Το κύμα Ομικρον ίπταται πάνω από τα κεφάλια μας, ταξίδια αναψυχής αναβάλλονται, βεγγέρες και ρεβεγιόν ακυρώνονται και η συζήτηση σε εθνικό επίπεδο φουντώνει ταλαντευόμενη σαν εκκρεμές μεταξύ πανικού και αδιαφορίας. Οσοι βρίσκονται πιο κοντά στον πανικό επισημαίνουν τη ραγδαία αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων και τα lockdown που επιβάλλονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Οι αδιάφοροι, πάλι, αγνοούν τις δραματικές ενδείξεις των λυμάτων και προτιμούν τις αναφορές που λένε ότι η Ομικρον είναι μια πιο ήπια παραλλαγή του κορονοϊού, πράγμα που μπορεί να είναι ικανός λόγος για να αγνοήσουν την πανδημία και να συνεχίσουν τη ζωή τους από εκεί που την άφησαν πριν από δύο χρόνια.
Και οι δύο οπτικές είναι κατανοητές, αλλά καμία δεν είναι χρήσιμη. Η επιτυχής πλοήγηση στο νέο κύμα της πανδημίας απαιτεί τη χάραξη μιας μέσης πορείας, σχεδιασμένης με ξεκάθαρους στόχους: την πρόληψη των θανάτων, την προστασία των νοσοκομείων μας από την κατάρρευση λόγω μεγάλου όγκου κρουσμάτων και τη διατήρηση των ανοιχτών σχολείων και επιχειρήσεων. Ολα αυτά είναι εφικτά με τα εργαλεία που έχουμε ήδη και τα οποία έχουν αποδειχτεί αποτελεσματικά, χωρίς να ενδώσουμε ούτε στην απογοήτευση ούτε στην απόρριψη της πραγματικότητας, λένε οι ειδικοί κι ας τους ακούσουμε.
Πολύ μεγάλο κύμα κρουσμάτων
Πολλά παραμένουν άγνωστα σχετικά με τη δυναμική της Ομικρον, ενώ νέα στοιχεία εμφανίζονται τόσο γρήγορα, όσο γρήγορα φαίνεται να εξαπλώνεται η παραλλαγή. Αλλά γνωρίζουμε αρκετά για να προβλέψουμε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της, ιδιαίτερα την άνευ προηγουμένου μεταδοτικότητα της νέας μετάλλαξης. Θα πρέπει να περιμένουμε ένα πολύ μεγάλο κύμα κρουσμάτων, καθώς η Ομικρον αναμένεται να εξαπλωθεί ταχύτατα σε ολόκληρη τη χώρα, με πιθανότητα κορύφωσης κάποια στιγμή στα μέσα Ιανουαρίου. Και αν είμαστε τυχεροί, τα κρούσματα θα μειωθούν τόσο γρήγορα όσο αυξήθηκαν, φτάνοντας σε πολύ χαμηλά νούμερα περί τα τέλη Φεβρουαρίου. Ολα αυτά υποδηλώνουν ότι το έργο που έχουμε μπροστά μας –σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο– είναι να διαχειριστούμε όσο καλύτερα γίνεται τις επόμενες έξι έως οκτώ εβδομάδες.
Δεδομένης της μεταδοτικότητας αυτού του ιού, μόνο ένα σκληρό lockdown θα μπορούσε να αποτρέψει μια μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων. Αυτός είναι ο δρόμος που έχει επιλέξει να ακολουθήσει η Ολλανδία. Αλλά σε αυτό το σημείο της πανδημίας, ένα lockdown θα αποτύγχανε στη χώρα μας, επειδή πάρα πολλοί Ελληνες θα αρνούνταν να συμμορφωθούν. Ευτυχώς, μπορούμε να ακολουθήσουμε μια πολύ διαφορετική προσέγγιση.
Το ισχυρότερο αμυντικό όπλο
Πρώτον, χρειαζόμαστε περισσότερους εμβολιασμούς. Τα εμβόλια παραμένουν το πιο ισχυρό και αποτελεσματικό εργαλείο στο οπλοστάσιό μας. Την περασμένη άνοιξη, αυτά τα εμβόλια, που άλλαξαν τους κανόνες του παιχνιδιού, προανήγγειλαν αυτό που φαινόταν σαν το τέλος της πανδημίας. Ωστόσο, η εξέλιξη του κορονοϊού και η φθίνουσα ανοσία του εμβολιασμένου πληθυσμού έχουν σβήσει αυτές τις ελπίδες. Σε αυτό το σημείο, είναι σαφές ότι η προστασία τόσο από την μετάλλαξη Δέλτα όσο και από την Ομικρον απαιτεί τρεις δόσεις εμβολίου. Αλλά δεν είναι κάτι νέο. Πολλά εμβόλια απαιτούν δύο και τρεις ή ακόμα και τέσσερις δόσεις. Δυστυχώς, όμως, αυτή η ιδέα δεν έχει ακόμη εγκατασταθεί στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων.
