Διαβάζονται όντως ως αναφορές από εμπόλεμες ζώνες –όπως σημειώνει το Politico– τα δελτία από τις ναυτικές μονάδες κρατών της Δύσης που επιχειρούν στην Ερυθρά Θάλασσα, με αντιπλοϊκούς πυραύλους να καταρρίπτονται και ταχύπλοα σκάφη γεμάτα μαχητές να βυθίζονται. Αλλά αυτή η σύγκρουση εκτυλίσσεται σε μια από τις πιο πολυσύχναστες πλωτές οδούς του κόσμου και η επακόλουθη διαταραχή των παγκόσμιων εμπορικών οδών δύναται να έχει δυσμενή αντίκτυπο.
Στο πλαίσιο της συνέχισης, με αμείωτη μάλιστα ένταση, του πολέμου στη Γάζα, οι επιθέσεις κατά της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας από τους μαχητές Χούθι της Υεμένης αυξήθηκαν σημαντικά τις τελευταίες εβδομάδες, με δεκάδες φορτηγά πλοία και δεξαμενόπλοια να γίνονται στόχος ή να υπόκεινται σε καθυστερήσεις λόγω των εχθροπραξιών.
Παρά τη διεθνή υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχία που επιχειρεί ήδη στην περιοχή (με τη συμμετοχή και της Ελλάδας πλέον) με στόχο τη διατήρηση της ειρήνης, η κρίση κάθε άλλο παρά εκτονώνεται, ενώ οι επιπτώσεις της γίνονται αισθητές σε αρκετούς τομείς.
Πεδίο δράσης των Χούθι είναι το στενό Μπαμπ ελ-Μαντέμπ, που βρίσκεται μεταξύ Τζιμπουτί και Υεμένης και αποτελεί τη νότια είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας, «μιας σημαντικής πλωτής οδού μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, που συνδέεται με τη Διώρυγα του Σουέζ», όπως θυμίζει το Politico, από την οποία υπολογίζεται ότι διέρχεται το 12-15% του παγκόσμιου εμπορίου.
Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις αναγκάζουν τις ναυτιλιακές εταιρείες είτε να καθυστερούν τις παραδόσεις είτε να ανακατευθύνουν τα πλοία τους γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, κάτι που επίσης πηγαίνει πίσω τον χρόνο παράδοσης (έως και δύο εβδομάδες), με φυσικό επακόλουθο να αυξάνεται και το κόστος.
Μεταξύ των εταιρειών που χαρακτηρίζουν ως ιδιαίτερα επικίνδυνη την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα συγκαταλέγονται οι κραταιές Mediterranean Shipping Company (MSC), Hapag-Lloyd και Maersk. Και οι τρεις ανακοίνωσαν στις αρχές του τρέχοντος μήνα πως η διέλευση των πλοίων τους μέσω της Ερυθράς Θάλασσας θα διακοπεί εντελώς και αυτό αναμένεται να ανεβάσει τις τιμές για τους καταναλωτές τις επόμενες εβδομάδες.
«Καταγράφηκε άμεσα μια αστάθεια στις τιμές του πετρελαίου και ορισμένων άλλων εμπορευμάτων που διέρχονται από εκεί, αλλά χρειάζεται λίγος χρόνος ώστε αυτή να αποτυπωθεί και στις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές» ανέφερε ο Μάρκο Φορτζόνε, διευθυντής του Institute of Export & International Trade, σημειώνοντας ότι από τη Διώρυγα του Σουέζ (άρα και από την Ερυθρά Θάλασσα) διέρχονται πάμπολλα προϊόντα, από σκωτσέζικο ουίσκι μέχρι ενδύματα από την Ινδία, το Βιετνάμ, την Ταϊλάνδη και το Μπαγκλαντές.
Ο σημερινός αντίκτυπος δεν είναι συγκρίσιμος με τον αντίκτυπο του κλεισίματος της Διώρυγας το 2021, λόγω προσάραξης, τότε, ενός γιγαντιαίου πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων «Ever Given», καθώς ορισμένα πλοία εξακολουθούν να διέρχονται, παρά τους κινδύνους.
Αλλά η κατάσταση είναι πολύ πιο ασταθής, προειδοποίησε ο Μάρκο Φορτζόνε, υποστηρίζοντας ότι οι επιθέσεις των Χούθι είναι ένα «πολύ πιο ιδιαίτερο και δύσκολο ζήτημα» ως προς την αντιμετώπισή του, σε σχέση με την αποκόλληση του «Ever Given». Επιπλέον, το παγκόσμιο εμπόριο δέχεται ήδη πιέσεις εξαιτίας της κατάστασης που επικρατεί («έλλειμα βροχοπτώσεων») στη Διώρυγα του Παναμά.
Οπως επισημαίνει το Politico, συνοψίζοντας τα δεδομένα, εάν το Ιράν, το οποίο υποστηρίζει τους Χούθι και έχει ήδη αποστείλει ένα πολεμικό πλοίο στην περιοχή, επιλέξει να σκληρύνει τη στάση του, θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στα στενά του Ορμούζ, ανοιχτά των ακτών του, προκαλώντας περαιτέρω κραδασμούς στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.
