Κατά πάντων βάλλει ο Ταγίπ Ερντογάν, λιγες ημέρες πριν από τις εκλογές της 14ης Μαΐου. Καθώς έρχεται δεύτερος (αν και με μικρή διαφορά) στις δημοσκοπήσεις, στοχοποιεί τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επιτίθεται στην ενωμένη συμμαχία της αντιπολίτευσης και κατηγορεί χώρες της Δύσης, κυρίως τις ΗΠΑ, ότι εργάζονται με στόχο την απομάκρυνσή του από την εξουσία.
Το πρωί της Παρασκευής, όμως, ο τούρκος πρόεδρος εξαπέλυσε μύδρους κατά των δυτικών ΜΜΕ, δηλώνοντας πως «δεν θα επιτρέψουμε να κατευθύνεται η εσωτερική μας πολιτική και να επηρεάζεται η εθνική βούληση από τα εξώφυλλα των περιοδικών, που αποτελούν τον επιχειρησιακό μηχανισμό των παγκόσμιων δυνάμεων».
Την οργισμένη αντίδρασή του προκάλεσε πρωτοσέλιδο του Economist στο οποίο, χαρακτηρίζοντας τις τουρκικές εκλογές τις πιο κρίσιμες του 2023, η συντακτική ομάδα του έγκριτου βρετανικού περιοδικού υποστηρίζει πως για να σωθεί η δημοκρατία στην Τουρκία, «ο Ερντογάν πρέπει να φύγει».
Νωρίτερα, το βράδυ της Πέμπτης, επίθεση σε δυτικά ΜΜΕ και σε πρωτοσέλιδά τους εξαπέλυσε ο διευθυντής επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας Φαχρετίν Αλτούν. «Λυπούμαστε για την παθολογική αντίθεση των δυτικών ΜΜΕ στην Τουρκία και την εχθρότητα προς τον Ερντογάν πριν από τις εκλογές της 14ης Μαΐου και παρακολουθούμε με έκπληξη τα δημοσιεύματα που στοχεύουν τη βούληση του έθνους μας», έγραψε στο Twitter. «Πέρασαν οι μέρες που δίνονταν εντολές στη χώρα μου. Ο κόσμος θα έχει τον τελευταίο λόγο στην κάλπη», ανέφερε από την πλευρά του ο στενός συνεργάτης του τούρκου προέδρου Ιμπραήμ Καλίν.
Οσον αφορά την άποψη του Economist για το πόσο σημαντικές είναι οι εκλογές της 14ης Μαΐου, «Αν η Τουρκία αποπέμψει τον αυταρχικό ηγέτη της, οι δημοκράτες παντού θα αναθαρρήσουν», είναι ο τίτλος του άρθρου που συνοδεύει το πρωτοσέλιδο που εξόργισε την τουρκική ηγεσία.
«Μπροστά από το παλάτι Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη, έδρα των οθωμανών σουλτάνων, εκτίθεται ένα “μνημείο” ενός άλλου αυταρχικού ηγέτη. Το “Anadolu”, το πρώτο εγχώριας κατασκευής αεροπλανοφόρο της Τουρκίας, ελλιμενίστηκε στον Βόσπορο τον προηγούμενο μήνα, καθώς η χώρα ετοιμάζεται για τις εκλογές της 14ης Μαΐου, οι οποίες είναι οι πιο σημαντικές σε ολόκληρο τον πλανήτη φέτος. Επιδεικνύοντας το πολεμικό πλοίο, το οποίο κάνει προεκλογική περιοδεία στα παράλια, ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ελπίζει να παρακινήσει τους πατριώτες ψηφοφόρους», γράφουν οι Βρετανοί. «Αλλά το χάρισμά του, οι έντονες χειρονομίες και τα δώρα του ενδέχεται να μην αρκούν. Ο άνθρωπος που κυβερνά την Τουρκία από το 2003, με ένα ολοένα και πιο αυταρχικό τρόπο, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος την ήττα», προσθέτουν.