Κάθε ενήλικας χρειάζεται τρεις δόσεις εμβολίων mRNA (ή τουλάχιστον δύο δόσεις εάν η μία είναι του εμβολίου της Johnson & Johnson) για να είναι πλήρως προστατευμένος, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό για τους ηλικιωμένους και ασθενείς με σημαντικά χρόνια νοσήματα, για τους οποίους η ανεπαρκής προστασία σημαίνει πρωτοφανείς λοιμώξεις με σοβαρό κίνδυνο επιπλοκών και θανάτου. Η απορρόφηση της τρίτης «ενισχυτικής» δόσης είναι ακόμα σχετικά χαμηλή. Για να αποφύγουμε το ενδεχόμενο άτομα υψηλού κινδύνου να πλημμυρίσουν τα νοσοκομεία και να πεθάνουν, πρέπει να ενισχυθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι και όσο το δυνατόν ταχύτερα, ιδιαίτερα οι φιλοξενούμενοι σε γηροκομεία και άλλα περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου.
Πέρα από τα εμβόλια, ωστόσο, είναι απαραίτητη η (μεγάλη) αύξηση της διαθεσιμότητας και της χρήσης των rapid tests. Αυτές τις ημέρες ο κόσμος διακινείται, συναντάει φίλους και μέλη της οικογένειας, και φέτος τα rapid tests μπορούν να κάνουν αυτές τις συναντήσεις πολύ πιο ασφαλείς, έστω και αν δεν γίνονται επίσημα δεκτά (έτσι όμως διαπιστώνουμε οι ίδιοι τι τρέχει και πράττουμε αναλόγως στη συνέχεια).
Η επιστροφή στα σχολεία
Χρειάζεται επίσης μια πιο ξεκάθαρη στρατηγική για τα σχολεία, όπου η εμπειρία μας αυτό το φθινόπωρο ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, άνιση. Τα παιδιά έχουν επιστρέψει στα σχολεία, αλλά ένα κρούσμα μπορεί να στείλει μια ολόκληρη τάξη στο σπίτι για δύο εβδομάδες καραντίνας, με επιπτώσεις σε ολόκληρες τις οικογένειες, πράγμα μη βιώσιμο εν μέσω του κύματος λοιμώξεων, που θα ακολουθήσει τις σχολικές διακοπές. Και είναι επίσης περιττό. Τα παιδιά θα μπορούσαν να συνεχίσουν να πηγαίνουν στο σχολείο με την ασφάλεια που παρέχουν τα τακτικά τεστ. Σύμφωνα με τη λεγόμενη «στρατηγική των τεστ», οι μαθητές που εκτίθενται σε μολυσμένους συμμαθητές, συνεχίζουν να πηγαίνουν στο σχολείο με τακτικά rapid tests και εφόσον το τεστ είναι αρνητικό. Αυτή η στρατηγική θα μπορούσε, εξάλλου, να εφαρμοστεί και σε χώρους εργασίας, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει επάρκεια rapid tests.
Τέλος, μπορούμε να κάνουμε κάποιες (όχι και τόσο δύσκολες) θυσίες τις επόμενες εβδομάδες για να αποτρέψουμε την άσκοπη εξάπλωση των λοιμώξεων, όπως η αποφυγή μεγάλων γιορτών και άλλων συγκεντρώσεων χωρίς μάσκες σε εσωτερικούς χώρους. Πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις, είναι πολύ πιο εφικτές και ασφαλείς εφόσον όλοι φορούν τις μάσκες τους. Η χρήση της μάσκας έχει πολιτικοποιηθεί λανθασμένα, λες και κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας από ιό που πλήττει το αναπνευστικό (και από μια τέτοια υποφέρουμε, παιδιά, εδώ και δύο χρόνια), το να φοράς μάσκα ήταν απλά σύνθημα κομματικού χαρακτήρα. Δεν είναι και δεν θα έπρεπε να είναι.
Οι μάσκες λειτουργούν επειδή είναι σωτήριες και μας βοηθούν να αποφεύγουμε τη μόλυνση. Ως τοπικό, προσωρινό μέτρο, η σύνδεση της χρήσης μάσκας με τις αντοχές των νοσοκομείων έχει, επίσης, νόημα. Οταν τα νοσοκομεία αρχίζουν να γεμίζουν, οι αρχές θα πρέπει να αντιδρούν γρήγορα, ενθαρρύνοντας τους ανθρώπους να φορούν μάσκες σε εσωτερικούς δημόσιους χώρους. Και όταν η πίεση στα νοσοκομεία μειώνεται, οι συστάσεις για μάσκες μπορούν να αποσύρονται.
