Οι ρουμελιώτισσες γιαγιάδες μου πέρασαν τα 100 και πέθαναν από πέσιμο: ο οργανισμός τους δεν κατάφερε να τα βγάλει πέρα για πολύ αφότου έσπασαν πόδι και γοφό. Το ίδιο και η κρητικιά πεθερά μου. Δεν τα κατάφεραν το ίδιο καλά οι παππούδες μου. Αντεξαν μόνο μέχρι τα 90. Το μυστικό της μακροζωίας τους; Δεν ήταν και τόσο μυστικό:
Τρέφονταν πολύ σωστά σύμφωνα με τις σύγχρονες απόψεις περί υγιεινής διατροφής (δείτε παρακάτω), ήταν συνεχώς σε κίνηση, για την ακρίβεια η ζωή τους ήταν πολύ σκληρή σε σχέση με τη δική μας, ζούσαν σε καθαρό περιβάλλον, ήταν άνθρωποι φιλοσοφημένοι. Αναμφίβολα είχαν και καλό γονίδιο (που ελπίζω να έχω κληρονομήσει). Ωστόσο ήταν μάλλον η εξαίρεση του κανόνα. Στην εποχή τους, ειδικά οι γυναίκες, πέθαιναν πολύ νεότερες, συνήθως στη γέννα.
Σήμερα, όμως, οι συνθήκες της ζωής μας έχουν βελτιωθεί εκπληκτικά, προσθέστε και τις επιστημονικές έρευνες για την επέκταση του ορίου επιβίωσης, που είναι περισσότερες από ποτέ άλλοτε. Λένε πως τα 100 είναι τα νέα 80. Αν ισχύει πώς θα γίνει να ζήσουμε μέχρι τα 150; Η Ιζαμπελ Λι και η Ζοζεφίνα Σάλομον σε άρθρο τους που δημοσιεύεται στο OZY συγκέντρωσαν όλα τα νέα δεδομένα, όσο παράξενα ή ακριβά κι αν είναι…
- Είναι τα 150 τα νέα 100;
Πιθανώς. Για σκεφτείτε: Πριν από 200 χρόνια, δεν υπήρχε καν η έννοια του ενεργού 90χρονου. Σύμφωνα με την έκδοση How Was Life?, του OECD (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), γύρω στο 1830, το προσδόκιμο της ζωής στη Δυτική Ευρώπη ήταν περίπου τα 33 χρόνια, το 1880 αυξήθηκε στα 40 χρόνια, ενώ οι μεγαλύτερες βελτιώσεις σημειώθηκαν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Στον υπόλοιπο κόσμο, το προσδόκιμο της ζωής άρχισε να αυξάνεται από πολύ χαμηλότερα επίπεδα. Παγκοσμίως, το 1880 ήταν λιγότερο από 30 χρόνια αλλά αυξήθηκε σε σχεδόν 70 χρόνια το 2000.
Σήμερα, τα εμβόλια, τα αντιβιοτικά και η έρευνα για το τι είναι καλό για το σώμα και το μυαλό μας έχουν προχωρήσει πάρα πολύ και οι πληροφορίες για ανθρώπους, που έχουν περάσει το όριο των 100 ετών έχουν γίνει σχεδόν ρουτίνα. Μάλιστα, από τους σχεδόν 600.000 αιωνόβιους, που υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο, ο ΟΗΕ εκτιμά ότι περί το 2050, θα έχουν φτάσει περίπου τα 3,7 εκατομμύρια.
Ενας τρόπος, για να διατηρήσουμε το μυαλό μας κοφτερό και το σώμα μας υγιές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, είναι να αντιμετωπίσουμε τη γήρανση σαν ασθένεια. Μια ομάδα επιστημόνων, συμπεριλαμβανομένου του Στίβεν Οσταντ, βιολόγου στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, λέει ότι το κλειδί για δραστικά μεγαλύτερη διάρκεια ζωής βρίσκεται στην αλλαγή των διαδικασιών που εμποδίζουν τα μόρια μας να γερνούν.
