Πριν καλά-καλά συνειδητοποιήσει ότι το έκανε, ο Ανγκους Μπαρζ, ένας 30χρονος που ζει στο Λονδίνο, εξομολογήθηκε στον ξάδελφό του Ξάντερ Γκίλμπερτ ότι τους τελευταίους έξι μήνες είχε δυσκολίες με τη στύση, η οποία δεν επηρέαζε μόνο την αισθηματική του ζωή· ο Μπαρζ έχασε την αυτοπεποίθησή του και δυσκολευόταν να συγκεντρωθεί στη δουλειά του γιατί τον απασχολούσε το πρόβλημα. Ο ξάδελφός του, που τον άκουγε σιωπηλός για πολλή ώρα, του είπε ότι πάλευε με το ίδιο πράγμα από τότε που ήταν έφηβος.
Η εμπειρία τους δεν είναι ασυνήθιστη, γράφει ο Economist. Ερευνες στην Αμερική, στη Γερμανία και στην Ισπανία διαπίστωσαν ότι οι άνδρες, σε ποσοστό περίπου 20%, υποφέρουν από στυτική δυσλειτουργία κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Οι γυναίκες μπορεί επίσης να αντιμετωπίζουν προβλήματα με το σεξ. Ερευνες δείχνουν ότι περίπου οι μισές Βρετανίδες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο σεξ, με διάρκεια μεγαλύτερη των τριών μηνών σε ένα δεδομένο έτος. Στον Καναδά, ερευνητές διαπίστωσαν ότι περίπου το 40% των γυναικών και το 30% των ανδρών ηλικίας 40-59 ετών είχαν κάποιου είδους σεξουαλικό πρόβλημα, όπως χαμηλή επιθυμία, πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ ή δυσκολία επίτευξης οργασμού.
Δεν είναι για γέλια
Η λήψη βοήθειας είναι δύσκολη. Πολλοί γιατροί καταλήγουν να συνταγογραφούν φάρμακα όπως το Viagra σε άνδρες των οποίων τα προβλήματα είναι ψυχολογικά και όχι σωματικά, επειδή δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο. Ο συνδυασμός αμηχανίας και άγνοιας σημαίνει ότι κατ’ αρχάς, πολλοί από αυτούς που πάσχουν από σεξουαλική δυσλειτουργία δεν αναζητούν ποτέ θεραπεία. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, μόνο το ένα τέταρτο των ατόμων με σεξουαλικά προβλήματα επικοινωνεί με γιατρό. Ο κ. Μπαρζ λέει ότι έψαξε στο διαδίκτυο για λύσεις στο πρόβλημά του, δοκιμάζοντας διάφορα χάπια και συμπληρώματα, χωρίς αποτέλεσμα.
Τα σεξουαλικά προβλήματα παραμένουν κρυφά, από ντροπή και αμηχανία, όπως συνέβαινε με τα προβλήματα ψυχικής υγείας πριν από δύο ή τρεις δεκαετίες. Οι ασθενείς είναι συχνά απρόθυμοι να αναζητήσουν θεραπεία, ενώ πολλοί γιατροί θεωρούν το πρόβλημα ασήμαντο. Ακόμη και στις φιλελεύθερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση επικεντρώνεται κυρίως στην πρόληψη ασθενειών ή ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Ακόμη και οι ειδικές κλινικές σεξουαλικής υγείας τείνουν να μην έχουν πολλά να προσφέρουν σε όσους αγωνίζονται να κάνουν ικανοποιητικό σεξ. Ευτυχώς, αυτό αρχίζει να αλλάζει.
Μερικές φορές, τα σεξουαλικά προβλήματα μπορεί να είναι μια πρώιμη ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά αλλού στον οργανισμό. Συχνά, η στυτική δυσλειτουργία είναι καθαρά ψυχολογικό ζήτημα, ειδικά σε νεότερους άνδρες· αλλά σε πολλές περιπτώσεις προκαλείται, εν μέρει τουλάχιστον, από στένωση των μικρών αρτηριών του πέους, πράγμα που την καθιστά πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι πιθανών καρδιακών προβλημάτων. Η στυτική δυσλειτουργία είναι εξίσου καλός προγνωστικός παράγοντας καρδιακών παθήσεων με ιστορικό καπνίσματος ή ένα οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου.
