για το ένα τρίτο των περιπτώσεων επιληψίας στην περιοχή.
Η «ταινία της αλεπούς» που λέγεται έτσι γιατί μεταδίδεται από τα κόπρανα αλεπούς, είναι μια ποικιλία βλαβερών παρασίτων, που ενδημούν στην Ευρώπη. Οι άνθρωποι μπορεί να μολυνθούν από αυτά άθελά τους, πράγμα απειλητικό για τη ζωή των παιδιών και των ανοσοκατεσταλμένων. Μπορεί να μεταδοθούν από κατοικίδια ζώα; «Και πάλι μόνο μέσω μόλυνσης από κόπρανα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν μοιραζόμαστε τα ίδια παράσιτα [με τους σκύλους]. Αλλά ο σκύλος μπορεί να φέρει σπίτι περιττώματα απ’ έξω», τονίζει ο βρετανός ειδικός.
Εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως στις φτωχές περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου -όπου επίσης υπάρχουν υψηλά ποσοστά HIV-, πλήττονται από λοιμώξεις που προκαλούν οι κεστώδεις σκώληκες. Αντιμετωπίζονται εύκολα και θα μπορούσαν να εξαλειφθούν με επενδύσεις στην αποχέτευση, την εκπαίδευση και τη διαχείριση φαρμάκων. Γι’ αυτό και η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έχει προσθέσει τις λοιμώξεις από ταινία στη λίστα με τις παραμελημένες τροπικές ασθένειες (NTDs).
Ωστόσο, οι γιατροί προειδοποίησαν ότι τέτοιου είδους μολύνσεις είναι ένας κίνδυνος τον οποίο δεν πρέπει να αμελούμε. Μια δημοσίευση στο British Medical Journal τον περασμένο Μάρτιο, αναφέρεται σε έναν 32χρονο άνδρα από την Πορτογαλία ο οποίος μπήκε στο νοσοκομείο με σοβαρούς κοιλιακούς πόνους. Η ενδοσκόπηση αποκάλυψε ότι στο τοίχωμα του εντέρου του ήταν κολλημένο ένα παρασιτικό σκουλήκι που αφαιρέθηκε με χειρουργική επέμβαση.
Πέρασε στο σώμα του όταν έφαγε σούσι. «Λόγω των αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες, τα περιστατικά της ανισακίασης (ασθένεια που προκαλείται από σκουλήκια σε ψάρια, με συμπτώματα όπως πόνο, έμετο και διάρροια) αυξάνονται στις δυτικές χώρες, και θα πρέπει να την υποψιάζεται κανείς σε ασθενείς με ιστορικό κατανάλωσης ωμών ψαριών», γράφουν οι ερευνητές.
Η νομοθεσία της ΕΕ για την υγιεινή των τροφίμων απαιτεί να καταψύχονται τα ψάρια που πρόκειται να καταναλωθούν ωμά ή ελαφρά μαγειρεμένα (αν και ορισμένα ψάρια εκτροφείου απαλλάσσονται), αφού τα παράσιτα σκοτώνονται με το καλό μαγείρεμα και το πάγωμα. Οι ταινίες από τα ψάρια μπορούν να προκαλέσουν ζημιά, κυρίως οικονομική, αφού το μολυσμένο κρέας ή το ψάρι δεν μπορούν να πουληθούν. «Η ταινία δεν δολοφονεί ανθρώπους» λέει ο Ολσον. Σίγουρα όμως προκαλεί φρικτές σκέψεις.