Η ιδέα που έχουν πολλοί Ευρωπαίοι για το πόσο εργατικοί είναι οι Ελληνες είναι γνωστή από παλιά: λένε ότι δεν αγαπάμε τη δουλειά, πάει και τελείωσε, και είναι μάλλον απίθανο να μην το έχετε ακούσει. Η ταμπέλα «τεμπέλης Ελληνας» έφτασε και στα αυτιά της Χάιντι Φούλερ-Λαβ πριν από μερικά χρόνια στην Κρήτη, και αφού το κουβέντιασε αρκετά με Ελληνες και ξένους, αποφάσισε να μας υπερασπιστεί δημόσια.
Πηγαίνοντας από το Ηράκλειο στη Σητεία με ταξί, η αγγλίδα ταξιδιωτική συντάκτρια έπιασε ψιλή κουβέντα με τον οδηγό: «Είχα έναν γερμανό επιβάτη που μου είπε “δεν χρειάζεται να πληρώσω τη διαδρομή, γιατί σας έχω ήδη εξοφλήσει εσάς τους τεμπέληδες Ελληνες με τους φόρους μου”», της είπε συμπληρώνοντας «Τι να κάνουμε;» και έπιασε το πουκάμισό του με τον αντίχειρα και τον δείκτη και το τίναξε κουνώντας παράλληλα το κεφάλι –ξέρετε τώρα– για να μην πει τίποτα χειρότερο.
Η ταμπέλα «τεμπέληδες Ελληνες», που κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ήταν «ένας πανούργος χειρισμός των εθνικών χαρακτηριστικών με σκοπό να αποδείξει ότι οι επιπτώσεις της παγκόσμιας κρίσης που ξεκίνησε το 2008 ήταν “made in Greece” (“ελληνικής κατασκευής”)», γράφει η Χάιντι Φούλερ-Λαβ στην Telegraph.
Αναφέρεται επίσης σε μια δημοσίευση στην ιστοσελίδα Social Europe, του οικονομολόγου Σάντρο Σκόκο, επικεφαλής του think tank Arena Idé που εδρεύει στη Στοκχόλμη, που δήλωσε ότι η ιδέα ξεκίνησε από πολιτικούς με σκοπό να δικαιολογήσουν «τη σκληρότητα προς τους Ελληνες»: «Η χρήση απλών και λανθασμένων εξηγήσεων για να ξεχωρίσουμε τους αποδιοπομπαίους τράγους δεν προοιωνίζεται καλό για το μέλλον ή για την ΕΕ», έγραψε ο Σκόκο.
Ο καθηγητής του Χάρβαρντ Μάικλ Χέρτσεφελντ το πήγε ακόμη πιο μακριά, λέει η Φούλερ-Λαβ: «Οι ξένες κυβερνήσεις, οι τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί… θα προτιμούσαν μια ταπεινωμένη Ελλάδα από μια οικονομικά αυτάρκη… επομένως [προτιμούν] το αρνητικό στερεότυπο που παράγουν αυτοί οι χαρακτηρισμοί», αναφέρει ο καθηγητής σε μια λεπτομερή δημοσίευση που διερευνά το θέμα.
Το στερεότυπο που διαδόθηκε από πολιτικούς και τροφοδοτήθηκε από καρικατούρες όπως ο ξέγνοιαστος Αλέξης Ζορμπάς του Νίκου Καζαντζάκη –που πίνει, βρίζει, χορεύει συρτάκι και κοιμάται με τη μαντάμ Ορτάνς– ήταν δύσκολο να κλονιστεί, παρότι τα στατιστικά στοιχεία αποτυπώνουν μια πολύ διαφορετική ιστορία. Γιατί; Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι Έλληνες εργάζονται περισσότερο και έχουν λιγότερες διακοπές από όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι Έλληνες εργάζονται περισσότερο και έχουν λιγότερες διακοπές από όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους
Από την άλλη πλευρά, η ιδέα ότι η «δουλειά» ισοδυναμεί με «μιζέρια» –ή, για να το θέσουμε με πιο απλούς όρους, «αν την απολαμβάνεις, δεν μπορεί να είναι δουλειά»– είναι βαθιά ριζωμένη στην ψυχή πολλών βόρειων λαών, γράφει στην Telegraph η Φούλερ-Λαβ.
