«Δεν γνωρίζω μια γλώσσα για το σώμα μου. (…) Ισως αυτή η γραφή να είναι η αναζήτηση μιας ξένης γλώσσας στις λέξεις που υπάρχουν».
Kim de l’Horizon, «Blutbuch»
Φέτος το Βραβείο Γερμανικού Βιβλίου απονεμήθηκε στ** πρωτοεμφανιζόμεν* συγγραφέα Kim de l’Horizon για το «Blutbuch» (Το Βιβλίο του Αίματος). Στην τελετή απονομής, που πραγματοποιήθηκε στην περίφημη Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, προσήλθε φορώντας μια εντυπωσιακή φούστα με πράσινες παγέτες, πράσινο επίσης πουπουλένιο μπουστάκι και μοβ διαφανές κορμάκι, κάτω από το οποίο διακρίνονταν τατουάζ και ένα δασύτριχο στέρνο. Φορούσε επίσης σκουλαρίκια κρεμαστά και ένα εντυπωσιακό κολιέ και είχε τα νύχια τ** βαμμένα κόκκινα, όπως και τα χείλη τ**, κάτω από το παχύ μουστάκι τ**.
* συγγραφέας που τίμησε η κριτική επιτροπή του Deutscher Buchpreis, της σημαντικότερης λογοτεχνικής διάκρισης στη Γερμανία, αυτοχαρακτηρίζεται ως non-binary, μη δυαδικού φύλου, δηλαδή ούτε άνδρας ούτε γυναίκα ή και τα δύο ή οτιδήποτε στο ενδιάμεσο.
Με το που ανακοινώθηκε το όνομα τ** σηκώθηκε και έσπευσε να αγκαλιάσει φίλους και γνωστούς και μετά ανέβηκε στη σκηνή, ευχαρίστησε, με δάκρυα στα μάτια, τη μητέρα τ** και ερμήνευσε ένα τραγούδι α καπέλα, πριν αρχίσει να ξυρίζει το κεφάλι τ** με μια ξυριστική μηχανή, θέλοντας να εκφράσει, έτσι, την αλληλεγγύη τ** προς τις γυναίκες του Ιράν που συνεχίζουν τον αγώνα τους, διεκδικώντας βασικά δικαιώματα και ελευθερίες.
«Αυτό το βραβείο δεν είναι μόνο για εμένα. Πιστεύω ότι η κριτική επιτροπή επέλεξε επίσης αυτό το βιβλίο ως μια δήλωση ενάντια στο μίσος και υπέρ της αγάπης, του αγώνα όλων των ανθρώπων που καταπιέζονται λόγω του σώματός τους», ανέφερε σχετικά. Αυτό το βραβείο είναι επίσης «για τις γυναίκες στο Ιράν. Πρέπει να κοιτάζουμε όλοι το Ιράν με θαυμασμό για αυτό το θάρρος, αυτή τη δύναμη. Δείχνει πόσο ανόητη ήταν η κοσμοθεωρία μας, που πιστεύαμε ότι η θηλυκότητα χειραφετείται μόνο στον δυτικό κόσμο», πρόσθεσε.
Οσον αφορά το αυτοβιογραφικό «Βιβλίο του Αίματος», αποτελεί μια απόπειρα ανεύρεσης μιας γλώσσας ικανής να εκφράζει όλα τα σώματα και όλες τις έμφυλες ταυτότητες. «Με τεράστια δημιουργική ενέργεια, ο μη δυαδικού φύλου αφηγηματικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος αναζητά μια δική του γλώσσα», ανέφερε η κριτική επιτροπή, αιτιολογώντας την απόφασή της. «Τι αφηγήματα υπάρχουν για ένα σώμα που αψηφά τις συμβατικές απόψεις για το φύλο;», διερωτώνται οι κριτές, επισημαίνοντας πως η «κάθε γλωσσική προσπάθεια του βιβλίου… αποκαλύπτει μια επείγουσα ανάγκη και μια λογοτεχνική καινοτομία».
Και είναι αλήθεια πως είναι επείγουσα ανάγκη να βρεθεί μια γλώσσα που να προβλέπει, να εμπεριέχει και να αναγνωρίζει ανθρώπους που δεν χωρούν στο δίπολο αρσενικό – θηλυκό: στη σκηνή για να παραλάβει το βραβείο δεν ανέβηκε ούτε ο Kim de l’Horizon ούτε η Kim de l’ Horizon ούτε, φυσικά, το Kim de l’Horizon, αλλά κάτι άλλο, που, ενώ υπάρχει, η γλώσσα το παραβλέπει. Οι γερμανικές εφημερίδες αναφέρονται στ** Kim d l’Horizon κυρίως με άρθρα και αντωνυμίες θηλυκού.
Στην αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείται ευρέως εδώ και καιρό η ουδέτερη αντωνυμία «They» (αυτοί) ενώ στον γραπτό λόγο συχνά οι όποιοι γλωσσικοί περιορισμοί ξεπερνιούνται με σύμβολα, παράδειγμα με τον αστερίσκο (*), όπως και στο παρόν κείμενο. Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι μόνο γλωσσικό, καθώς το να ζει κάποιος σε ένα σώμα με μια ψυχή που δεν συμμορφώνεται με τα γένη, σημαίνει ότι δεν έχει (ακόμα) θέση στον κόσμο.