Μερικές φορές τα ζητήματα είναι απλώς ανησυχητικά και όχι δυνητικά μοιραία. Μια ομάδα ειδικών σε βρετανικά πανεπιστήμια διεξάγει τη Natsal, μια δεκαετή έρευνα για τη σεξουαλική υγεία και μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Στην πιο πρόσφατη έρευνα, που ολοκληρώθηκε το 2012, το 7,5% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών ανέφεραν επώδυνο σεξ, με το ένα τέταρτο να έχει συμπτώματα «πολύ συχνά» ή «πάντα» και για τουλάχιστον έξι μήνες.
Η σεξουαλική δυσαρέσκεια είναι ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο οι γάμοι και οι μακροχρόνιες σχέσεις καταρρέουν
Ωστόσο, δεν είναι όλα τα προβλήματα αυστηρά ιατρικής φύσης. Η ασυμφωνία στη σεξουαλική επιθυμία είναι ένα κοινό πρόβλημα. Η πιο πρόσφατη δημοσίευση της Natsal διαπίστωσε επίσης ότι το 38% των ανδρών και το 49% των γυναικών με σύντροφο δήλωσαν ότι η ποσότητα του σεξ στη ζωή τους ήταν «περίπου σωστή». Σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι, άνδρες και γυναίκες, είπαν ότι επιθυμούν περισσότερο σεξ. Σε πολλές περιπτώσεις, το χάσμα μεταξύ των συντρόφων σχετίζεται με διαφορές στο επίπεδο της απόλαυσης που προκύπτει.
Αυτό είναι σημαντικό. Η σεξουαλική δυσαρέσκεια, εκτός από τη δυστυχία που προκαλεί στα εμπλεκόμενα μέρη, είναι ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο οι γάμοι και οι μακροχρόνιες σχέσεις καταρρέουν. Στοιχεία από μέρη τόσο διαφορετικά όπως οι ΗΠΑ, η Δανία και η Ινδία δείχνουν ότι τα προβλήματα που σχετίζονται με τη σωματική ή τη συναισθηματική οικειότητα είναι η κύρια αιτία διαζυγίων, σε ποσοστό 20%-50%. (Το οποίο με τη σειρά του συχνά κάνει τους ενήλικες φτωχότερους και τα παιδιά λιγότερο ευτυχισμένα.)
Οπως διαπίστωσε ο Μπαρζ, τα σεξουαλικά προβλήματα μπορούν επίσης να επηρεάσουν την εργασία. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2019 εξέτασε 52.000 άνδρες σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Γερμανία και η Ισπανία. Βρήκε υψηλότερα ποσοστά απουσίας από την εργασία σε άνδρες με στυτική δυσλειτουργία (7,1% σε σύγκριση με 3,2% σε περίοδο έξι μηνών), καθώς και σημαντικά χαμηλότερη παραγωγικότητα στο γραφείο.
Η αμηχανία –τόσο του ασθενούς όσο και του γιατρού– σημαίνει ότι τα σεξουαλικά προβλήματα συχνά δεν αντιμετωπίζονται. Ακόμη και στην Ολλανδία, όπου οι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί στο σεξ από ό,τι στις περισσότερες χώρες, οι ασθενείς θέλουν ο γιατρός να ανοίξει τη συζήτηση, λέει στον Economist ο Βόετ Χιανότεν, ολλανδός σεξολόγος και ομότιμος καθηγητής στα Πανεπιστημιακά Ιατρικά Κέντρα της Ουτρέχτης και του Ρότερνταμ. Αλλά συχνά οι γιατροί μπορεί να είναι διστακτικοί. Πολλοί, λέει ο δρ Χιανότεν, υποθέτουν ότι αν ο ασθενής δεν αναφέρει κάποιο σεξουαλικό πρόβλημα, όλα πρέπει να είναι καλά.
Η Κρίστεν Μαρκ, η οποία διδάσκει ένα μάθημα για τη σεξουαλικότητα σε φοιτητές Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, λέει ότι πολύς χρόνος στο μάθημα αφιερώνεται στην εξάσκηση της απλής συζήτησης, γράφει ο Economist. Γιατί «όταν μιλάνε με έναν ασθενή δεν θέλουμε να έχει αυτό το αμήχανο βλέμμα στο πρόσωπό του, σαν να είναι η πρώτη φορά που λέει τη λέξη “αιδοίο”», τονίζει.
Aν η αμηχανία ξεπεραστεί, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπείες. Μερικοί γιατροί συστήνουν μερικές συνεδρίες «mindfulness», ένα μοντέρνο είδος διαλογισμού, που βοηθάει το μυαλό να εστιάσει μακριά από οτιδήποτε προκαλεί άγχος. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το Viagra, ένα δημοφιλές φάρμακο για τη στυτική δυσλειτουργία, έληξε το 2020, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πλέον ευρέως διαθέσιμες φθηνότερες γενόσημες μορφές του.
