Η ατμοσφαιρική ρύπανση συμβάλλει στην αύξηση της μικροβιακής αντοχής, που αποτελεί σημαντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία παγκοσμίως.
Αυτό συμπεραίνει μια παγκόσμια μελέτη στην οποία αναλύονται δεδομένα από τουλάχιστον 100 χώρες. Φαίνεται μάλιστα πως η σύνδεση ρύπανσης – αντοχής αφορά κάθε χώρα και κάθε ήπειρο και ακολουθεί γεωμετρική πρόοδο.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Lancet Planetary Health και όπως γράφει ο βρετανικός Guardian είναι η πρώτη που παρουσιάζει ισχυρές ενδείξεις για το πώς και πόσο η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει την αντίσταση στα αντιβιοτικά παγκοσμίως.
Η μικροβιακή αντοχή – δηλαδή η αντίσταση των μικροβίων στα αντιβιοτικά – είναι μια από τις ταχύτερα κλιμακούμενες απειλές για την παγκόσμια υγεία. Μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα και ήδη σκοτώνει 1,3 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως, σύμφωνα με τον Guardian.
Τα ανθεκτικά βακτήρια και τα πιο πρόσφατα υπέρ-ανθεκτικά βακτήρια – ή σούπερ μικρόβια, όπως συνηθίζεται να λέγονται τα τελευταία χρόνια – προκαλούν σοβαρές λοιμώξεις που αντιμετωπίζονται δύσκολα με πολλά από τα διαθέσιμα φάρμακα, ενώ η παρασκευή και διάθεση νέων αντιβιοτικών είναι παγκοσμίως φειδωλή. Εκτός από τα βακτήρια, υπάρχουν και ανθεκτικοί μύκητες που επίσης αντιστέκονται στις διαθέσιμες θεραπείες.
Oπως το εξηγεί ο Guardian, κύρια αιτία της μικροβιακής αντοχής είναι η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών όχι μόνο στην ανθρώπινη ιατρική αλλά και στην κτηνιατρική, ακόμη και στη γεωργική παραγωγή. Η όλη κατάσταση περιγράφεται ως ένας φαύλος κύκλος όπου η υπέρμετρη χρήση αντιβιοτικών δημιουργεί τα σούπερ μικρόβια τα οποία με τη σειρά τους χρειάζονται ακόμη περισσότερα αντιβιοτικά για να αντιμετωπιστούν!
Τώρα, η νέα αυτή έρευνα προσθέτει έναν ακόμη παράγοντα αύξησης της αντοχής: τα αυξανόμενα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ο αέρας αναγνωρίζεται ως άμεση οδός για τη διάδοση της αντοχής στα αντιβιοτικά: Τα ανθεκτικά βακτήρια ή τα γονίδιά τους μπορούν να μεταφερθούν μέσω των μικροσωματιδιών PM2.5 τα οποία αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους ρύπους της ατμόσφαιρας. Αυτό ήταν γνωστό και από παλαιότερες μελέτες. Όμως για πρώτη φορά, οι ερευνητές κατάφεραν να ποσοτικοποιήσουν το φαινόμενο αυτό, υπολογίζοντας την ευθεία σχέση της αύξησης της ρύπανσης με την αύξηση της αντοχής και την επίπτωσή αυτής της σχέσης στην παγκόσμια υγεία.
Αναλύθηκαν πάνω από 11,5 εκατομμύρια στελέχη που περιλάμβαναν 9 από τα πιο γνωστά και πιο επικίνδυνα μικρόβια. Διερευνήθηκε επίσης η αντίσταση σε 43 αντιβιοτικούς παράγοντες.
Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι μια ετήσια αύξηση 10% στα PM2.5 θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση 1,1% της αντοχής στα αντιβιοτικά και σε 43.654 επιπλέον πρόωρους θανάτους παγκοσμίως. Χωρίς μέτρα ενάντια στην ατμοσφαιρική ρύπανση, αυτή η επίπτωση μπορεί να κλιμακωθεί, με 17% αύξηση της αντοχής ως το 2050 και με περισσότερους από 800.000 πρόωρους θανάτους. Αν τα σωματίδια PM2.5 περιοριστούν παγκοσμίως στα 5μg ανά κυβικό μέτρο αέρα, η μικροβιακή αντοχή μπορεί να μειωθεί κατά τουλάχιστον 16% και οι θάνατοι κατά περίπου 23%.
Ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Χονγκ Τσεν του Πανεπιστημίου Zhejiang στην Κίνα, δήλωσε στον Guardian: «Η αντίσταση στα αντιβιοτικά και η ατμοσφαιρική ρύπανση συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων απειλών για την παγκόσμια υγεία. Μέχρι τώρα, δεν είχαμε μια σαφή εικόνα των πιθανών δεσμών μεταξύ των δύο, αλλά αυτή η εργασία υποδηλώνει ότι τα οφέλη από τον έλεγχο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης θα μπορούσαν να είναι διπλά: όχι μόνο θα μειωθούν οι επιπτώσεις της κακής ποιότητας του αέρα, αλλά θα μπορούσαν να καταπολεμηθούν και τα μπορούσε επίσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση των ανθεκτικών μικροβίων».
Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί ήδη τον μοναδικό μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Η μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση σχετίζεται με χρόνιες παθήσεις όπως οι καρδιακές παθήσεις, το άσθμα και ο καρκίνος του πνεύμονα, μειώνοντας το προσδόκιμο ζωής.
Η βραχυπρόθεσμη έκθεση σε υψηλά επίπεδα ρύπανσης μπορεί να προκαλέσει βήχα, συριγμό και κρίσεις άσθματος και οδηγεί σε αυξημένες επισκέψεις σε νοσοκομεία και γενικούς γιατρούς παγκοσμίως.
Σύμφωνα με όσα γράφει ο Guardian, τα σωματίδια PM2.5 – με διάμετρο 30 φορές μικρότερη από τη διάμετρο της ανθρώπινης τρίχας – συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα από την οδική κυκλοφορία, τη βιομηχανική δραστηριότητα και την καύση άνθρακα και ξύλου.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι πάνω από 90% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτίθεται σε μη ασφαλή όρια PM2.5 (πάνω από 10μg ανά κυβικό μέτρο αέρα) σε ετήσια βάση.
100 θάνατοι τη μέρα και η Ελλάδα πρωταθλήτρια
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) υπολογίζει ότι κάθε χρόνο τουλάχιστον 35.000 ασθενείς πεθαίνουν από λοιμώξεις ανθεκτικές στα αντιβιοτικά. Με άλλα λόγια, τα ανθεκτικά μικρόβια σκοτώνουν κάθε χρόνο στην Ευρώπη όσους σκοτώνουν η γρίπη, το aids και η φυματίωση μαζί…
Εδώ και χρόνια, η Ευρώπη δίνει μάχη απέναντι σε συγκεκριμένα μικρόβια τα οποία προκαλούν σοβαρές λοιμώξεις – κυρίως στα νοσοκομεία αλλά και στην κοινότητα – και έχουν υψηλή αντοχή σε πολλές «οικογένειες» αντιβιοτικών, ακόμη και στα αντιβιοτικά τελευταίας γενιάς.
Την τελευταία διετία φαίνεται να έχουν υπερδιπλασιαστεί τα ανθεκτικά στελέχη του βακτηρίου Acinetobacter το οποίο προκαλεί σοβαρή πνευμονία, λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και του δέρματος.
Οι λοιμώξεις από Klebsiella ανθεκτική στις καρβαπενέμες που είναι νέας γενιάς αντιβιοτικά αυξήθηκαν κατά 20%. Αντίστοιχα, οι μυκητιάσεις από τον μύκητα Candida auris σχεδόν διπλασιάστηκαν το ίδιο διάστημα. Ο συγκεκριμένος μύκητας είναι πλέον απειλητικός ακόμη και για τη ζωή αφού εμφανίζει σημαντική αντοχή σε πολλαπλά αντιμυκητιασικά φάρμακα.
Η μικροβιακή αντοχή είναι ανάμεσα στις 3 κορυφαίες υγειονομικές απειλές για την Ευρώπη.
Σύμφωνα με το ECDC, η Ελλάδα έχει την πρωτιά στις νοσοκομειακές λοιμώξεις, ενώ εμφανίζει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μικροβιακής αντοχής στην Ευρώπη.
Επιπλέον, η χώρα μας είναι διαχρονικά ανάμεσα στους «πρωταθλητές» της κατανάλωσης αντιβιοτικών, με τα ποσοστά μικροβιακής αντοχής να ξεπερνούν και το 73% ανάλογα με το μικροβιακό στέλεχος.
Κάθε μέρα στην Ευρώπη χρησιμοποιούνται 16,4 δόσεις αντιβιοτικών ανά 1.000 κατοίκους. Κατά το πλείστον, η χορήγηση αφορά την πρωτοβάθμια περίθαλψη, δηλαδή τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται στην κοινότητα και φτάνουν τις 15 δόσεις ανά 1.000 κατοίκους σε ημερησία βάση.
Κι ενώ εδώ και αρκετά χρόνια, υλοποιούνται πανευρωπαϊκές εκστρατείες για την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών, οι μειώσεις που έχουν επιτευχθεί δεν επαρκούν για να αναστρέψουν τις συνέπειες της μικροβιακής αντοχής. Κι αυτό γιατί έχει μεν μειωθεί η χρήση παλαιότερων αντιβιοτικών, αλλά η χορήγηση νεότερων φαρμάκων «καλά κρατεί». Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, αυξάνεται ανησυχητικά και η χρήση των λεγόμενων αντιβιοτικών εφεδρείας. Είναι τα αντιβιοτικά που πρέπει να διαφυλάσσονται ως τελευταία γραμμή άμυνας ενάντια στις ανθεκτικές λοιμώξεις.
Με λίγα λόγια, τα όπλα της ιατρικής απέναντι στα επικίνδυνα μικρόβια είναι ολοένα και λιγότερα…