Η πιο πρόσφατη απόδειξη ότι μπορεί να είναι επικίνδυνη η επιδίωξη της γυναικείας ομορφιάς προέρχεται από μια μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας στις ΗΠΑ: Οι γυναίκες που χρησιμοποιούσαν χημικά για το ίσιωμα των μαλλιών τους, με τη συχνότητα να ορίζεται περισσότερες από τέσσερις φορές τον χρόνο, είχαν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο της μήτρας από εκείνες που δεν χρησιμοποιούσαν αυτά τα προϊόντα καθόλου.
Η μελέτη δεν διαπίστωσε ότι η εμφάνιση καρκίνου διέφερε ανάλογα με τη φυλή, αλλά παρατήρησε ότι οι μαύρες γυναίκες ήταν πιο ευάλωτες στις καταστροφικές συνέπειες για την υγεία τους, επειδή είναι πιο πιθανό να ισιώνουν τα μαλλιά τους και τείνουν να αρχίζουν να το κάνουν σε σχετικά νεαρή ηλικία. Πρόκειται για μια τρομακτική προειδοποίηση, γράφει η Ρόμπιν Γκίβαν στην εφημερίδα The Washington Post.
Ο καρκίνος της μήτρας είναι σχετικά σπάνιος, όμως η αποκάλυψη προέρχεται από την ίδια ομάδα ερευνητών που συνέδεσαν τα χημικά για το ίσιωμα των μαλλιών, καθώς και τη μόνιμη βαφή των μαλλιών, με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών.
Τα τελευταία χρόνια, έχουμε μάθει επίσης για τον τρομερό αντίκτυπο, που έχουν στο ανθρώπινο σώμα οι αναθυμιάσεις από τα βερνίκια και το ασετόν, και πόσο επιβλαβείς μπορεί να είναι αυτές τις τοξίνες για τους άνδρες και τις γυναίκες που τις αναπνέουν σταθερά, όταν εργάζονται σε ινστιτούτα νυχιών (διαβάστε το σχετικό δημοσίευμα των New York Times). Η έκθεση σε αυτές τις χημικές ουσίες έχει συνδεθεί με άσθμα, δερματικές διαταραχές, αποβολές και καρκίνο.
Αλλες θεραπείες ομορφιάς –άνοιγμα του χρώματος της επιδερμίδας, σύσφιξη, μείωση ρυτίδων- έχουν επίσης γνωστές παρενέργειες και επιπλοκές. Κι όμως, οι άνθρωποι δεν μπορούν να σταματήσουν τις προσπάθειες να φαίνονται νεότεροι, πιο αδύνατοι… καλύτεροι.
Τι σημαίνει, όμως, να δείχνουμε καλύτεροι; Υπάρχει ένας στενός ορισμός της ομορφιάς βαθιά ριζωμένος στην κουλτούρα μας και οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να πάρουν ρίσκα, να υπομείνουν δυσφορία, ακόμη και πόνο, ώστε να συμμορφωθούν με αυτόν, γράφει η Ρόμπιν Γκίβαν στην Washington Post. Η εμφάνιση εκτιμάται· όχι του μοντέλου, της στάρλετ ή της μίας στο εκατομμύριο εντυπωσιακά όμορφης γυναίκας, αλλά η ευχάριστη, οικεία, συμπαθής εμφάνιση.
Οπότε οι γυναίκες το προσπαθούν. Ισως δεν σκέφτονται ότι συμμορφώνονται με τον ορισμό της ομορφιάς, απλώς στοχεύουν να εμφανίσουν έναν καλύτερο εαυτό, να αισθάνονται καλά, να φιμώνουν τον εσωτερικό τους κριτή. Είναι σχεδόν αδύνατο να διακρίνουμε αν ένα άτομο έχει μια συγκεκριμένη ευαισθησία λόγω κοινωνικής πίεσης, προσωπικής προτίμησης ή κάποιου απογοητευτικά πολύπλοκου συνδυασμού αυτών των δύο, γράφει η Γκίβαν.
Αλλά σίγουρα όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση μεταξύ της φυσικής εμφάνισης και του ιδανικού ομορφιάς, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος αναμόρφωσης, επανεκπαίδευσης και επανασχεδιασμού του εαυτού ώστε να αποκτηθεί μια πιο ωραία εικόνα. Αλλωστε, όσο πιο περιθωριοποιημένη είναι μια γυναίκα τόσο πιο δύσκολο είναι να θεωρηθεί όπως πρέπει. Και καμμιά δεν το έχει νιώσει περισσότερο από τις μαύρες γυναίκες, οι οποίες πάντα αγωνίζονται διεκδικώντας την αξία τους.
Εδώ και πολλές γενιές, το γυναικείο αρχέτυπο στη Δύση ήταν τα μακριά μαλλιά, η ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα και η λεπτή σωματική διάπλαση. Η κουλτούρα μας βέβαια έχει απομακρυνθεί από αυτό. Αλλά αν και ρίχνουμε βλέμματα θαυμασμού με χίλιους διαφορετικούς τρόπους, το συλλογικό μας βλέμμα εξακολουθεί να μένει περισσότερο στις παραλλαγές αυτού του ενσωματωμένου ιδανικού.
