Το Λονδίνο, το Παρίσι, η Μπογκοτά και το Χονγκ Κονγκ είναι οι πιο φιλικές στους πεζούς μεγαλουπόλεις του πλανήτη.
Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε έρευνα του Ινστιτούτου για τις Πολιτικές στις Συγκοινωνίες και την Ανάπτυξη (ITDP), ένας ανεξάρτητος οργανισμός που εδρεύει στη Νέα Υόρκη και έχει στόχο την ανάπτυξη πόλεων φιλικών προς το περιβάλλον και τους κατοίκους της, με τις δημόσιες συγκοινωνίες στο επίκεντρο.
Τα κριτήρια που χρησιμοποίησαν για την καταγραφή 1.000 πόλεων σε όλο τον κόσμο ήταν η εύκολη και κοντινή πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημόσιες συγκοινωνίες και χώρους χωρίς αυτοκίνητα, όπως και η πυκνότητα του πληθυσμού και των οικοδομικών τετραγώνων.
Στην έρευνα συμπεριλαμβάνονται η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, με υψηλά σκορ σε κάποιους τομείς και πολύ χαμηλά σε άλλους.
Συγκεκριμένα, η Αθήνα είναι από τις πρώτες στον κόσμο σε εύκολη και κοντινή πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Το 88% των κατοίκων της βρίσκεται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από σχολεία, νοσοκομεία, κλινικές και φαρμακεία. Στη Θεσσαλονίκη, αντίστοιχα, το ποσοστό βρίσκεται στο 83%.
Στις πόλεις με πληθυσμό άνω των 5 εκατομμυρίων κατοίκων, στο παραπάνω κριτήριο, προηγείται με 85% το Παρίσι, το οποίο σύμφωνα με τον Guardian, βρίσκεται σε μία από τις καλύτερες θέσεις παγκοσμίως στον κατάλογο των φιλικών στους πεζούς πόλεις. Υψηλό σκορ εδώ παρουσιάζουν επίσης το Λονδίνο και οι Νοτιοαμερικανικές Λίμα, Σαντιάγκο και Μπογκοτά.
Οι ερευνητές του ινστιτούτου επισημαίνουν ότι μία πόλη κατάλληλη για περπάτημα είναι σημαντική για την υγεία των κατοίκων, τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων από τα ΙΧ και τα μέσα συγκοινωνίας και τη δημιουργία ισχυρότερης τοπικής οικονομίας και κοινότητας. Τονίζουν, επίσης, ότι πολύ λίγες πόλεις έχουν δώσει προτεραιότητα στον πεζό, καθώς κυριαρχούν τα αυτοκίνητα.
Οι αμερικανικές πόλεις έχουν πολύ χαμηλή βαθμολογία στη λίστα, καθώς είναι αραιοκατοικημένες λόγω των προαστίων και δεν φημίζονται για τις συγκοινωνίες τους. Μπορεί να έχουν μεγάλα πεζοδρόμια, λένε οι ερευνητές, αλλά είναι αδύνατον να κάνεις οποιαδήποτε δουλειά πεζός. Χειρότερη από όλες είναι η Ινδιανάπολη, όπου μόλις το 4% βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου από υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, ενώ το 9% σε απόσταση 100 μέτρων από δημόσιο χώρο χωρίς αυτοκίνητα.
Η έρευνα δίνει υψηλό σκορ σε πόλεις που είναι πυκνοκατοικημένες, έχουν μικρής έκτασης τετράγωνα, συχνές και πυκνές συγκοινωνίες και υψηλή συγκέντρωση βασικών υπηρεσιών και ανοιχτών χώρων χωρίς αυτοκίνητα (πλατείες, μικρά πάρκα, πεζόδρομους). Ολους τους παράγοντες δηλαδή που διευκολύνουν τους κατοίκους να αφήσουν τα αυτοκίνητά τους και να κυκλοφορήσουν περισσότερο πεζή.
Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη έχουν υψηλά σκορ επίσης στο κριτήριο της πυκνής δόμησης, με 132 και 109 αντίστοιχα, οικοδομικά τετράγωνα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Νούμερο 80 και άνω λαμβάνει υψηλό σκορ από τους ερευνητές. Κι αυτό γιατί τα μικρά τετράγωνα είναι φιλικότερα προς τους πεζούς, που μπορούν πιο εύκολα να βρουν εναλλακτικές διαδρομές και να κόψουν δρόμο για να πάνε στον προορισμό τους.