- Η μαγεία στο εργαστήριο
Η επιστημονική πρόοδος υπόσχεται πολλά. Οι ειδικοί έχουν ήδη εφαρμόσει με επιτυχία ένα αντιμυκητιασικό -που χρησιμοποιείται σε μεταμόσχευση οργάνων-, για να παρατείνουν τη ζωή ποντικών. Και δεν είναι μόνο αυτό. Οπως γράφουν οι New York Times μια σειρά από επαναστατικές θεραπείες υγείας ετοιμάζονται να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας θα αντιμετωπίζει τη γήρανση στο μέλλον. Ο New Yorker αναφέρεται σε ένα πρωτοποριακό χάπι, που αναπτύσσεται στο Ινστιτούτο Salk, το οποίο μιμείται τα οφέλη της άσκησης και το Nature γράφει για φάρμακα που ξεγελούν το εσωτερικό μας ρολόι και το κάνουν να πιστεύει ότι είμαστε νεότεροι…
Κάποιοι επιστήμονες είναι κοντά στη δημιουργία νανο-ρομπότ που θα βρίσκουν και θα καταστρέφουν ασθένειες στο σώμα μας ενώ άλλοι επιδιώκουν τον επαναπρογραμματισμό κυττάρων. Το μέλλον της ιατρικής κατά της γήρανσης προβλέπεται συγκλονιστικό. Αλλά μην βιάζεστε να χαρείτε. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι τα σώματά μας έχουν ενσωματωμένη ημερομηνία λήξης. Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι υπάρχουν πολλά ζητήματα, που εμποδίζουν τους ανθρώπους να ζήσουν περισσότερο και πρέπει να αντιμετωπιστούν, ξεκινώντας από τη φτώχεια, τη βία, τη ρύπανση, την κλιματική αλλαγή και τα τροχαία ατυχήματα.
- Νέα τροχιά ζωής
Τι θα κάνατε αν μπορούσατε να ζήσετε τα χρόνια της ακμής σας – τα 20 και τα 30, ας πούμε – ξανά και ξανά; «Ισως χρησιμοποιήσουμε τα [επιπλέον] χρόνια για να φανταστούμε αλλιώς την τροχιά της ζωής, όπως ακριβώς κάναμε πριν από 100 χρόνια, όταν εφηύραμε την παιδική ηλικία και τη συνταξιοδότηση», είπε ο Οσταντ σε μια ομιλία TED.
Ο Τζον Ντέιβις, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Φούλερτον της Πολιτείας της Καλιφόρνια, έχει μια παρόμοια φιλοσοφική οπτική: «Νομίζω ότι οι άνθρωποι γίνονται σοφότεροι καθώς μεγαλώνουν», λέει στο OZY. «Δεδομένης της εμπειρίας του χρόνου και της ζωής, οι άνθρωποι γίνονται πιο υπομονετικοί, πιο συνειδητοποιημένοι για το ποια είναι σοφή επιλογή και ποια ανόητη, και λιγότερο βίαιοι. Ισως, λοιπόν, διαπιστώσουμε ότι μια κοινωνία που ζει περισσότερο είναι μια καλύτερη κοινωνία».
- Και τώρα τα κακά νέα
Η αυξημένη πίεση στα ήδη υπερβολικά τεντωμένα διεθνή συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και η ανεπαρκής προσφορά θέσεων εργασίας, τροφίμων και κατοικίας είναι μερικές μόνο από τις προκλήσεις, που θα αντιμετωπίσουμε εάν θέλουμε να ζήσουμε περισσότερο. Μεγαλύτερης διάρκειας και υγιέστερες ζωές μεταφράζονται σε αύξηση του πληθυσμού παγκοσμίως, μια αλλαγή που ο πλανήτης μπορεί να μην μπορεί να αντέξει. «Ηδη αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες του υπερπληθυσμού», λέει ο Ντέιβις. «Λέγονται κλιματική αλλαγή», επισημαίνει. Η λύση της παραμένει αμφιλεγόμενη και μπορεί να απαιτήσει κάτι πιο ριζοσπαστικό από την αιώνια ζωή.
