Στο 11525 κάθε κλήση μπορεί να διαρκέσει 50 λεπτά, αλλά υπάρχουν πολλοί που δυσκολεύονται να κλείσουν το τηλέφωνο - οι μισοί καλούν από την επαρχία | Ελένη Κατρακαλίδη/Protagon
Θέματα

Γραμμή 11525 «Μαζί για το Παιδί»: τι ακούς όταν είσαι στην άλλη άκρη

Μιλήσαμε με την ομάδα των ειδικών που καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με μικρά και μεγάλα προβλήματα παιδιών, εφήβων, γονέων και εκπαιδευτικών. Από την πίεση για αριστεία μέχρι το μπούλινγκ και την κακοποίηση, όλα ακούγονται στα δέκα χρόνια παρουσίας της τηλεφωνικής συμβουλευτικής
Αστερόπη Λαζαρίδου

Ο φιλόξενος χώρος που στεγάζει τις δράσεις της ένωσης μη κερδοσκοπικών σωματείων και ιδρυμάτων «Μαζί για το Παιδί» είναι μία μονοκατοικία στους Αμπελοκήπους, από τα παράθυρα της οποίας μπαίνει άπλετο φως.

Καθίσαμε σε μία από τις αίθουσες του Συμβουλευτικού Κέντρου, όπου οι ειδικοί κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές της ομάδας, πραγματοποιούν ατομικές και ομαδικές συνεδρίες για γονείς, παιδιά και εφήβους. Στο κεντρικό τραπεζάκι υπήρχε το καθιερωμένο κουτί με τα χαρτομάντιλα, απαραίτητο σε κάθε διαδικασία που οδηγεί σε προσωπικές εξομολογήσεις, που κάλλιστα μπορούν να εκτονωθούν και με ανακουφιστικά δάκρυα.

Οταν δεν πραγματοποιούν τις συγκεκριμένες συνεδρίες και τα ψυχο-εκπαιδευτικά σεμινάρια, τα βασικά μέλη της ομάδας, μία καλά δεμένη μεταξύ της τετράδα, απαντούν στα τηλέφωνα της γραμμής 11525.

Κάθε φορά που χτυπά το τηλέφωνο, πρέπει να είσαι έτοιμος και ψύχραιμος, ώστε να αντιμετωπίσεις τα πάντα. Από ένα φοβισμένο παιδί που βρήκε το θάρρος να πει ότι ο πατέρας του το χτυπάει. Από έναν αγχωμένο έφηβο που δέχεται μπούλινγκ στο σχολείο. Από έναν πελαγωμένο πατέρα που υποψιάζεται ότι ο γιος του κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών. Από μία προβληματισμένη μητέρα που δεν ξέρει πώς να εξηγήσει στο παιδί της ότι για το καλό όλων πρέπει να πάρει διαζύγιο. Αλλά και από έναν εκπαιδευτικό που νιώθει τους γονείς να απαξιώνουν σε καθημερινή βάση το έργο και τον ρόλο του.

Η Γραμμή 11525 του «Μαζί για το Παιδί» λαμβάνει περισσότερες από 6.000 κλήσεις ετησίως

Η συγκεκριμένη τηλεφωνική συμβουλευτική λειτουργεί από τον Φεβρουάριο του 2009, καταγράφοντας και αντιμετωπίζοντας εδώ και δέκα χρόνια ενδοοικογενειακά και εσωσχολικά προβλήματα που αναδείχτηκαν ή γιγαντώθηκαν (και) εξαιτίας της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.

Οι ψυχολόγοι-ψυχοθεραπεύτριες Αλεξάνδρα Παπακώστα και Μαρία Αλεξιάδου, ο ψυχολόγος Λευτέρης Πετρόπουλος και ο κοινωνικός λειτουργός – ψυχοθεραπευτής Νίκος Γιώτας, μας μίλησαν για όλα όσα καλούνται να χειριστούν σε καθημερινή βάση, ερχόμενοι σε επαφή με τα δύσκολα και συχνά αθέατα κομμάτια της ελληνικής οικογένειας.

