Η επιτυχία που σημείωσε την περασμένη Κυριακή το ακροδεξιό, νεοναζιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) στις εκλογές που διεξήχθησαν στα κρατίδια της Θουριγγίας και της Σαξονίας, στην Ανατολική Γερμανία, όπου αναδείχθηκε πρώτο και δεύτερο κόμμα αντίστοιχα, είναι τεράστια και προκαλεί ανησυχία, όχι μόνο στη Γερμανία αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Αυτό σημαίνει πως η Ανατολικογερμανοί έχουν κάποιο πρόβλημα με την ελευθερία; «Η Ανατολική Γερμανία έχει μια διαφορετική αντίληψη για την ελευθερία. Και επικρατεί μια διαφορετική αντίληψη για τη δημοκρατία, την οποία πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να αποδεχθούν, προτιμώντας αντ’ αυτής μια ανελεύθερη δημοκρατία όπως στην Ουγγαρία ή στη Ρωσία» απάντησε ο Ιλκο-Σάσα Κόβαλτσουκ συνομιλώντας με τη Μάρα Τζέργκολετ, συνεργάτιδα της ιταλικής Corriere della Sera στο Βερολίνο.
Ο ανατολικογερμανός ιστορικός και συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του βιβλίου «Freiheitsschock» (Το Σοκ της Ελευθερίας), το οποίο σημείωσε τεράστια επιτυχία, είναι άσπονδος εχθρός των κύριων λαϊκιστικών δυνάμεων της Γερμανίας, δηλαδή της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία και της ακροαριστερής (αλλά με ορισμένες δεξιές θέσεις) Συμμαχίας Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW), η οποία επίσης τα πήγε καλά στις εκλογές της Κυριακής στη Θουριγγία και στη Σαξονία. Σύμφωνα με τον Κόβαλτσουκ, ο Μπιέρν Χέκε, επικεφαλής του AfD στη Θουριγγία, και η Σάρα Βάγκενκνεχτ, επικεφαλής του BSW, «είναι δυο μεγάλοι δημαγωγοί, και αυτό στην πολιτική είναι πάντα επικίνδυνο, γιατί το ψέμα είναι το θεμέλιο της πολιτικής των δημαγωγών».
Πώς, όμως, κατέστη δυνατή η επιτυχία των άκρων στη Θουριγγία και στη Σαξονία; «Τι πήγε στραβά στην Ανατολική Γερμανία;», όπως ρώτησε η ιταλίδα δημοσιογράφος τον ανατολικογερμανό ιστορικό. «Το 1989-90 επικρατούσε ευφορία για τα δικαιώματα που έφερε η ελευθερία. Αλλά αυτό που συνέβη στη συνέχεια απογοήτευσε βαθιά πολλούς ανθρώπους, επειδή είχαν αυταπάτες για τη Δύση, πιστεύοντας ότι ήταν ένας παράδεισος. Και αντί να καταλήξουν στον παράδεισο, προσγειώθηκαν στη σκληρή πραγματικότητα. Ολα αυτά οδήγησαν γρήγορα σε μια απόρριψη που πλέον δεν είναι μόνο απόρριψη, αλλά και έντονη εναντίωση» απάντησε εκείνος.
Εξήγησε επίσης ότι σε σχέση με άλλες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, η περίπτωση της Ανατολικής Γερμανίας παρουσιάζει κάποιες σημαντικές ιδιαιτερότητες. «Καταρχάς, σε σύγκριση με την Πολωνία, τα κράτη της Βαλτικής και την Ουγγαρία, η πλειονότητα του πληθυσμού της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας δεν απελευθερώθηκε μόνη της από τον κομμουνισμό, αλλά την απελευθέρωσαν. Δεύτερον, οι Ανατολικογερμανοί απέκτησαν από τη μια στιγμή στην άλλη, όχι μόνο ελευθερία και δημοκρατία, αλλά και το γερμανικό μάρκο.
»Το Deutsche Mark άλλαξε τα πάντα, καταστρέφοντας και σαρώνοντας πολλά πράγματα, τις βιομηχανίες για παράδειγμα, αλλά η ευημερία ήρθε τάχιστα. Ο μετασχηματισμός από τον κομμουνισμό στην κοινωνική οικονομία της αγοράς ήταν πολύ γρήγορος, πουθενά η κοινωνία δεν ήταν τόσο προστατευμένη όσο στην Ανατολική Γερμανία. Αλλά από αυτό προέκυψαν μεγάλες διαιρέσεις. Οι Ανατολικογερμανοί αξιολογούν το βιοτικό τους επίπεδο όχι με βάση τις συνθήκες εκκίνησης, αλλά συγκριτικά με περιοχές όπως η Βαυαρία ή η Βάδη-Βυρτεμβέργη, τις πιο πλούσιες περιοχές της Ευρώπης, στο επίπεδο των οποίων δεν θα φτάσουν ποτέ» ανέφερε ο Κόβαλτσουκ.