Στις γυναίκες, η εμμηνόπαυση είναι μια συχνή αιτία σεξουαλικών προβλημάτων. Οι γυναίκες στις πλούσιες χώρες έχουν εδώ και πολλές δεκαετίες πρόσβαση σε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, η οποία, εκτός από τη θεραπεία των εξάψεων και της αϋπνίας, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ανακούφιση από τα σεξουαλικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Τα διαφορετικά επίπεδα σεξουαλικής επιθυμίας, εν τω μεταξύ, σχετίζονται συχνά με διαφορές στο επίπεδο της απόλαυσης που προκύπτει. Μια άλλη έρευνα για τη σεξουαλική υγεία, αυτή τη φορά από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, διαπίστωσε ότι στις ΗΠΑ οι άνδρες βιώνουν οργασμούς σε συναινετικές σεξουαλικές επαφές περίπου στο 85% των περιπτώσεων, σε σύγκριση με το 63% για τις γυναίκες.
Οι λόγοι για το χάσμα είναι περίπλοκοι, αλλά πολλοί έχουν να κάνουν με άστοχες ιδέες για το τι είναι το «κανονικό» ή «καλό» σεξ, λέει η δρ Μαρκ. Δεδομένου, δε, ότι το να μιλάμε ειλικρινά για το σεξ είναι δύσκολο, πολλοί άνθρωποι παίρνουν ιδέες από το Χόλιγουντ ή τη βιομηχανία πορνό· όπως, όμως, είναι αναμενόμενο, αυτές δεν μπορεί να εφαρμοστούν στην πραγματική ζωή.
Αφήνοντας το φως να μπει
Παρά την επικράτηση των σεξουαλικών προβλημάτων, πολύ λίγες χώρες έχουν καταστήσει τη θεραπεία τους μέρος της ρουτίνας της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Η Γαλλία ξεχωρίζει για τη στάση της απέναντι στις γυναίκες μετά τον τοκετό. Ο τοκετός μπορεί να καταστρέψει τους μύς του πυελικού εδάφους μιας γυναίκας, κάτι που επίσης μπορεί να την αποτρέψει από το σεξ για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη γέννα.
Οι Γαλλίδες δικαιούνται ραντεβού με φυσιοθεραπευτή πυέλου, ξεκινώντας μόλις έξι εβδομάδες μετά τη γέννηση. Η Ολλανδία επιτρέπει σε άτομα με αναπηρία, όπως παράλυση, να ζητούν συνεδρίες με ειδικά εκπαιδευμένες εργαζόμενες του σεξ. (Στο παρελθόν, το κόστος της υπηρεσίας καλυπτόταν από την κοινωνική ασφάλιση, αλλά ύστερα από περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες δεν παρέχεται πλέον δωρεάν.)
Ορισμένες κυβερνήσεις αρχίζουν να επικεντρώνονται τόσο στην προώθηση της ευχαρίστησης όσο και στην αντιμετώπιση της έλλειψής της. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτή η νέα προσέγγιση προκλήθηκε από τα lockdown εξαιτίας της Covid-19. Οι άγαμοι Ολλανδοί είχαν τη δυνατότητα να συναντηθούν με έναν «σεξουαλικό φίλο» όταν η επαφή μεταξύ των νοικοκυριών ήταν περιορισμένη. Οι ιρλανδικές υγειονομικές αρχές έδωσαν στους πολίτες τους συστάσεις σχετικά με τον αυνανισμό και το υπουργείο Υγείας της Κολομβίας έδωσε οδηγίες σχετικά με τη χρήση σεξουαλικών παιχνιδιών και το συναινετικό διαδικτυακό σεξ.
Η βιομηχανία των σεξουαλικών παιχνιδιών, εξάλλου, προσφέρει μια άλλη οδό για ανακούφιση. Οι έμπειροι έμποροι διαφημίζουν τα προϊόντα τους ως «συσκευές ευεξίας», σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από την άσχημη αύρα του κλάδου και να ευθυγραμμιστούν με τις μεταβαλλόμενες στάσεις μεταξύ των πελατών. Και η αγορά φαίνεται ότι αναπτύσσεται γρήγορα. Η συμβουλευτική εταιρεία PWC υπολογίζει ότι περίπου το 25%-30% των ενηλίκων στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και στη Γαλλία χρησιμοποιούν σεξουαλικά παιχνίδια, γράφει ο Economist. Το ένα τρίτο αγόρασε την πρώτη του συσκευή τα τελευταία τρία χρόνια.
