Η Τζέιν Μπίρκιν, μοντέλο, ηθοποιός και τραγουδίστρια από τη Βρετανία, που κέρδισε διεθνή φήμη με την καλλιτεχνική συνεργασία και την προσωπική σχέση της με τον Σερζ Γκενσμπούργκ, πέθανε στις 16 του περασμένου Ιουλίου σε ηλικία 76 ετών. Η επίσης Βρετανίδα Σαρλότ Ράμπλινγκ, εμβληματική πρωταγωνίστρια του κινηματογράφου, θυμάται τη σχέση της με την Μπίρκιν σε ένα κείμενο που έγραψε πριν λίγες ημέρες στο πλαίσιο του αφιερώματος του Guardian, για τις προσωπικότητες που χάσαμε μέσα στο 2023.
Οι δυο γυναίκες είχαν την ίδια ηλικία: ήταν γεννημένες το 1946. Μεγάλωσαν και με παρόμοιο τρόπο, όπως γράφει η Ράμπλινγκ· η μητέρα της Μπίρκιν ήταν ηθοποιός και της Ράμπλινγκ καλλιτέχνης, ενώ οι πατέρες τους ήταν στρατιωτικοί.
«Ημασταν δυο ωραία κορίτσια στο Λονδίνο της δεκαετίας του 1960, με όλες τις αλλαγές που γίνονταν, το όνειρο της δεκαετίας εκείνης, με όλους να απολαμβάνουν τον ελεύθερο έρωτα και όλες τις νέες ιδέες που έβρισκαν τον δρόμο τους στην καλλιτεχνική δημιουργία. Ημασταν ξαφνικά τόσο πιο ελεύθεροι από τους γονείς μας, οι οποίοι έβρισκαν όλο αυτό πολύ διασκεδαστικό. Δεν μας σταματούσε τίποτε. Ο κόσμος ήταν δικός μας για εκείνα τα λίγα χρόνια» γράφει η Ράμπλινγκ.
Η Μπίρκιν και η Ράμπλινγκ έλαβαν μέρος στο φιλμ του Ρίτσαρντ Λέστερ «Το Νακ και πώς να το Αποκτήσετε», του 1965. Ηταν η πρώτη ταινία και για τις δύο και είχαν μια κοινή σκηνή. Δεν ήταν φίλες όμως, «απλώς συναντιόμασταν εδώ κι εκεί τυχαία». Αρχισαν να συνδέονται όταν βρέθηκαν και οι δύο στη Γαλλία.
Πρώτη πήγε η Μπίρκιν και λίγα χρόνια αργότερα η Ράμπλινγκ, όταν παντρεύτηκε το 1978 τον δεύτερο σύζυγό της, τον μουσικό Ζαν Μισέλ Ζαρ. «Ημασταν δυο κορίτσια από την Αγγλία στο Παρίσι και αυτό μου άρεσε» γράφει η Ράμπλινγκ στον Guardian. «Ζούσαμε παράλληλες ζωές, παρότι δεν κινούμασταν στους ίδιους κοινωνικούς κύκλους και οι σύζυγοί μας δημιουργούσαν πολύ διαφορετική μουσική».
Με τα χρόνια κράτησαν επαφή και έστελναν μηνύματα η μία στην άλλη, ενώ η Μπίρκιν αποφάσισε να ονομάσει την κόρη που απέκτησε με τον Γκενσμπούργκ, τη Σαρλότ, εμπνευσμένη από τη Ράμπλινγκ, την οποία θαύμαζε πολύ. «Η Τζέιν ήταν πολύ γλυκιά. Ηταν πολύ διάσημη στη Γαλλία, αλλά η ίδια ήταν πολύ σεμνή. Αισθανόταν τυχερή. Οταν κουβεντιάζαμε, μπορούσα να καταλάβω ότι αισθανόταν αυθεντικά ευγνώμων που αποτελούσε μέρος αυτού του ισχυρού και δημιουργικού κόσμου».