Η καταστροφολογία του… ρεβεγιόν
Επιλογές υπάρχουν. Η αλήθεια είναι ότι κατά τη διάρκεια του κύματος της Ομικρον, δεν μπορούμε να κάνουμε όλα όσα θα θέλαμε (και εφόσον η πανδημία είχε τελειώσει). Αλλά μπορούμε να κάνουμε πολλά και πολύ πιο ασφαλή από ό,τι στην αρχή της πανδημίας. Τα μεγάλα πάρτι και τα ρεβεγιόν σε κλειστούς χώρους με φαγητό και ποτό, όσο διασκεδαστικά κι αν είναι, μάλλον θα πρέπει να ακυρωθούν. Ωστόσο οι συναντήσεις με μικρές παρέες φίλων και συγγενών είναι απαραίτητες και θα πρέπει να νιώθουμε άνετα να γιορτάσουμε με τους αγαπημένους μας φέτος, εφόσον όλοι είναι εμβολιασμένοι (και με την ενισχυτική δόση) και κάνουν rapid test ως πρόσθετο μέτρο προστασίας.
Δεν είναι ακριβώς η περίοδος των διακοπών που θα ευχόμασταν, αλλά δεν χρειάζεται να μοιάζει με τον φοβερό και απομονωμένο χειμώνα που βιώσαμε πριν από έναν χρόνο. Η ταχύτατη εξάπλωση της Ομικρον καθιστά αναπόφευκτη την αύξηση των κρουσμάτων, αλλά ο αντίκτυπός τους εξαρτάται από τα βήματα των επόμενων εβδομάδων. Οι εμβολιασμένοι και με την τρίτη δόση θα τα πάνε καλά. Τα μερικώς εμβολιασμένα άτομα θα μολυνθούν σε πολύ υψηλά ποσοστά, ενώ οι μη εμβολιασμένοι και οι ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα υψηλού κινδύνου θα κινδυνεύουν να καταλήξουν στις ΜΕΘ.
Με τα εργαλεία και τις στρατηγικές που περιγράφονται παραπάνω, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις αυτής της τελευταίας μετάλλαξης, προστατεύοντας τα νοσοκομεία μας, επιτρέποντας στα σχολεία να παραμείνουν ανοιχτά με ασφάλεια και διατηρώντας ανοιχτές τις επιχειρήσεις, τα θέατρα και άλλους χώρους που εμπλουτίζουν τη ζωή μας και συντηρούν τις κοινότητές μας.
Τάδε έφη ένας… αμερικανός ειδικός
Λοιπόν τι λέτε για το παραπάνω κείμενο; Θα μπορούσε να το έχει γράψει οποιοσδήποτε γιατρός που ασχολείται με τη Δημόσια Υγεία στη χώρα μας, προσφέροντας (τουλάχιστον μερική) ανακούφιση σχετικά με το πώς θα περάσουμε τα φετινά Χριστούγεννα. Και όμως δεν είναι Ελληνας, δεν είναι καν Ευρωπαίος. Οπου «Ελληνας» μέσα στο κείμενο, βάλτε «Αμερικανός» και όπου «Ελλάδα» βάλτε «ΗΠΑ». Γιατί τις νηφάλιες προτάσεις κάνει στην ιστοσελίδα του περιοδικού The Atlantic ο αμερικανός γιατρός Ασίς Κ. Τζα, κοσμήτορας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Brown, πράγμα που, πάνω από όλα, αποδεικνύει ότι όλος ο πλανήτης υποφέρει από το ίδιο πράγμα και τα μέτρα δεν διαφέρουν. Κακά τα ψέματα, ο μεγάλος φόβος παντού αυτή τη στιγμή είναι η κατάρρευση των Συστημάτων Υγείας, πράγμα που θα πλήξει τραγικά, όχι μόνο τους νοσούντες από Covid, αλλά και όσους χρειαστεί να νοσηλευτούν για οποιονδήποτε λόγο.
Ωστόσο η χρονιά είναι αναμφίβολα καλύτερη από την περσινή. Μπορεί να μην είναι καλό να μετακινηθούμε, αλλά ούτε και απομονωμένοι χρειάζεται να μείνουμε, όπως πριν από έναν χρόνο. Στη φαρέτρα μας έχουμε τα εμβόλια, τα rapid tests και τα μοριακά τεστ, τις μάσκες και τα απολυμαντικά. Και ανεξάρτητα από τις όποιες κυβερνητικές ανακοινώσεις, ξέρουμε από μόνοι μας τι μέτρα μπορούμε και πρέπει να πάρουμε για να περάσουμε καλά, χωρίς κίνδυνο. Καλές και ασφαλείς γιορτές, λοιπόν, και μια καλύτερη, καινούργια χρονιά να μας περιμένει.