Τούτου δοθέντος, λοιπόν, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ευρωπαίοι επισκέπτες μας πολλές φορές δυσκολεύονται να κατανοήσουν την ελληνική νοοτροπία, που λέει ότι η εργασία δεν είναι κάτι άλλο από τη ζωή, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της. Στο κάτω κάτω εμείς οι Ελληνες τα έχουμε ξεχωρίσει αυτά: άλλο δουλειά (δουλεία) και άλλο εργασία, αλλά οι πολλοί μάλλον δεν το ξέρουν…
«Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ότι οι Ελληνες δεν δουλεύουν. Το πρόβλημα είναι ότι το απολαμβάνουν τόσο πολύ, που δεν πιστεύουμε ότι δουλεύουν πραγματικά!», είπε στην αγγλίδα δημοσιογράφο ένας φίλος της αστειευόμενος, και μάλλον έχει δίκιο. Σε κάθε περίπτωση, τα λόγια του επιβεβαιώθηκαν από έναν οργισμένο ολλανδό τουρίστα: «Γιατί είναι κλειστά τα καταστήματα μέχρι τις 5 μ.μ.; Αυτοί οι Έλληνες είναι πολύ τεμπέληδες, συνέχεια κοιμούνται», της είπε σίγουρος ότι θα συμφωνήσει μαζί του.
Η Φούλερ-Λαβ τού εξήγησε ότι οι περισσότεροι Έλληνες δουλεύουν από τις 8 π.μ. έως τις 2 μ.μ., και ύστερα από μια πολύ απαραίτητη σιέστα, συχνά δουλεύουν μέχρι τις 10 ή τις 11 το βράδυ. «Και το λες αυτό δουλειά;», φώναξε αγανακτισμένος. «Πάντα στέκονται στην πόρτα του καταστήματος κουβεντιάζοντας. Πώς γίνεται να δουλεύουν όταν μπαινοβγαίνουν συνεχώς οι φίλοι τους και τα παιδιά τους;».
Οταν μετέφερε την κουβέντα στον ιδιοκτήτη της ταβέρνας, εκείνος την κοίταξε με δυσπιστία: «Είναι τρελός; Δουλεύω πάρα πολλές ώρες, είναι σημαντικό για μένα να αφήσω μια ακμάζουσα επιχείρηση στα παιδιά μου, αλλά η οικογένειά μου εργάζεται μαζί μου και οι πελάτες μου είναι φίλοι μου. Μου αρέσει να βγάζω λεφτά, αλλά μου αρέσει και να απολαμβάνω τη ζωή μου, τι λάθος υπάρχει σ’ αυτό;».
«Μου αρέσει να βγάζω λεφτά αλλά μου αρέσει και να απολαμβάνω τη ζωή μου, τι λάθος υπάρχει σ’ αυτό;»
Η αγγλίδα δημοσιογράφος μίλησε για το ίδιο θέμα και με τον Στέλιο, ιδιοκτήτη ενός καφενείου στο οροπέδιο του Λασιθίου. Οπως πολλοί άλλοι νησιώτες, ο Στέλιος ήταν θύμα της φτώχειας στην Ελλάδα πριν ο τουρισμός φέρει χρήματα στη χώρα, τη δεκαετία του 1980 και του 1990. Αναγκάστηκε να φύγει από την Κρήτη όταν ήταν 16 ετών, έγινε ναύτης και για 20 χρόνια ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο. Κάποια στιγμή παντρεύτηκε ένα κορίτσι από τον τόπο του και απέκτησε δύο παιδιά, αλλά για 15 χρόνια έβλεπε την οικογένειά του μόνο δύο φορές τον χρόνο.
«Είχαν μεγαλώσει όταν τελικά κατάφερα να μαζέψω αρκετά χρήματα για να επιστρέψω στο χωριό μου και να αγοράσω το καφενείο μου», της είπε. Τι γνώμη έχει για την ταμπέλα «τεμπέληδες Ελληνες»; «Δούλεψα στη θάλασσα για χρόνια χωρίς να βλέπω την οικογένεια ή τα παιδιά μου, σου φαίνομαι τεμπέλης;», της απάντησε γελώντας πικρά και συνέχισε απλώνοντας τα χέρια του: «Θέλεις να μάθεις τι πιστεύω; Εδώ στην Ελλάδα έχουμε ό,τι χρειαζόμαστε: γαλάζιο ουρανό, καθαρή θάλασσα, υγιεινή διατροφή. Αυτοί οι άνθρωποι μας αποκαλούν τεμπέληδες γιατί απλώς ζηλεύουν»…