- Για πάντα νέοι ή γέροι;
Οι μελλοντολόγοι έχουν επίσης τις δικές τους προτάσεις για την παράταση της ζωής. Προσοχή όμως: θα χρειαστείτε γερό κομπόδεμα για να έχετε πρόσβαση σε αυτές. Μέσω της Calico (California Life Company, η Google επενδύει αυτή τη στιγμή στη μελέτη της αντιγήρανσης και ο Ρέι Κουρτσβάιλ, μελλοντολόγος και συνεργάτης της, ισχυρίζεται ότι από το 2029, η ιατρική πρόοδος θα μπορούσε να αρχίσει να προσθέτει στο προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων ένα επιπλέον έτος, κάθε χρόνο, τουλάχιστον σε αυτούς που θα μπορούσαν να το αντέξουν οικονομικά. Και ο ερευνητής Ομπρι ντε Γκρέι υποστηρίζει ότι το 2036, πολλοί άνθρωποι, που θα έχουν πρόσβαση στις σωστές θεραπείες (π.χ., για την ανανέωση των μορίων τους) θα μπορούσαν να αποφύγουν εντελώς ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση ή ασθένειες γενικώς.
Για να φτάσει βέβαια κανείς το (νέο) όριο των 150 ετών, ίσως χρειάζεται να ζει σε ένα περιβάλλον χωρίς στρεσογόνους παράγοντες, και βέβαια να διαθέτει έναν πακτωλό χρημάτων για να μπορεί να καλύπτει το κόστος των θεραπειών. Μια ιδέα μπορεί να πάρει κανείς από τη Libella Gene Therapeutics, η οποία ισχυρίζεται ότι αντιστρέφει τη γήρανση έως και 20 χρόνια, και ζητάει εθελοντές, που θα συμμετάσχουν στις δοκιμές σε ανθρώπους. Σας ιντριγκάρει η ιδέα; Ωραία. Ετοιμαστείτε να πετάξετε πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα δεν είναι δωρεάν…
- Προσοχή στο κενό…
Η τιμή μπορεί να είναι συγκλονιστική, δείχνει, όμως, άλλη μια ανησυχητική αλήθεια: η μακροζωία πρόκειται να είναι ο νέος φορέας της ανισότητας, όπως γράφει το Wired. Και δεν πρόκειται για μια διάκριση αυστηρά μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών ή φυλών (σημαντικός καθοριστικός παράγοντας για το προσδόκιμο ζωής στις ΗΠΑ). Μια μελέτη του Northwestern University στο Ιλινόι διαπίστωσε ότι οι Αμερικανοί με μεγαλύτερη περιουσία στη μέση ηλικία ζουν περισσότερο από τους φτωχότερους ομολόγους τους. Ακόμη και μεταξύ αδελφών, εκείνοι με μεγαλύτερο πλούτο τείνουν να ζουν περισσότερο από τα αδέλφια τους.
- Μήπως (δεν) ζείτε στη σωστή περιοχή;
Ωστόσο υπάρχουν χώρες στις οποίες οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, για λόγους που δεν σχετίζονται με τον τραπεζικό τους λογαριασμό. Για παράδειγμα, η χερσόνησος Νικόγια είναι μια από τις πιο φτωχές περιοχές της Κόστα Ρίκα. Εκεί, όμως, ζουν αιωνόβιοι που λένε ότι το μυστικό τους είναι τα ισχυρά κοινωνικά δίκτυα και οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί. Στην άλλη άκρη του κόσμου, οι υπερηλικιωμένοι Ιάπωνες ισχυρίζονται ότι οφείλουν τον μακρύ και ευτυχισμένο βίο τους στην υγιεινή διατροφή και την άσκηση. Με εξαίρεση την Κέιν Τανάκα: το γηραιότερο άτομο στον κόσμο, ηλικίας 118 ετών, παραδέχεται ότι της αρέσει η σοκολάτα και η Coca Cola.
Βέβαια, τα χρήματα μπορούν, επίσης, να παίξουν ρόλο. Στο Μονακό, για παράδειγμα, οι κάτοικοι του πλουσιότατου πριγκιπάτου ζουν κατά μέσο όρο 90 χρόνια.
- Μην απελπίζεστε
Ακόμη και αν δεν ζείτε σε κανένα από αυτά τα μέρη, κάποια μέρα μπορεί να υπάρξει μια άλλη επιλογή για σας που θέλετε να ζήσετε πολύ, πολύ περισσότερο: να κάνετε upload τη συνείδησή σας, σε στυλ «Black Mirror» (η σειρά επιστημονικής φαντασίας του Netflix). Βέβαια, είμαστε ακόμη πολύ μακριά από το να μεταφέρουμε το μυαλό μας σε τσιπ, η πρόοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης, όμως, θα μπορούσε να κάνει αυτή την ιδέα πραγματικότητα.