Σημειώνοντας πως ο τούρκος πρόεδρος ακολουθεί (από κοντά) τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στις δημοσκοπήσεις, αναφέρουν πως εάν ηττηθεί, τελικά, στις εκλογές ο Ερντγάν, θα πρόκειται περί μίας «εντυπωσιακής πολιτικής ανατροπής με παγκόσμιες διαστάσεις». Γιατί ο τουρκικός λαός θα είναι «πιο ελεύθερος, λιγότερο φοβισμένος ενώ σε βάθος χρόνου θα ευημερεί περισσότερο». Γιατί η μια νέα κυβέρνηση θα είναι σε θέση να αποκαταστήσει τις «ταλαιπωρημένες σχέσεις» της Τουρκίας με τη Δύση. Γιατί «σε μια εποχή, όπου η κυριαρχία των αυταρχικών ηγετών βρίσκεται σε άνοδο, από την Ουγγαρία έως την Ινδία, η ειρηνική απομάκρυνση του Ερντογάν θα μπορούσε να δείξει στους δημοκράτες παντού ανά τον κόσμο ότι οι αυταρχικοί ηγέτες μπορούν να νικηθούν», όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα που εξόργισε την τουρκική προεδρία.
Εστιάζοντας στην Τουρκία, μια χώρα μεσαίου εισοδήματος με 85 εκατομμύρια κατοίκους στο σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, ο Economist γράφει πως, όπως όλοι οι αυταρχικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο, έτσι και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «εδραιώθηκε στην εξουσία, αποδυναμώνοντας συστηματικά τους θεσμούς που περιορίζουν και διορθώνουν κακές πρακτικές διακυβέρνησης και τους οποίους, οι αντίπαλοί του, μια συμμαχία έξι κομμάτων με ένα λεπτομερές σχέδιο διακυβέρνησης, υπόσχονται να αποκαταστήσουν».
Γράφοντας πως οι οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν, πλήττουν κυρίως τον μέσο Τούρκο, οι Βρετανοί θυμίζουν πως ο τούρκος πρόεδρος έχει απολύσει τρεις διοικητές της ανεξάρτητης (επίσημα) κεντρικής τράπεζας μέσα σε δύο χρόνια, διόρισε υπουργό Οικονομικών τον «ανίκανο γαμπρό του» και έκτοτε υποχρέωσε την τράπεζα να εφαρμόζει μια παράλογα χαλαρή νομισματική πολιτική.
Με αυτόν τον τρόπο η ανάπτυξη διατηρήθηκε αρκετά σταθερή, αλλά εκτινάχτηκε ο πληθωρισμός στο 86% πέρυσι ενώ σήμερα εξακολουθεί να ξεπερνά κατά πολύ το 40% (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα οποία μπορεί να μην είναι αξιόπιστα). «Οι ψηφοφόροι γκρινιάζουν ότι η τιμή των κρεμμυδιών έχει δεκαπλασιαστεί μέσα σε δύο χρόνια. Εάν ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κερδίσει την προεδρία, έχει δεσμευτεί να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της τράπεζας και να μειώσει τον πληθωρισμό σε μονοψήφια ποσοστά, εξέλιξη η οποία, με λίγη τύχη, θα μπορούσε να αντιστρέψει και την κατάρρευση των ξένων επενδύσεων», θεωρεί ο Economist.
Οσον αφορά τη δημοκρατία στην Τουρκία, η οποία «βρίσκεται, επίσης, σε μηχανική υποστήριξη», τα πεπραγμένα του Ερντογάν είναι γνωστά εδώ και καιρό: έχει εξουδετερώσει το δικαστικό σώμα μέσω ενός ελεγχόμενου συμβουλίου διορισμών· έχει φιμώσει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εν μέρει μέσω εκφοβισμού, εν μέρει μέσω της ενορχηστρωμένης πώλησής τους σε φίλους του· έχει παραγκωνίσει το κοινοβούλιο μέσω συνταγματικών αλλαγών (το 2017) που του παρείχαν τη δυνατότητα να κυβερνά με διατάγματα.
Εισαγγελείς προσκείμενοι στον τούρκο πρόεδρο έχουν εκφοβίσει ακτιβιστές και πολιτικούς με κατασκευασμένες κατηγορίες περί «τρομοκρατίας». Μεταξύ των πολιτικών κρατούμενων της Τουρκίας περιλαμβάνεται και ο ηγέτης του κουρδικού κόμματος – του τρίτου μεγαλύτερου της χώρας – το οποίο απειλείται με απαγόρευση. Ο πολιτικός του αντίπαλος και δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου κινδυνεύει με φυλάκιση και αποκλεισμό από την πολιτική ζωή. Πρώην κυβερνητικοί παράγοντες με επιρροή φοβούνται να ασκήσουν κριτική στον πρόεδρο. «Ολα αυτά θα χειροτερέψουν εάν ο Ερντογάν επανεκλεγεί, αλλά θα βελτιωθούν ραγδαία, εάν ηττηθεί», συνοψίζει ο Economist.