Ανάμεσα στις πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο των 5 εκατ., το Χαρτούμ του Σουδάν βρίσκεται στην πρώτη θέση με 132 οικοδομικά τετράγωνα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ίσο με της Αθήνας. Ακολουθούν οι Μπογκοτά στην Κολομβία, Λίμα στο Περού, Καράτσι στο Πακιστάν και Τόκιο.
Σε αυτή την κατηγορία του πληθυσμού, η Μπογκοτά τα πάει πολύ καλά και βρίσκεται στο Top 5 παγκοσμίως, σε τρία από τα κριτήρια. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι στις αρχές του 21ου αιώνα, η πόλη έθεσε ως προτεραιότητα την απελευθέρωση χώρων από αυτοκίνητα και την απόδοσή τους σε πεζούς και ποδηλάτες, καθώς και τη βελτίωση των δημόσιων συγκοινωνιών.
Στο κριτήριο της πυκνοκατοίκησης, Αθήνα και Θεσσαλονίκη παίρνουν μέτριο βαθμό, αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κανείς, καθώς στην έρευνα θεωρείται καλό να είναι πολύ πυκνοκατοικημένη μία πόλη, συγκεκριμένα, άνω των 15.000 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Στην Αθήνα, το νούμερο είναι 12.158 και στη Θεσσαλονίκη 12.839.
Ο λόγος για τον οποίο οι ερευνητές δίνουν υψηλό σκορ στις πυκνοκατοικημένες πόλεις είναι ότι, συνήθως, υπάρχουν περισσότερες υπηρεσίες σε κοντινή ακτίνα από τις κατοικίες και ευκολότερη πρόσβαση σε αυτές.
Εκεί που αρχίζουν τα δύσκολα για Αθηναίους και Θεσσαλονικείς είναι οι συγκοινωνίες και οι ελεύθεροι χώροι από αυτοκίνητα.
Στο κριτήριο των συγκοινωνιών, μόλις το 64% των Αθηναίων βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων από τη στάση ενός μέσου μαζικής μεταφοράς που περνά από το σημείο κάθε 10 λεπτά ή λιγότερο, από τις 5 το πρωί έως τις 9 το βράδυ. Για τη Θεσσαλονίκη, οι ερευνητές δεν κατάφεραν να βρουν στοιχεία, αλλά αν ρωτούσαν τους κατοίκους της, θα τους διαβεβαίωναν ότι κάτι τέτοιο συνιστά όνειρο θερινής νυκτός, στην πολύπαθη συγκοινωνιακά πόλη τους.
Οσον αφορά το κριτήριο της απόστασης κάτω των 100 μέτρων από χώρο χωρίς αυτοκίνητα, όπως πλατεία, πεζόδρομος, πάρκο κ.λπ., ισχύει μόλις για το 54% των κατοίκων της Αθήνας και το 53% της Θεσσαλονίκης.
Εδώ, πιο τυχεροί είναι οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ με το εξωπραγματικό για εμάς σκορ του 85% και ακολουθούν Μόσχα, Παρίσι, Μπογκοτά και Λονδίνο στις μεγάλες πληθυσμιακά πόλεις. Πολύ καλά τα πάνε επίσης, Βερολίνο και Βαρκελώνη, Μελβούρνη και Σίδνεϊ.
Η έρευνα περιλαμβάνει στοιχεία που καταδεικνύουν ότι όπου το περπάτημα είναι ευκολότερο και ασφαλές, η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι μικρότερη, το ποσοστό παχυσαρκίας χαμηλότερο, τα παιδιά έχουν πιο πολύ χρόνο για να παίξουν, τα δυστυχήματα στον δρόμο είναι λιγότερα, οι τοπικές επιχειρήσεις τα πάνε καλύτερα και οι ανισότητες δεν είναι έντονες.
Αναφέρει, επίσης, ότι σχεδόν 230.000 πεζοί αναμένεται να σκοτωθούν σε δυστύχημα στον δρόμο μέσα στο 2020.
Εδώ έχει παίξει τον ρόλο του και ο κορονοϊός, καθώς οι κάτοικοι των πόλεων έχουν στραφεί στα αυτοκίνητά τους και μακριά από τις συγκοινωνίες σε πολλά μέρη του κόσμου –και στην Αθήνα– και έτσι η κίνηση στους δρόμους αυξάνεται. Η Χέδερ Τόμπσον, επικεφαλής του ινστιτούτου, τονίζει τη σημασία λήψης μέτρων που θα αφαιρέσουν αυτοκίνητα από τους δρόμους των μεγαλουπόλεων.