Ανήσυχοι γείτονες, απαξιωμένοι εκπαιδευτικοί

Η κακοποίηση, λεκτική, σωματική, σεξουαλική, πίσω από κλειστές πόρτες είναι κάτι που όλο και πιο συχνά έρχεται στο φως, με τα δελτία ειδήσεων να φιλοξενούν σχεδόν σε καθημερινή βάση τέτοια περιστατικά. «Ο κόσμος πολύ πιο εύκολα από περασμενές εποχές θα μπει στη διαδικασία να αναφέρει ένα τέτοιο περιστατικό σε εμάς, ακόμη και αν δεν είναι άμεσα εμπλεκόμενος, ακόμη και αν ακούει φωνές και βίαια ξεσπάσματα από το διπλανό διαμέρισμα» λέει ο Νίκος Γιώτας.

Σε αυτή την περίπτωση, το «Μαζί για το Παιδί» στέλνει την καταγγελία στον αρμόδιο εισαγγελέα ανηλίκων, ο οποίος κάνει κατ’ οίκον επίσκεψη για να εξακριβώσει τι συμβαίνει. Αν για παράδειγμα, ο γείτονας εξακολουθεί να ακούει επικίνδυνα επεισόδια, συχνά τηλεφωνεί ξανά για να το δηλώσει και τότε οι ειδικοί στέλνουν εκ νέου καταγγελία στο «ύποπτο» σπίτι. Σε περίπτωση που η καταγγελία γίνει από άτομο με συγγένεια α’ βαθμού, τότε η διαδικασία κινείται σαφώς πιο γρήγορα.

«Ο κόσμος πολύ πιο εύκολα από περασμενές εποχές θα μπει στη διαδικασία να αναφέρει ένα περιστατικό κακοποίησης σε εμάς» λέει ο Νίκος Γιώτας

Μοιραία δημιουργούνται προσωπικές σχέσεις ανάμεσα στον ειδικό και σε εκείνον που τηλεφωνεί με κάποιο αίτημα-πρόβλημα. Ενα άτομο δικαιούται μέχρι και δέκα κλήσεις επαναληπτικών συνεδριών. Από εκεί και πέρα, του προτείνεται να συνεχίσει τις δια ζώσης συναντήσεις.

Πολύ συχνά, η γραμμή δέχεται κλήσεις από εκπαιδευτικούς: «Μας τηλεφωνούν άνθρωποι που δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν περιστατικά μπούλινγκ που βλέπουν με τα ίδια τους τα μάτια στους χώρους του σχολείου. Συχνά έχουν το παράπονο ότι οι γονείς δεν συνεργάζονται μαζί τους, “δεν ακούνε”. Λένε ότι δέχονται ακόμη και απειλές από γονείς, ότι αν κάνουν κάτι με το οποίο οι ίδιοι δεν συμφωνούν, θα τους κράξουν στο Facebook. Παρατηρείται ότι οι γονείς είναι πλέον πιο επιθετικοί απέναντι στους εκπαιδευτικούς, τους ακυρώνουν. Καταλήγουν να μην μπορούν να επιβληθούν στους μαθητές, λόγω φόβου. Την τελευταία δεκαετία εντοπίζεται μία συνολικότερη απαξίωση των βασικών θεσμών» τονίζει η Αλεξάνδρα Παπακώστα.

Σχολικός εκφοβισμός και ενδοοικογενειακή βία

Οι ειδικοί παρατηρούν ότι οι γονείς σήμερα είναι υπερπροστατευτικοί με τα παιδιά τους, γεγονός που συχνά φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα. Αυτό αντανακλάται και μέσα από τις κλήσεις που κάνουν οι έφηβοι στο 11525, και εκφράζουν πόσο αποξενωμένοι νιώθουν μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, αλλά και στο σχολείο. Συνήθως έχουν μεγάλο πρόβλημα με την αυτοεικόνα τους και με το πώς τους βλέπουν οι άλλοι. Στην ασφυκτική εποχή των social media και των φιλτραρισμένων selfies, οι νέοι αγχώνονται περισσότερο από το κανονικό αν π.χ έχουν παραπάνω κιλά, ή σπυράκια. Παρατηρείται όμως και τεράστιο άγχος που προκαλούν οι ίδιοι οι γονείς στα παιδιά τους, προκειμένου να αριστεύουν στο σχολείο και να περάσουν στο πανεπιστήμιο.