Μερικοί άνθρωποι έχουν ήδη υπογράψει ένα πρόγραμμα για να παγώσουν τον εγκέφαλο και το σώμα τους σε φέρετρα υγρού αζώτου και να διατηρήσουν τα βασικά μέρη τους. Η Κρυονική διατηρεί το σώμα έως ότου η επιστήμη θα έχει προχωρήσει σε τέτοιο σημείο ώστε ένα άτομο θα μπορούσε να αναζωογονηθεί και να θεραπευτεί από ασθένειες από τις οποίες υπέφερε. Το 2016, ένα 14χρονο κορίτσι με μια σπάνια μορφή καρκίνου κέρδισε το δικαίωμα να παγώσει με Κρυογονική μετά θάνατον, με την ελπίδα ότι θα ξαναβρεθεί στη ζωή μόλις βρεθεί μια θεραπεία για τη νόσο της.
- Η μυστική σως…
Οι ερευνητές του Χάρβαρντ έχουν διαπιστώσει ότι η αύξηση της ποσότητας κόκκινου κρέατος που καταναλώνει κανείς, μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Οι συντάκτες της μελέτης υποστηρίζουν επίσης ότι υπάρχει σημαντικό όφελος από την αντικατάσταση μιας μερίδας κρέατος την εβδομάδα με άλλη επιλογή χωρίς κρέας. Δεν είναι καλό μόνο για εσάς, είναι καλό για τον πλανήτη. Ωστόσο η Τζεραλίαν Τάλεϊ, η οποία έζησε έως τα 116, είπε στο Time το 2013 ότι ένα από τα μυστικά της μακροζωίας της ήταν μια διατροφή πλούσια σε χοιρινό κρέας, ειδικά τα αυτιά και τα πόδια των χοίρων…
- Κάθε βήμα μετράει
1.000 βήματα επιπλέον την ημέρα θα μπορούσαν να αυξήσουν τις πιθανότητές σας για μακροζωία, σύμφωνα με την American Heart Association. Η έξοδος για περπάτημα θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλους, ειδικά τώρα που η απομακρυσμένη εργασία αναγκάζει πολλούς να μένουν συνεχώς στο σπίτι. Κάθε αύξηση κατά 1.000 βήματα συνδέθηκε με μείωση του κινδύνου πρόωρου θανάτου κατά 28%.
- Οι φίλοι μας τα φρούτα και τα λαχανικά
Οταν πέθανε το 2012 σε ηλικία 109 ετών, η Αμερικανίδα Λορίν Ντινγουίντι ήταν η γηραιότερη vegan στον κόσμο. Πίστευε ότι η διατροφή της την βοήθησε να φτάσει σε αυτό το ορόσημο και ότι έδωσε ώθηση στον βηματισμό της. Η κατανάλωση πέντε μερίδων φρούτων και λαχανικών κάθε μέρα μεταφράζεται σε 13% χαμηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Αλλά μην απελπίζεστε, επιτρέπεται και κάποια διασκέδαση. Η Μισάο Οκάουα, το γηραιότερο άτομο στον πλανήτη, πριν πεθάνει το 2015 σε ηλικία 117 ετών, είπε ότι το μυστικό της μακροζωίας της ήταν απλό: «έτρωγε νόστιμα πράγματα», μεταξύ άλλων σούσι και νουντλς…
- Μήπως τα παιδιά είναι το ιερό Γκράαλ;
Το «Με κρατάς νέα» δεν είναι απλώς μια γλυκιά φράση. Μια μελέτη ερευνητών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, το 2014, διαπίστωσε ότι η καθυστερημένη μητρότητα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής για τις γυναίκες, που γέννησαν το τελευταίο τους παιδί μετά τα 33. Στην πραγματικότητα, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να ζήσουν έως τα 95 από εκείνες που γέννησαν για τελευταία φορά πριν από τα 29. Επιπλέον, η New England Centenarian Study, που δημοσιεύθηκε το 2014, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες, που γέννησαν παιδιά μετά τα 40 τους, ήταν τέσσερις φορές πιο πιθανό να φτάσουν τα 100 χρόνια σε σχέση με τις νεότερες μητέρες. Με μια επιφύλαξη: Καθυστερώντας απλά την εγκυμοσύνη δεν θα ζήσετε περισσότερο. Η γήρανση εξαρτάται επίσης από τα γονίδιά σας. Διαβάστε περισσότερα εδώ.