Η Μπίρκιν «παρέμεινε βαθιά Βρετανίδα» λέει η Ράμπλινγκ. Δεν προσποιήθηκε ποτέ ότι ήταν κάτι άλλο από αυτό που ήταν στην πραγματικότητα, και οι Γάλλοι το έβρισκαν αφοπλιστικό. «Δεν προσπάθησε ποτέ να απαλλαγεί από την έντονη βρετανική προφορά της, ακόμη και όταν έπαιξε σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες». Η Μπίρκιν έγινε το απόλυτο σύμβολο της πανέμορφης μούσας όσο ήταν με τον Γκενσμπούργκ, ενώ προσχώρησε στον σοβαρότερο κινηματογράφο με τον επόμενο σύντροφό της, τον γάλλο σκηνοθέτη Ζακ Ντουαλόν.
Η Ράμπλινγκ γράφει ότι η Μπίρκιν ήταν μια γυναίκα ευγενική, που αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους. «Οπως και η κόρη της, η Κέιτ, η Τζέιν ήταν ένα βαθιά πολιτικό άτομο, αφοσιωμένη στις κοινωνικές της δραστηριότητες και τις φιλανθρωπίες της. Είχε ανάγκη να είναι ενεργή, να φροντίζει τους άλλους». Ηταν όμως και ένα άτομο που ήθελε να κρατά την ιδιωτική του ζωή μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.
«Είχε ένα σπίτι στην εξοχή, όπως και εγώ, και της άρεσε να περνάει τον χρόνο της εκεί μαζί με την οικογένειά της. Ομως μετά τον τραγικό χαμό της Κέιτ, το 2013, δεν έκανε τίποτε για δύο χρόνια. Επέστρεψε στη δουλειά όταν η Συμφωνική Ορχήστρα του Μόντρεαλ της ζήτησε να τραγουδήσει τα τραγούδια του Γκενσμπούργκ για την 25η επέτειο του θανάτου του. Μετά έκανε περιοδείες σε όλον τον κόσμο με διάφορες συμφωνικές ορχήστρες. Ο Σερζ ήταν στο βάθος κλασικός μουσικός και η Τζέιν χάρηκε που της δόθηκε η ευκαιρία να τιμήσει αυτή την πλευρά του».
Η Ράμπλινγκ και η Μπίρκιν πέρασαν μαζί 48 ώρες το 2015 σε ένα λογοτεχνικό φεστιβάλ, όπου διάβασαν ποίηση του Γουίλιαμ Μπλέικ. Εκαναν μαζί πρόβες στο σπίτι της Μπίρκιν, η οποία «ήταν ακούραστη και δούλευε εντατικά για οτιδήποτε αναλάμβανε. Δεν σταματούσε ποτέ, καθώς πίστευε ότι δεν είχε αρκετό χρόνο για να κάνει όλα όσα ήθελε και να τα κάνει τέλεια».
Η Μπίρκιν έγραφε. Ημερολόγια, τραγούδια, θεατρικά έργα και σενάρια για ταινίες. Το τελευταίο της άλμπουμ, «Oh! Pardon, Τu Dormais» (Συγγνώμη, Κοιμόσουν), το 2002, πήρε τον τίτλο του από ένα θεατρικό έργο που είχε γράψει πριν από αρκετά χρόνια και το οποίο είχε παιχτεί στο θέατρο. Στο άλμπουμ όλοι οι στίχοι των τραγουδιών ήταν δικοί της και μιλούσαν για πολύ δυνατά συναισθήματα που τη στοίχειωναν.
«Είπε στα τραγούδια της όλα όσα ήθελε να ακουστούν πριν φύγει», γράφει η Ράμπλινγκ. «Η Τζέιν δεν σταμάτησε ποτέ να αναζητά δημιουργική έκφραση. Εσπρωχνε διαρκώς τον εαυτό της στα όριά του, όπως και αν αισθανόταν. Είχε ένα αξιοθαύμαστο ένστικτο επιβίωσης μέχρι το τέλος».
Οι δυο γυναίκες συναντήθηκαν τυχαία στην Οπερα του Παρισιού λίγο πριν τον θάνατο της Μπίρκιν και συνομίλησαν για λίγο στο φουαγέ. Διηγείται η Ράμπλινγκ: «Η φιλία μας ήταν από εκείνες που έχεις σε μεγάλη εκτίμηση τον άλλον, προχωράτε στον ίδιο δρόμο, έχετε παράλληλες ζωές, συναντιέστε πού και πού, μιλάτε και μετά προχωράτε, παρακολουθώντας πάντα σιωπηλά ο ένας τον άλλον. Τζέιν Μπ. Και Σαρλότ Ρ.».