Το γράψιμο με το χέρι βελτιώνει τόσο τη μνήμη όσο και την κατανόηση του κειμένου – αυτό δείχνουν οι πρόσφατες επιστημονικές έρευνες. Ο Economist έγραψε σχετικά, αναλογιζόμενος την τάση των βρετανικών σχολείων να χρησιμοποιούν υπολογιστές αντί για χειρόγραφα. Αλλά και στις ΗΠΑ αμφισβητείται πλέον η καθολική στροφή στους υπολογιστές, όσον αφορά τα δημοτικά σχολεία τουλάχιστον – εκεί, μάλιστα, κάποιοι πέρασαν στο άλλο άκρο, ζητώντας πλέον την κατάργηση των κομπιούτερ.
Η γραφή είναι πολύ σημαντική κατά τη βασική μάθηση. Η νευροεπιστήμων του Πανεπιστημίου Ιντιάνα, Κάριν Χάρμαν Τζέιμς, μελέτησε την επίδρασή της στον εγκέφαλο σε παιδιά πέντε ετών χρησιμοποιώντας μαγνητική τομογραφία. Ετσι απέδειξε ότι ο εγκέφαλος μαθαίνει να αναγνωρίζει χειρόγραφα γράμματα πολύ πιο γρήγορα εν συγκρίσει με τα «παραγόμενα» από το πληκτρολόγιο.
Στο χειρόγραφο η διαφορετική απόδοση του ίδιου γράμματος σπάει τη μονοτονία της γραμματοσειράς και εκπαιδεύει τον εγκέφαλο να αναγνωρίζει το κάθε γράμμα. Επίσης, η γραφή στο χέρι απαιτεί μεγαλύτερη συγκέντρωση από όσο η γραφή μέσω πληκτρολογίου. Και η σύνθεση του γράμματος δίπλα σε άλλα γράμματα βοηθάει τα παιδιά να κατανοήσουν πώς συνδυάζονται τα γράμματα μεταξύ τους και πώς δημιουργούνται οι αράδες. Ετσι μαθαίνουν (τα) γράμματα καλύτερα.
Το χειρόγραφο βοηθάει καλύτερα στην κατανόηση του κειμένου όσους γνωρίζουν ήδη πώς να γράφουν. Ερευνα που δημοσιεύθηκε στο Psychological Science έδειξε, για παράδειγμα, ότι η χρήση υπολογιστών για τη λήψη σημειώσεων είναι επιζήμια για τη μάθηση, επειδή περιλαμβάνει πιο επιφανειακή επεξεργασία των πληροφοριών. Οι ερευνητές, σε τρεις ξεχωριστές μελέτες, διαπίστωσαν ότι οι μαθητές που κρατούσαν σημειώσεις με φορητούς υπολογιστές είχαν χειρότερες επιδόσεις σε τεστ με εννοιολογικές ερωτήσεις εν συγκρίσει με εκείνους που κρατούσαν σημειώσεις με το χέρι.
Οσοι πληκτρολογούν σε ένα πληκτρολόγιο τείνουν να αντιγράφουν τα μαθήματα κατά λέξη αντί να επεξεργάζονται τις πληροφορίες και να τις επαναδιατυπώνουν με δικά τους λόγια, επομένως μαθαίνουν λιγότερα πράγματα. Αυτό μοιάζει κάπως με την «παπαγαλία» του προφορικού λόγου. «Το αποτέλεσμα παρέμεινε ακόμη και όταν οι μαθητές που έγραφαν σε πληκτρολόγιο κλήθηκαν να επαναδιατυπώσουν το υλικό με δικά τους λόγια» παρατήρησαν οι ερευνητές. «Οι μαθητές παπαγάλισαν γραπτώς το μάθημα, χωρίς να το έχουν κατανοήσει» σχολίασε ο Economist.
Πού μπορεί να υπάρξουν εξαιρέσεις στη μαθησιακή διαδικασία; «Τα κομπιούτερ βοηθούν τα άτομα με δυσκολία στη μάθηση, του τύπου της δυσλεξίας» λένε οι ειδικοί. Δηλαδή, η ευεργετική επίδρασή τους αφορά τμήμα του συνόλου και όχι το σύνολο των μαθητών. Η γραφή στο χέρι είναι διδακτική και με άλλον τρόπο, αφού απαιτεί τον συντονισμό του χεριού με το βλέμμα, κάτι που μπορεί εύκολα να χαθεί αν δεν υπάρχει συνεχής άσκηση στα χρόνια του δημοτικού σχολείου.
Είναι και μια μοναδική εμπειρία, την οποία δεν μπορεί να ζήσει όποιος συνηθίζει να γράφει στον υπολογιστή. Το χειρόγραφο «υπογράφει» το κείμενο, το καθιστά μοναδικό. Το καλό είναι ότι, αν χαθεί, η ικανότητα γραφής με το χέρι μπορεί να ανακτηθεί με λίγη προπόνηση – μόνο που αυτό ισχύει για όσους γνωρίζουν να γράφουν…