Οπως το χρώμα του δέρματος κάποιου, τα μαλλιά του έχουν χρησιμεύσει ως βάση διακρίσεων φυλής και εθνικής καταγωγής
Στις ΗΠΑ οι μαύρες γυναίκες έχουν αγκαλιάσει τα φυσικά τους μαλλιά, και χαίρονται που αργούν να αποκτήσουν ρυτίδες. Αλλά χρειάστηκε επίσης να διαπραγματευτούν με εργοδότες και δημόσιους χώρους, που ούτε τις δέχονταν ούτε τις προστάτευαν. Μπορεί να είχαν πάρει στρατηγικές αποφάσεις για την εμφάνισή τους ή να το είχαν κάνει διαισθητικά. Αλλά είναι κατανοητό ότι δεν θέτουν αυτές τα πρότυπα. Η επιλογή είναι απλώς να αποφασίσουν πόσο σκληρά θα προσπαθήσουν.
Ενα μέτρο σύγκρισης για την προσπάθεια θα μπορούσε να είναι η πρώην Πρώτη Κυρία Μισέλ Ομπάμα. Στον Λευκό Οίκο τα μαλλιά της ήταν συνεχώς λαμπερά και απαλά φουσκωμένα από κάποιον κομμωτή. Αμέσως μετά, απέκτησαν μια πιο φυσική υφή. Και πιο πρόσφατα, υιοθέτησε τα κοτσιδάκια.
Ακόμη, παρά την αυξημένη έμφαση στη θετικότητα του σώματος, οι μεγαλόσωμες γυναίκες, για την ακρίβεια οι μεγαλόσωμες μαύρες γυναίκες, εξακολουθούν να πρέπει να υπολογίζουν την πολιτικοποίηση του σώματός τους. Οι ενδυματολογικές τους επιλογές σημαίνουν κάτι πέρα από μια προσωπική αισθητική χειρονομία. Η κουλτούρα μας δεν έχει φτάσει ακόμα στο σημείο ώστε να θεωρούμε ότι η ομορφιά τους είναι φυσική. Αυτή τη στιγμή, είναι μια διανοητική πρόταση.
Για μερικές, η αυθάδεια γίνεται η πανοπλία τους, το όπλο και η φροντίδα του εαυτού τους. Τη χρησιμοποιούν για να αποκρούσουν τις προσβολές από ανθρώπους, που δεν έχουν καμιά δουλειά να σχολιάζουν το σώμα τους, αλλά το κάνουν ούτως ή άλλως σαν να είναι ένας πίνακας για να διατυπώσουν ένα επιχείρημα σχετικά με την υγεία, τη φυσική κατάσταση και την έλλειψη πειθαρχίας.
Στις ΗΠΑ πάντοτε, τον περασμένο Μάρτιο, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε το Crown Act, που απαγορεύει τις διακρίσεις με βάση ορισμένα χτενίσματα, όπως πλεξούδες (braids), κοτσιδάκια (cornrows) και τζίβες (dreadlocks). Το ψήφισμα, το οποίο είναι ακρωνύμιο του Creating a Respectful and Open World for Natural Hair, αναφέρει: «Σε όλη την ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, η κοινωνία χρησιμοποίησε (σε συνδυασμό με το χρώμα του δέρματος) την υφή και το χτένισμα των μαλλιών για να ταξινομήσει τα άτομα με βάση τη φυλή. Οπως το χρώμα του δέρματος κάποιου, τα μαλλιά του έχουν χρησιμεύσει ως βάση διακρίσεων φυλής και εθνικής καταγωγής. Οι διακρίσεις φυλετικής και εθνικής καταγωγής μπορούν να συμβαίνουν και συμβαίνουν λόγω μακροχρόνιων προκαταλήψεων και στερεοτύπων φυλετικής και εθνικής καταγωγής, που σχετίζονται με την υφή και το στυλ των μαλλιών».
Χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες για να ψηφιστεί αυτό το νομοσχέδιο στη Βουλή, γράφει η Γκίβαν. Ψηφίστηκε τελικά, αφού η βουλευτής των Ρεπουμπλικανών Λόρεν Μπόμπερτ, ψηφίζοντας κατά, το χαρακτήρισε χλευαστικά «νομοσχέδιο για τα κακά μαλλιά» και ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι θα το υπογράψει, αλλά ακόμη δεν έχει ψηφιστεί από τη Γερουσία.
Ακόμα, όμως, κι αν ένα νομοσχέδιο απαγορεύει την απόλυση ενός ατόμου επειδή έχει πολύ σγουρά μαλλιά, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα υπάρξει νόμος που θα κάνει αυτά τα μαλλιά όμορφα στα μάτια όσων βλέπουν τον κόσμο όπως η Μπόμπερτ. Τα σέξι, φουντωτά μαλλιά είναι άσχημα κατά την εκτίμησή της. Τι είναι αυτό, λοιπόν, που κάνει καλύτερα τα ίσια μαλλιά;
Η μελέτη του NIH είναι μια προειδοποίηση, όχι μόνο για τους κινδύνους των χημικών για το ίσιωμα, και των βαφών, αλλά και για τους κινδύνους και το κόστος του κηρύγματος ενός δόγματος, που λέει ότι ένα συγκεκριμένο είδος ανθρώπων είναι πιο όμορφο, πιο ικανό, πιο πολύτιμο απλώς και μόνο επειδή αυτοί οι άνθρωποι φαίνονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Αυτό το πρότυπο έχει τις ρίζες του στη Λευκότητα, αλλά η αλήθεια είναι ότι το πρότυπο είναι πλέον τόσο φιλτραρισμένο, που κανείς δεν μπορεί πραγματικά να το φτάσει, παρόλο που πάρα πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να σταματήσουν να το κυνηγούν.