Τα παιδιά μικρότερης ηλικίας, είναι αφοπλιστικά στις δικές τους καταγγελίες. Μπορεί να ακουστεί ένα αθώο «δεν με καταλαβαίνουν οι γονείς μου» ή ένα πιο ύποπτο «ο μπαμπάς μου χτυπάει τον αδερφό μου». Αλλες φορές, μπορεί να μιλήσουν για έναν φίλο τους, που τους έχει εκμυστηρευτεί ότι σκέφτεται να αυτοκτονήσει. Σε αυτή την περίπτωση, τον παραπέμπουν σε αντίστοιχη γραμμή εξειδικευμένη για να χειρίζεται θέματα αυτοκτονιών.

«Οταν μιλάς με κάποιον από το τηλέφωνο, δεν ξέρεις αν θα σε ξανακαλέσει για δεύτερη φορά και ζεις με την αγωνία για το τι του συμβαίνει από εκεί και πέρα. Είναι σαν να φυτεύεις ένα σποράκι και να μην ξέρεις τι θα βγει» λέει η Μαρία Αλεξιάδου

Κάθε κλήση μπορεί να διαρκέσει 50 λεπτά μάξιμουμ, όσο διαρκεί και μία συνεδρία δια ζώσης με έναν ψυχοθεραπευτή. Υπάρχουν πολλοί που τηλεφωνούν και δυσκολεύονται να κλείσουν το τηλέφωνο. «Πολύς κόσμος μάς ζητά άμεσα και επίμονα λύσεις για τα προβλήματα μιας ολόκληρης ζωής, μέσα σε μία μόλις κλήση. Το να ανοίγονται και να επικοινωνούν, είναι πρωτόγνωρο αίσθημα για πολλούς» λέει χαρακτηριστικά ο Λευτέρης Πετρόπουλος.

Το 50% των κλήσεων προέρχεται από την επαρχία. «Είμαστε τεράστια διέξοδος για τους κατοίκους εκτός Αθηνών, οι οποίοι είτε αντιμετωπίζουν το πρόβλημα ελλιπών ως ανύπαρκτων δομών ψυχολογικής υποστήριξης, είτε ντρέπονται να μιλήσουν ανοιχτά επειδή όλοι γνωρίζονται με όλους. Το αγκάθι “ο ψυχίατρος είναι γνωστός του τάδε” συχνά κλείνει τους ανθρώπους πιο βαθιά μέσα στο σπίτι και στο πρόβλημά τους» παρατηρεί η Αλεξάνδρα Παπακώστα.

Η ίδια, αναφέρει και κάποια είδη ενδοοικογενειακής βίας, λιγότερο συχνά, αλλά υπαρκτά: «Υπάρχουν περιστατικά ξυλοδαρμού από γυναίκα στον άνδρα, μπροστά στα παιδιά τους. Κάτι τέτοιο, λόγω κοινωνικών συμβάσεων, είναι ακόμη πιο δύσκολο να αναφερθεί. Υπάρχουν επίσης πολύ σοβαρές περιπτώσεις λεκτικής ή ψυχολογικής βίας μέσα σε μία οικογένεια, που είναι πολύ δύσκολο να τεκμηριωθούν, καθώς δεν υπάρχουν απτά αποδεικτικά στοιχεία».