Σχετικά με τον αντίκτυπο μιας νίκης της αντιπολίτευσης στις εκλογές στη διεθνή σκηνή, «θα ήταν καλή για τους γείτονες της Τουρκίας και υψηλής γεωπολιτικής αξίας για τη Δύση». Το τελευταίο διάστημα η Τουρκία είναι σχεδόν τελείως αποκομμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, παρότι εξακολουθεί (τυπικά) να είναι υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ. Αυτό μπορεί να μη συμβεί ποτέ, αλλά ο Κιλιτσντάρογλου έχει δεσμευτεί, εάν εκλεγεί, να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να αρχίσει να απελευθερώνει τους πολιτικούς κρατούμενους του Ερντογάν. Σύμφωνα με τον Economist, εάν συμβεί αυτό, η Ευρώπη θα πρέπει να ανταποκριθεί με την ανανέωση του προγράμματος θεωρήσεων βίζας για τους Τούρκους, με τη βελτίωση της πρόσβασης της Τουρκίας στην ενιαία αγορά της ΕΕ αλλά και με τη στενότερη συνεργασία σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Εάν ηττηθεί ο Ερντογάν, θα αρχίσει να διορθώνεται και η ρήξη της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ καθώς θα αρθεί και το βέτο στην ένταξη της Σουηδίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Οι σχέσεις με την Αμερική, οι οποίες δηλητηριάστηκαν από τις στενές επαφές του τούρκου προέδρου τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τις επιθέσεις κατά των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία, θα βελτιωθούν επίσης.
Πιο σημαντικό, ωστόσο, από όλα αυτά, σε περίπτωση νίκης της αντιπολίτευσης στην Τουρκία, είναι, σύμφωνα με τον Economist, το μήνυμα που θα σταλεί στους δημοκράτες ανά τον κόσμο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ολοένα περισσότεροι επίδοξοι αυταρχικοί ηγέτες υπονομεύουν τη δημοκρατία χωρίς να την καταργούν εντελώς, αλλά υπονομεύοντας τους κανόνες και τους θεσμούς που περιορίζουν την εξουσία τους. Πενήντα έξι χώρες χαρακτηρίζονται πλέον ως «κοινοβουλευτικές απολυταρχίες», σύμφωνα με την v-Dem, μια ερευνητική οργάνωση, ενώ κοντά στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου ήταν σαράντα.
«Εάν ο Ερντογάν χάσει, θα αποδειχθεί ότι η διάβρωση της δημοκρατίας μπορεί να αντιστραφεί και θα υποδειχθεί το πώς. Τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης (ανά τον κόσμο) πρέπει να αναγνωρίσουν τον κίνδυνο και να ενωθούν πριν να είναι πολύ αργά. Στην Ινδία, μια κατακερματισμένη αντιπολίτευση επέτρεψε στον Ναρέντρα Μόντι, έναν αυταρχικό πρωθυπουργό, να καταστεί κυρίαρχος με το 37% των ψήφων. Τώρα ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο φυλάκισης. Η κατάσταση στην Πολωνία είναι λιγότερο ζοφερή, αλλά και η δικής της αντιπολίτευση εξουδετερώθηκε επίσης, από τη μία εκλογική αναμέτρηση στην άλλη, από το λαϊκιστικό κυβερνών κόμμα», αναφέρεται ενδεικτικά στο βρετανικό δημοσίευμα.
«Ο Κιλιτσντάρογλου μπορεί να είναι λίγο ανιαρός, αλλά είναι επίμονος δημιουργός συναινέσεων και γοητευτικά ταπεινός, το ακριβώς αντίθετο από τον αντίπαλό του. Εάν κερδίσει, θα είναι μια τεράστια στιγμή για την Τουρκία, την Ευρώπη και τον παγκόσμιο αγώνα για γνήσια δημοκρατία. Ο Ερντογάν έκανε κάποια καλά πράγματα τα πρώτα χρόνια της θητείας του, αλλά η σταθερή συσσώρευση υπερβολικής εξουσίας στα χέρια του, θόλωσε την κρίση του και το αίσθημα ηθικής του, όπως τείνει να συμβαίνει. Υποστηρίζουμε θερμά τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για επόμενο πρόεδρο της Τουρκίας», καταλήγουν οι δημοσιογράφοι του Economist.