Η αμερικανική αλυσίδα φαρμακείων Walgreens και η Boots, η βρετανική θυγατρική της, προσφέρουν τώρα δονητές στις ιστοσελίδες τους, μαζί με ιβουπροφαίνη και ψεύτικες βλεφαρίδες… Η PWC τοποθετεί το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς στα 19 δισ. δολάρια το 2021, από 11 δισ. δολάρια το 2016, καθιστώντας την περίπου τόσο μεγάλη όσο η αγορά προϊόντων styling μαλλιών.
Οι εφαρμογές είναι μια άλλη δημοφιλής επιλογή. Το κοινό πρόβλημα των εξαδέλφων Μπαρτζ και Γκίλμπερτ τους οδήγησε να φτιάξουν το Mojo, μια εφαρμογή που παρέχει ασκήσεις, εκπαίδευση και ομάδες υποστήριξης για άτομα με στυτική δυσλειτουργία. Ο Μπαρτζ εκτιμά ότι πολλοί χρήστες των οποίων τα προβλήματα είναι ψυχολογικά βλέπουν βελτίωση μέσα σε περίπου έξι εβδομάδες.
H σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία χρειάζεται να είναι ρεαλιστική και να καλύπτει την υγεία, την ευχαρίστηση και πιθανά προβλήματα
Μια ισπανική startup, η myhixel, προσφέρει θεραπεία βασισμένη σε εφαρμογές για την πρόωρη εκσπερμάτιση. Και η Γερμανία ενέκρινε μια εφαρμογή για τη θεραπεία του κολπικού πόνου που δημιουργήθηκε από τη HelloBetter, μια startup την οποία οι χρήστες μπορούν να πληρώσουν με την ιατρική τους ασφάλιση.
Οι πληροφορίες, ωστόσο, μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο να φτάσουν σε φτωχές χώρες, οι οποίες συχνά έχουν ισχυρότερα ταμπού σχετικά με το σεξ. Η ινδική ιστοσελίδα Agents of Ishq, που ξεκίνησε από τη σκηνοθέτρια Παρομίτα Βόρα, είναι μια προσπάθεια να καλύψει αυτό το κενό. Περιλαμβάνει χιουμοριστικά βίντεο, κόμικς και άλλο διασκεδαστικό υλικό, που καλύπτει θέματα όπως η συγκατάθεση για σεξ και ο αυνανισμός (συμπεριλαμβανομένου ενός ετήσιου διαγωνισμού ποίησης για τον αυνανισμό…). Δημοσιεύει επίσης ιστορίες για το σεξ και την επιθυμία, τις οποίες στέλνουν απλοί άνθρωποι. Πολλά από τα σχόλια, λέει στον Economist η κυρία Βόρα, αναφέρουν: «Ω, δεν είμαι μόνος/η… και κάποιος άλλος νιώθει έτσι».
Ορισμένοι ειδικοί, εν τω μεταξύ, πιστεύουν ότι το πρόβλημα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί καλύτερα με την πρόληψη παρά με προσπάθειες θεραπείας των προβλημάτων αφού προκύψουν. Αν και οι περισσότεροι έφηβοι σε πλούσιες χώρες παρακολουθούν μαθήματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο, η εστίαση τείνει να είναι στην αποφυγή κακών επακόλουθων, όπως ασθένειες ή ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Η συζήτηση για την ευχαρίστηση γίνεται συχνά εμφανής… διά της απουσίας της. Σε φτωχά μέρη, από την άλλη πλευρά, το θέμα συχνά δεν συζητείται καθόλου.
Τουλάχιστον, λέει στον Economist ο Μπαρτζ του Mojo, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία χρειάζεται να είναι ρεαλιστική και να καλύπτει την υγεία, την ευχαρίστηση και πιθανά προβλήματα. Και θα πρέπει να έχει στόχο να υπενθυμίζει στους εφήβους ότι «το σεξ δεν είναι όπως στις ταινίες και δεν γίνεται πάντα σωστά. Ακόμη και ως νέοι, υγιείς άνθρωποι, θα έχετε προβλήματα, και αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε καταστραφεί. Είναι απολύτως φυσιολογικό το σεξ να μην πηγαίνει σύμφωνα με το σχέδιο» τονίζει.