Δεν είναι αλήθεια πως οι μετανάστες αποτελούν πρόβλημα, ούτε ότι επιδρούν αρνητικά στην οικονομία – μάλλον το αντίθετο ισχύει. Τουλάχιστον αυτή είναι η γνώμη της Γκάια Βινς, μιας βρετανίδας συγγραφέως και δημοσιογράφου με ειδίκευση στην επιστήμη, της μοναδικής γυναίκας που έχει τιμηθεί με το Royal Society Prizes for Science Books.
Στο τελευταίο βιβλίο της με τον τίτλο «Nomad Century» εξηγεί πώς η μετανάστευση μπορεί να καταστεί πολύτιμος πόρος εν μέσω της μεγαλύτερης κρίσης που έχει κληθεί πότε να αντιμετωπίσει ο πλανήτης, δηλαδή της κλιματικής αλλαγής.
«Τα επόμενα 50 χρόνια εκατομμύρια άνθρωποι θα αναγκαστούν να μετακινηθούν από περιοχές που δεν θα είναι πλέον κατοικήσιμες, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Εάν αυτό είναι το σενάριο, τότε καλύτερα να το εκμεταλλευτούμε και να σκεφτούμε κατάλληλες πολιτικές» ανέφερε συνομιλώντας με τη Ραφαέλα ντε Σάντις της Repubblica.
♦ Διαβάστε: Η εθνική μας μυωπία με τους μετανάστες
Σε όλους όσοι επικρίνουν τη συμπεριληπτική προσέγγισή της, υποστηρίζοντας πως η λήψη μέτρων για τον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών επιβάλλεται στο όνομα του πολιτικού ρεαλισμού, η Γκάια Βινς απαντά ότι «οι διατροφικές καταστροφές σε μια παγκόσμια οικονομία θα επηρεάσουν και τη δική μας περιοχή. Επιπλέον, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η δημογραφική κρίση των πλουσιότερων χωρών. Οι μεταναστεύσεις θα συμβούν είτε το θέλουμε είτε όχι, θα μπορούσαμε λοιπόν να τις σχεδιάσουμε.
»Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η δημογραφική μετάβαση δεν θα είναι αποδιοργανωτική και δεν θα προκαλέσει συγκρούσεις, αλλά θα καταστεί μέρος ενός ευρύτερου κινήματος προς έναν κόσμο συμβατό με την αλλαγή. Λαμβάνοντας υπόψη το παρελθόν, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η μετανάστευση δεν ήταν πάντα ένα αρνητικό φαινόμενο. Ετσι οικοδομήθηκαν χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία. Ετσι η Βρετανία αναζωογόνησε την οικονομία της κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Υπάρχει μια νομαδική ψυχή μέσα στον καθένα μας».
♦ Διαβάστε: Τροπολογία Καιρίδη για νομιμοποίηση μεταναστών
Ερωτηθείσα αν οι πόλεμοι που μαίνονται στην Ουκρανία και στη Γάζα αλλάζουν τη σειρά των προτεραιοτήτων, υπογράμμισε πως «θα ξεσπάσουν περισσότεροι πόλεμοι αν δεν ασχοληθούμε με το κλίμα. Τα ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή πολλαπλασιάζουν τις ανισότητες. Υπάρχουν περιοχές όπου οι συγκρούσεις οξύνονται εξαιτίας της ξηρασίας. Πρέπει να σκεφτόμαστε μακροπρόθεσμα, να σχεδιάσουμε πόλεις ανθεκτικές στη διάβρωση του εδάφους, στις πλημμύρες και στις κατολισθήσεις».
Οσον αφορά τους μετανάστες, «θα πρέπει να καταστούν μέρος ενός γενικού σχεδιασμού συστημάτων ενέργειας, τροφίμων και στέγασης. Οι επενδύσεις σε υποδομές για νέες αφίξεις αποτελούν προτεραιότητα, όπως επίσης και η εξασφάλιση της πρόσβασής τους στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση».
Γιατί, όμως, χρειαζόμαστε (ο ανεπτυγμένος και πλούσιος κόσμος) τους μετανάστες; Καταρχάς, για λόγους οικονομικούς. «Δεν θα επιβιώσουμε χωρίς τη μετανάστευση. Εχουμε ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε πολλούς τομείς: στη γεωργία, στην υγεία, στην εκπαίδευση. Οι μετανάστες είναι απαραίτητοι για την αύξηση του ΑΕΠ, αντιθέτως, όμως, επικρατεί το αφήγημα ότι κλέβουν θέσεις εργασίας. Η οικονομία απαιτεί συνέργειες. Γι’ αυτό οι μεγάλες πόλεις τα καταφέρνουν καλύτερα στις διαδικασίες ενσωμάτωσης» σημείωσε η Γκάια Βινς.
Ομως το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό. Γι’ αυτό, πέρα από τις επενδύσεις, εξίσου σημαντική και απαραίτητη είναι και η αλλαγή νοοτροπίας. «Οι μετανάστες θα είναι ολοένα περισσότερο οι μελλοντικοί μας συνάδελφοι, οι συμμαθητές των παιδιών μας, αναπόσπαστο κομμάτι των κοινωνιών μας, οπότε το να είμαστε ανοιχτοί δεν πρέπει να θεωρείται βάρος, αλλά επένδυση για το μέλλον» είπε η βρετανίδα συγγραφέας.
Σε αυτό το πλαίσιο «η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει να καταστρώσει ένα πρόγραμμα, με τη συμμετοχή και της Βρετανίας, ώστε να διαχειριστεί ορθολογικά την κατανομή, να βρει σπίτια για αυτούς τους ανθρώπους και να τους κατευθύνει σε μέρη που έχουν ανάγκη από εργατικό δυναμικό. Αντιθέτως, η ΕΕ πληρώνει χώρες όπως η Λιβύη για να κακομεταχειρίζονται τον κόσμο και να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξωθώντας τους μετανάστες σε στρατόπεδα που είναι φυλακές, στις οποίες βασανίζονται. Αυτό όχι μόνο είναι απάνθρωπο, αλλά αρνείται ακριβώς εκείνες τις ευρωπαϊκές αξίες που περηφανευόμαστε ότι υπερασπιζόμαστε» επισήμανε η Γκάια Βινς.
Σχετικά με τα διάφορα εθνικολαϊκιστικά κύματα που επιδιώκουν να εκμεταλλευθούν πολιτικά τον φόβο των μεταναστών, σημείωσε: «Λανθασμένες πολιτικές έχουν περιθωριοποιήσει τους μετανάστες, θεωρώντας τους απλώς ως απειλή. Ο φόβος του ξένου χρησιμοποιείται για τη συγκάλυψη των αποτυχιών της πολιτικής με μοχλό την ένωση της κοινωνίας κατά των “ξένων”, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι. Αυτή η ρητορική δεν αφορά μόνο τη Δεξιά, αλλά και τα κεντρώα κόμματα, καθώς και την Αριστερά. Η ανέγερση τειχών και η κινητοποίηση του στρατού δεν είναι βιώσιμες λύσεις».
Σύμφωνα με την Γκάια Βινς, πρότυπο για όλον τον κόσμο θα μπορούσε να καταστεί ο Καναδάς, «που σχεδιάζει να αναπτύξει περαιτέρω την οικονομία του τριπλασιάζοντας τον πληθυσμό του με αφίξεις μεταναστών. Ο στόχος είναι η οικοδόμηση μιας μεγαλύτερης και πιο πλούσιας χώρας» εξήγησε.