Δεν είσαι μόνος…

Φυσικά, η συμβουλευτική τηλεφωνική αντιμετωπίζει και πιο καθημερινά, λιγότερο ακανθώδη προβλήματα, αν και όπως παρατηρείται, μπορεί κάποιος να τηλεφωνήσει για κάτι απλό, όπως ότι το παιδί αρνείται να διαβάζει μεθοδικά, και από κάτω να υποβόσκει η διαχείριση ενός δύσκολου διαζυγίου. Και οι τέσσερις συμφωνούν μέσα από την εμπειρία τους, πως τα ζευγάρια πλέον, χωρίζουν πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι στο παρελθόν, χωρίς δεύτερη σκέψη. Κάτι τέτοιο προκύπτει και από το ποσοστό του 40% στο οποίο έχουν σκαρφαλώσει τα διαζύγια στην Ελλάδα.

Η ίδια ομάδα, πραγματοποιεί συνεδρίες και με ομάδες γονέων που έχουν παιδιά προσχολικής, σχολικής και εφηβικής ηλικίας. Πρόκειται για κύκλους οκτώ συναντήσεων, στις οποίες μπορούν να πάρουν μέρος μέχρι δέκα γονείς.

Νίκος Γιώτας, Λευτέρης Πετρόπουλος, Αλεξάνδρα Παπακώστα και Μαρία Αλεξιάδου στα γραφεία του «Μαζί για το Παιδί»

Η Μαρία Αλεξιάδου θεωρεί ότι οι δια ζώσης συναντήσεις πηγαίνουν τις τηλεφωνικές συνεδρίες πολλά βήματα παραπέρα: «Οταν μιλάς με κάποιον από το τηλέφωνο, δεν ξέρεις αν θα σε ξανακαλέσει για δεύτερη φορά και ζεις με την αγωνία για το τι του συμβαίνει από εκεί και πέρα. Είναι σαν να φυτεύεις ένα σποράκι και να μην ξέρεις τι θα βγει. Στις δια ζώσης συνεδρίες δημιουργούνται άλλου είδους σχέσεις. Βλέπεις από κοντά την εξέλιξη των εμπλεκόμενων ατόμων, ενώ και τα ίδια νιώθουν μεγάλη ανακούφιση, συνειδητοποιώντας πως δεν είναι τα μόνα στον κόσμο που αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα μέσα στην οικογένειά τους».

Και κάπως έτσι, με ένα απλό τηλεφώνημα και στη συνέχεια με μερικές συναντήσεις σε έναν χώρο στον οποίο μπαίνει -κυριολεκτικά και μεταφορικά- άπλετο φως, καταλαβαίνεις ότι μερικές φορές, φτάνει να κάνεις το πρώτο βήμα για να πλησιάσεις τη λύση ενός προβλήματος που σε βασανίζει εδώ και χρόνια.

Η Γραμμή 11525 του «Μαζί για το Παιδί» με αριθμούς:
  • Λαμβάνει ετησίως περισσότερες από 6.000 κλήσεις.
  • Περίπου το 85% των καλούντων είναι μητέρες ελληνικής εθνικότητας.
  • Το 50% των κλήσεων γίνεται από πόλεις εκτός Αθηνών.
  • Ενα μικρότερο ποσοστό κλήσεων παραπέμπεται σε άλλες υπηρεσίες: κέντρα ψυχικής υγείας, στον Συνήγορο του Παιδιού (για νομικά ζητήματα), στη Γραμμή Συμβουλευτικής Ενηλίκων και σε κοινωνικά παντοπωλεία και κοινωνικές υπηρεσίες Δήμων.
  • Το 2018 το επιστημονικό προσωπικό του Συμβουλευτικού Κέντρου «Μαζί για το Παιδί» στήριξε 1.215 ωφελούμενους μέσω ατομικών/οικογενειακών συνεδριών, ψυχο-εκπαιδευτικών σεμιναρίων και ομάδων στήριξης γονέων.
  • Οι ώρες λειτουργίας της Γραμμής είναι 09.00-21.00.
  • Εκτός από τη βασική ομάδα των 4 ειδικών, συνεργάζονται και 30 εθελοντές με επαρκή κατάρτιση και εμπειρία σε αντίστοιχα θέματα.