Ο Ερντογάν δεν θεωρείται πια αήττητος. Για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια κάτι έχει αλλάξει. Οπως σημειώνει σε εκτενή του ανάλυση το Politico, «εάν οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Αγκυρα αποτελούν αξιόπιστο βαρόμετρο για την αλλαγή στρατοπέδων στην εθνική πολιτική της Τουρκίας, τότε ο μακροβιότερος ηγέτης της χώρας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα μπορούσε πραγματικά να αντιμετωπίσει προβλήματα στις εκλογές του Μαΐου».
Η αξιωματική αντιπολίτευση, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), αναφέρει ότι οι γραφειοκράτες στέλνουν ήδη τα βιογραφικά τους αναμένοντας για μια νέα τάξη πραγμάτων, διαισθανόμενοι ότι ενδέχεται να πλησιάζει το τέλος της κυριαρχίας του Ερντογάν, που συνεχίζεται για πάνω από δύο δεκαετίες.
Ο ιστότοπος εκτιμά ότι η πτώση του Ερντογάν «θα ήταν μια ανακούφιση για πολλούς στη Δύση, οι οποίοι απογοητεύονται ολοένα και περισσότερο από τη συγκρουσιακή πολιτεία του ισλαμιστή λαϊκιστή», σε μια χώρα με στρατηγικό βάρος και πληθυσμό 85 εκατ. ανθρώπων.
Αλλωστε, η Δύση έχει καταγράψει τελευταία στο μπλοκάκι της ότι η Τουρκία παρείχε αθόρυβα στη Ρωσία εμπορικές διαδρομές για να παρακάμψει τις κυρώσεις και ότι ο Ερντογάν επέβαλε βέτο στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Ενώ παράλληλα, όπως τονίζει το Politico, προσπαθεί να εμπλέξει την Ελλάδα σε οριακές καταστάσεις πολύ υψηλού κινδύνου, με μαχητικά αεροσκάφη να πετούν πάνω από το Αιγαίο.
Προς το παρόν, στο εσωτερικό πεδίο, οι εκτιμήσεις των επιτελών του αντιπολιτευόμενου CHP ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι ετοιμάζονται να μεταπηδήσουν στο δικό τους στρατόπεδο αντανακλούν ενδεχομένως και τη νευρικότητα όσων, ευρισκόμενοι στους διαδρόμους της γραφειοκρατικής εξουσίας, ανησυχούν για το μέλλον τους.
Ο κρατικός μηχανισμός δείχνει να προετοιμάζεται, εφόσον μετά τον χειρότερο σεισμό εδώ και έναν σχεδόν αιώνα –και μετά από χρόνια οικονομικής κακοδιαχείρισης– διαμορφώνεται στην τουρκική κοινωνία μια προσδοκία αλλαγής.
Αλλαγή και δημοσκοπήσεις
Ο Εντογάν είναι όμως ακόμα εδώ. Το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), παρότι ανησυχεί, αποπνέει προς τα έξω εμπιστοσύνη και σιγουριά ενόψει των εκλογών. Αλλωστε, ο «σουλτάνος» έχει κερδίσει δύο προεδρικές αναμετρήσεις, τρία δημοψηφίσματα για την τροποποίηση του Συντάγματος και πέντε βουλευτικές εκλογές!
«Είναι 50-50» ανέφερε στο Politico ανώτερο στέλεχος της δημόσιας διοίκησης στην Τουρκία. «Οι άνθρωποι νιώθουν ότι η αλλαγή έρχεται». Και ο ιστότοπος συμφωνεί ότι πρόκειται για μια μάχη αμφίρροπη.
Οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία είναι μια υπόθεση θολή. Τα κόμματα διεξάγουν δικές τους έρευνες, που συχνά παράγουν υπερβολικά… βολικά αποτελέσματα. Ωστόσο, οι πρόσφατες μετρήσεις δίνουν όντως στην αντιπολίτευση προβάδισμα 10 μονάδων, παρότι η πλευρά Ερντογάν υποστηρίζει ότι τον Μάιο θα είναι μπροστά.
Δεν υπάρχει, ωστόσο, ηρεμία στο κόμμα του Ερντογάν. Μετά τον καταστροφικό σεισμό του Φεβρουαρίου, στον οποίο έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 48.000 άνθρωποι στην Τουρκία, αρκετοί αξιωματούχοι του AKP ήταν τόσο θυμωμένοι που ζήτησαν την αναβολή των εκλογών.
Σε αυτές τις εκλογές λειτουργούν επίσης ορισμένα αντανακλαστικά που αφορούν στο αύριο για την ίδια την τουρκική δημοκρατία. Αναλυτές εκτιμούν ότι οι κάλπες αυτές αποτελούν μια τελευταία, ίσως, ευκαιρία για τη διάσωση του κοσμικού χαρακτήρα της κρατικής δομής, απέναντι στον προφανή στόχο του Ερντογάν να οδηγήσει τη χώρα σε μια συντηρητική κατεύθυνση με «όπλο» τη θρησκεία και ακόμη μεγαλύτερες εξουσίες για τον ίδιο και τους ανθρώπους του.