«Το Ιράν έχει ξαφνικά τη δυνατότητα να κλείσει ή τουλάχιστον να διαταράξει τις δύο πιο σημαντικές πλωτές οδούς προς την Ευρώπη» ανέφερε σχετικά ο Τομπάιας Μπορκ, ανώτερος συνεργάτης του Royal United Services Institute, μιας βρετανικής δεξαμενής σκέψης.
Η Ερυθρά Θάλασσα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη ροή της ενέργειας, καθώς από αυτήν διέρχονται κάθε χρόνο δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν 8-10% του πετρελαίου που διακινείται ανά τον κόσμο και έως και 8% του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Ο ενεργειακός κολοσσός BP συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που επέλεξαν να σταματήσουν να διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, επιλέγοντας ως εναλλακτική πορεία το πέρασμα από το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας.
Σύμφωνα με αναλυτές, αυτό αυξάνει το κόστος αποστολής, ενώ οι αυξημένοι κίνδυνοι θα μπορούσαν να αυξήσουν και το ύψος των ασφαλίστρων. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 7% τον Δεκέμβριο, καθώς οι εταιρείες αναγκάστηκαν να ανακατευθύνουν τους στόχους τους, και οι τιμές αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω τον Ιανουάριο, ενώ οι ειδήσεις για νέες συγκρούσεις στην περιοχή τις προηγούμενες ημέρες είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθεί κατά 2% η τρέχουσα τιμή του αργού πετρελαίου Brent.
Πρόσθετη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι ο ρόλος του Ιράν όσον αφορά την κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή θα μπορούσε να ωθήσει τα κράτη της Δύσης στην επιβολή νέων περιορισμών στις ιρανικές εξαγωγές ενέργειας. Σύμφωνα με τον Σιμόνε Ταλιαπιέτρα του Ινστιτούτου Bruegel των Βρυξελλών, παρατηρήθηκε μια «πραγματικά σκόπιμη προσπάθεια» τους τελευταίους μήνες για χαλάρωση των περιορισμών στις πωλήσεις ιρανικού πετρελαίου – μεγάλο μέρος του οποίου διοχευτεύεται στην Κίνα και συμβάλλει στην παγκόσμια μείωση των τιμών. Μια νέα αντιπαράθεση, ωστόσο, μεταξύ Δύσης και Ιράν θα μπορούσε να αλλάξει άρδην τα δεδομένα, επιδεινώνοντας τις ανησυχίες για την προσφορά.
Εστιάζοντας την προσοχή του στην Ευρώπη, το Politico σημειώνει πως ο άμεσος οικονομικός αντίκτυπος της αναταραχής στην Ερυθρά Θάλασσα αντισταθμίζεται από σημαντικές αποπληθωριστικές δυνάμεις που λειτουργούν στην ευρωπαϊκή οικονομία. Τα υψηλότερα επιτόκια πιέζουν ήδη τη ζήτηση, ιδίως για αγαθά που εισάγονται από την Ασία. Την ίδια ώρα, σε όλη την Ευρώπη αυξάνονται οι φόροι ‘ωστε να κλείσουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα, κάτι που επίσης συμπιέζει τη ζήτηση, ενώ μια αύξηση στις τιμές του πετρελαίου ενδέχεται να οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης, αυξάνοντας συγχρόνως τις πιθανότητες ύφεσης αργότερα κατά το τρέχον έτος.
Από τότε που ξέσπασε η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα, πολεμικά πλοία των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γαλλίας χρειάστηκε επανειλημμένως να ανοίξουν πυρ εναντίον πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών των Χούθι. Ωστόσο, οι συνεχιζόμενες εχθροπραξίες αναδεικνύουν «έναν νέο τύπο πολέμου, που δεν είναι βιώσιμος μακροπρόθεσμα» εξηγεί το Politico, δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται πανάκριβοι πύραυλοι για την αναχαίτιση πάμφθηνων μη επανδρωμένων αεροσκαφών. «Η αντιστάθμιση του κόστους δεν είναι με το μέρος μας» ανέφερε σχετικά αξιωματούχος του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας τον προηγούμενο μήνα.
Τον Δεκέμβριο, για παράδειγμα, η γαλλική φρεγάτα «Languedoc» χρησιμοποίησε πύραυλους εδάφους-αέρος Aster 15 αξίας 1 εκατ. ευρώ για να καταρρίψει ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πιθανότατα χρησιμοποιούνται από τους Χούθι, τα οποία κοστίζουν περίπου 20.000 ευρώ το πολύ. Η κρίση της Ερυθράς Θάλασσας καταδεικνύει ότι με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εκτοξεύονται/απογειώνονται από το έδαφος, οι όποιες εχθρικές ομάδες δεν χρειάζονται πλέον μεγάλους στόλους για να έχουν στρατιωτικό αντίκτυπο στις θάλασσες, εξήγησε στο Politico ο γάλλος ειδικός στη γεωπολιτική των θαλασσών Μαξάνς Μπρισού.