Στη συνέχεια ακολούθησαν μια σειρά από κρίσεις –η παγκόσμια χρηματοπιστωτική, η προσφυγική και η υγειονομική της πανδημίας του κορονοϊού–, ενώ σήμερα οι Ανατολικογερμανοί βιώνουν έναν δεύτερο μεγάλο μετασχηματισμό μέσα σε λίγα, σχετικά, χρόνια. «Η ψηφιακή επανάσταση προκάλεσε μεγάλη αβεβαιότητα σε όλους. Κανείς δεν ξέρει τι επιφυλάσσει το μέλλον. Στην Ανατολική Γερμανία αυτή η ανασφάλεια γίνεται αισθητή πιο έντονα. Ετσι, οι άνθρωποι στρέφονται προς τους λαϊκιστές, γιατί σε αυτή την περίπλοκη και ακατανόητη εποχή οι λαϊκιστές προσφέρουν πολύ απλές απαντήσεις. Σε συνδυασμό με έναν έντονο ρατσιστικό εθνικισμό, αυτό προσφέρει σε πολλούς ανθρώπους στην Ανατολική Γερμανία ένα είδος ανακούφισης. Αυτό εξηγεί επίσης γιατί πολλοί στην Ανατολική Γερμανία τρέφουν συμπάθεια τον Πούτιν. Η σύνδεση αριστερών και δεξιών εξτρεμιστών στην Ανατολική Γερμανία είναι ακριβώς η επιθυμία για ένα αυταρχικό σύστημα», σημείωσε.
Πώς, όμως, εξηγείται, αυτή η ιδιαίτερη ροπή της Ανατολικής Γερμανίας προς τον αυταρχισμό; «Υφίστανται καταρχάς ιστορικοί λόγοι. Υπάρχει μια παράδοση στον αυταρχισμό στην Ανατολική Γερμανία, η οποία διατηρήθηκε μέσω της αυτοκρατορίας, της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, του εθνικοσοσιαλισμού, της ΛΔΓ. Υπάρχει όμως και μια θεμελιώδης διαφορά με τη Δυτική Γερμανία. Στην Ανατολική Γερμανία η κοινωνία των πολιτών είναι ελάχιστα αναπτυγμένη, επικρατεί ακόμα η πεποίθηση ότι τα πάντα πρέπει να ρυθμίζονται από το κράτος, ότι το κράτος πρέπει να θεωρείται υπεύθυνο για τα πάντα […] Η απουσία μιας κοινωνίας των πολιτών —η οποία αντικαταστάθηκε από αυτή την πανταχού παρούσα απαίτηση του κράτους— είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους πολλοί άνθρωποι τείνουν προς τον αυταρχισμό, πιστεύουν σε έναν ισχυρό ηγέτη».
Συγκεκριμένα για την Εναλλακτική για τη Γερμανία ο Κόβαλτσουκ σημείωσε ότι «είναι ένα πολύ αυταρχικό κόμμα και πως εκπροσωπεί ένα μέρος του πληθυσμού που θέλει μια αυταρχική κυβέρνηση». Οσον αφορά την ιδιαίτερη συμπάθεια των Ανατολικογερμανών για τη Ρωσία, «αυτή η συγγένεια με τη Ρωσία είναι παράλογη γιατί στη ΛΔΓ -και μιλώ από προσωπική εμπειρία, έχοντας ουκρανούς προγόνους και ένα όνομα που πολλοί θεωρούσαν ρωσικό, παρόλο που είναι ουκρανικό- η Ρωσία δεν εκτιμήθηκε ποτέ. Λίγοι ενδιαφέρονται πραγματικά για την ιστορία. Ομως τα τελευταία χρόνια η Ρωσία κατέστη ένα είδος προβολής για πολλούς Ανατολικογερμανούς. Συμμαχούν με τον μεγαλύτερο εχθρό του εχθρού τους, που είναι η Δύση, και τον κάνουν φίλο τους».