Τα σχέδια του «σουλτάνου»
Το Politico μίλησε με ορισμένους από τους ανώτερους αξιωματούχους του συστήματος Ερντογάν στην κυβέρνηση και στο κόμμα, για τα σχέδια του «σουλτάνου» για τις εκλογές αλλά και για το μετά, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Οπως ήταν αναμενόμενο, κυριαρχεί το ζήτημα του σεισμού. Οι επικριτές του Ερντογάν τού επιτίθενται για τον χειρισμό της καταστροφής. Το κόμμα του επικρίνεται ευρέως ότι παραμένει υπερβολικά κοντά στις διεφθαρμένες κατασκευαστικές εταιρείες, τα κτίρια των οποίων κατέρρευσαν, αυξάνοντας τον αριθμό των νεκρών.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), ήταν ο πρώτος αρχηγός κόμματος που επισκέφθηκε τη ζώνη του σεισμού και «έδειξε» ως υπεύθυνο τον Ερντογάν.
Στον αντίποδα, ο Ερντογάν προσαρμόζει προσεκτικά την εκστρατεία του σε ένα νηφάλιο και ενωτικό μήνυμα. Αναγκαστικά. Στέλεχος κοντά στον «σουλτάνο» ανέφερε ότι η προεκλογική εκστρατεία θα είναι «αποφασιστική και ενωτική», εστιάζοντας στο έργο της ανακούφισης και της αποκατάστασης στην περιοχή που επλήγη από τον σεισμό.
Θα χτίσει σπίτια σε έναν χρόνο;
Θέλοντας πάντα να προβάλει τον εαυτό του ως άνθρωπο της δράσης, ο Ερντογάν επείγεται να δουν οι πολίτες πριν από την κάλπη ότι η ανοικοδόμηση μπαίνει στις ράγες. Δύσκολο εγχείρημα: Με 1,5 εκατ. αστέγους, απαιτούνται τουλάχιστον 500.000 νέα σπίτια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Ο τούρκος πρόεδρος έχει υποσχεθεί ότι η ανοικοδόμηση θα ολοκληρωθεί εντός ενός έτους. Η κυβέρνησή του έχει ήδη ανακοινώσει την έναρξη της κατασκευής 72.000 κατοικιών στη περιοχή του Καχραμανμάρα –στο επίκεντρο του σεισμού των 7,8 ρίχτερ–, ενώ περίπου 50 εταιρείες, μερικές από τις οποίες πρόσκεινται στο κόμμα του Ερντογάν, μπαίνουν σε διαγωνισμούς για την ανοικοδόμηση της περιοχής.
«Οι Τούρκοι αγαπούν τη σταθερότητα και την ισχύ στη διαχείριση» ανέφερε στέλεχος που βρίσκεται κοντά στον «σουλτάνο». «Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτό μπορεί να το κάνει μόνο ο Ερντογάν. Και είναι ο μόνος που μπορεί να χτίσει σπίτια μέσα σε έναν χρόνο».
Ο υπεύθυνος επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαρετίν Αλτούν, προβάλλει επίσης με δηλώσεις του το προφίλ «της ισχυρής και σταθερής πολιτικής ηγεσίας», προσθέτοντας ότι εάν ο Ερντογάν κερδίσει την επανεκλογή του, η χώρα δεν θα επιδιώκει απλώς να ενεργεί ως «σταθεροποιητική, αποτελεσματική περιφερειακή δύναμη» αλλά ως «ισχυρός παγκόσμιος παράγοντας» που κομίζει λύσεις στα πεδία της εξωτερικής πολιτικής και της ασφάλειας.
Ολοι εναντίον του;
Ωστόσο, το μέγεθος της καταστροφής είναι τεράστιο και έχει τραυματίσει με διάφορους τρόπους εκατομμύρια πολίτες της χώρας. Στην κακή οικονομική κατάσταση, δε, έχει προστεθεί και ο υψηλός πληθωρισμός. Στο απέναντι στρατόπεδο, η διχασμένη αντιπολίτευση ενώθηκε πλέον γύρω από τον Κιλιτσντάρογλου, τον μακροχρόνιο ηγέτη του κύριου κοσμικού κόμματος της αντιπολίτευσης. Ο πολιτικός που έχει κάνει απίστευτα εμπρηστικές και επιθετικές δηλώσεις προς την Ελλάδα, χαρακτηρίζεται από το Politico «σιωπηλός και συνάμα θρασύς».
Σημαντικός παράγοντας για τις ισορροπίες της κάλπης είναι και το γεγονός ότι το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) προσχωρεί στους συνδυασμούς άλλου κόμματος για να αποφύγει πιθανό αποκλεισμό του από τις τουρκικές εκλογές. Σύμφωνα με τους Financial Times, το HDP –το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας– θα κατεβάσει τους υποψήφιους βουλευτές του στις εκλογές του Μαΐου με του συνδυασμούς του ιδεολογικά συγγενούς κόμματος της Πράσινης Αριστεράς, ώστε να αποφύγει μια πιθανή νομική απαγόρευση.
Το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών αντιμετωπίζει, ως γνωστόν, κατηγορίες για δεσμούς με το ένοπλο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), που χαρακτηρίζεται τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Το ίδιο το κόμμα αρνείται τις σχέσεις με τους ακτιβιστές και κατηγορεί τον Ερντογάν ότι πολιτικοποιεί το δικαστικό σώμα.
Το HDP ανακοίνωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι δεν θα κατεβάσει υποψήφιο για την προεδρία, σηματοδοτώντας έτσι την υποστήριξή του προς τον κοινό υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Οσο για τον Ερντογάν, που βλέπει πλέον τους αντιπάλους του να συνασπίζονται, χαρακτήρισε την Πέμπτη το HDP «μυστικό εταίρο» της συμμαχίας της αντιπολίτευσης. Οι επόμενες εβδομάδες θα έχουν ενδιαφέρον.