Για να εξηγήσει τι σημαίνει αυτό, * Kim de l’ Horizon αφηγήθηκε γραπτώς στην εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung της Ελβετίας (όπου γεννήθηκε) τη διπλή επίθεση που δέχτηκε από δύο αγνώστους, συγκεκριμένα από «έναν από τους πιο ανίσχυρους ανθρώπους στη Γερμανία» και από «έναν από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους στην Ελβετία» την ίδια μέρα, την 30ή Σεπτεμβρίου του περασμένου έτους.
Ο πρώτος είναι ένας άντρας, μάλλον φτωχός, με μεταναστευτικό υπόβαθρο και χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, τον οποίο * Kim de l’ Horizon αποκαλεί «Αγνωστο Τζον». Η μοιραία συνάντησή τους έλαβε χώρα στο μετρό του Βερολίνου. «Πλέον μπορώ να ανεχτώ τις φυσιολογικές αδελφές, αλλά εσύ το παρακάνεις», είπε πριν γρονθοκοπήσει τ*ν συγγραφέα στο πρόσωπο επειδή είχε, ως συνήθως, τα χείλη τ** βαμμένα κόκκινα.
Ο άλλος είναι ο Ουέλι Μάουρερ, δις πρόεδρος της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και τώρα μέλος του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου της Ελβετίας, ο οποίος, ανακοινώνοντας την παραίτησή του στο τέλος του έτους, είπε πως «δεν με νοιάζει αν ο διάδοχός μου είναι γυναίκα ή άνδρας. Αρκεί να μην είναι “αυτό” (id)».
«Αγαπητέ Αγνωστε Τζον, αγαπητέ Ουέλι Μάουερ. Απευθύνομαι ευθέως σε εσάς που ευθύνεστε για τις πράξεις σας. Δεν είστε οι πρώτοι άντρες που μου επιτέθηκαν και δεν θα είστε οι τελευταίοι. Μπορεί να φαίνεται περίεργο που σας επικαλούμαι από κοινού, γιατί δύσκολα θα μπορούσατε να διαφέρετε περισσότερο, δεδομένου ότι ο ένας είσαι ένας από τους λιγότερο ευνοούμενους ανθρώπους στον γερμανόφωνο κόσμο, ενώ ο άλλος ένας από τους πιο προνομιούχους. Ο ένας έχεις μάλλον λίγα ευρώ την ημέρα, ο άλλος κέρδιζες 455.000 φράγκα ετησίως τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, συν 30.000 φράγκα ως έξοδα παραστάσεως και θα λαμβάνεις ετήσια σύνταξη 220.000 φράγκων μέχρι τον θάνατό σου. Αυτό που σας ενώνει είναι η εικόνα του εχθρού. Αυτό που σας ενώνει είναι το μίσος για σώματα σαν το δικό μου. Τι κακό έχει το σώμα μου, ούτως ώστε να θέλετε να το χτυπήσετε και να το αποκλείσετε ενεργά από την πολιτική ηγεσία; Τι σας έχω κάνει; Τι βλέπετε σε μένα, εσείς άνδρες, που σας απειλεί τόσο πολύ;», διερωτάται * Kim de l’ Horizon. «Γιατί γίνεται τόσος λόγος για “εμάς”; Γιατί υπάρχουν περισσότερα άρθρα για τρανς άτομα παρά τρανς άτομα; Γιατί αυτή η εφημερίδα μιλάει περισσότερο για τρανς άτομα παρά με τρανς άτομα; Μη νιώθετε ότι απειλείστε από κάτι τόσο μικρό όσο ένας αστερίσκος».
Αυτό που είναι τρομακτικό, εξηγεί * Kim de l’ Horizon, είναι το άτομο «που δεν προσαρμόζεται, που, παρόλο που απορρίπτεται συνεχώς, εναντιώνεται ξανά, που του λένε ότι είναι ντροπιαστικό, άσχημο, τερατώδες, εξωγήινο αλλά δεν κρύβεται και αξιώνει να αναγνωρίζεται και να αξίζει για αυτό που είναι: ένα τέρας που δεν χρειάζεται μια πεντάμορφη που θα τ** μεταμορφώνει σε πρίγκιπ*** αλλά που ξέρει ότι είναι και τα δύο: και η πεντάμορφη και το τέρας».
Ακόμη και * Kim de l’ Horizon στο παρελθόν φοβόταν «εκείνους που δεν συμμορφώνονται με τις απαγορεύσεις που έχουμε θέσει στον εαυτό μας». Πλέον, όμως, έχει επαναστατήσει. Υπάρχουν ωστόσο πάρα πολλοί άλλοι που εξακολουθούν να μην κατανοούν τι πραγματικά σημαίνει ελευθερία και αυτό τους κάνει να θέλουν να βλάψουν τ*ν Kim de l’ Horizon: μετά τη βράβευσή τ** δέχτηκε καταιγισμό από προσβολές και απειλές στο Διαδίκτυο.