Η υπόθεση είναι γνωστή. Ενας επιστήμονας, μία έρευνα και μία κοινοπραξία – χορηγός, «αθώωσαν» το κόκκινο κρέας. Κατάργησαν σε μία νύχτα όλο το ερευνητικό πεδίο και την κλινική εμπειρία που υπήρχε στην κατανάλωση κρέατος. Υποπτο; Πολύ! Γι’ αυτό και έγινε παγκόσμιο θέμα.
Πώς όμως μπορούμε να ξεχωρίσουμε ένα επιστημονικό πόνημα που δεν «φωνάζει» τόσο εκκωφαντικά; Τι είναι έγκυρο και τι όχι; Υπάρχουν τρεις βασικοί κανόνες και αρκετές λεπτομέρειες…
Για να είναι ορθή μία μελέτη, θα πρέπει πρώτα από όλα να έχει δημοσιευτεί σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό (επιθεώρηση, journal). Ομως ακόμη και αν δημοσιευτεί, δεν σημαίνει ότι το αποτέλεσμά της επισφραγίζεται 100%. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχει η κατάταξη βάσει εγκυρότητας στα επιστημονικά περιοδικά.
Το δεύτερο που θα πρέπει να προσέξει κάποιος σε μία μελέτη, είναι το πανεπιστήμιο ή το ερευνητικό κέντρο που την έκανε. Βέβαια, υπάρχουν πολλά ερευνητικά ιδρύματα και «σοβαροί» επιστήμονες που υπογράφουν μελέτες που δεν έχουν δει ποτέ. Κι αυτό προκύπτει από καταμέτρηση που έκανε το Nature, αποκαλύπτοντας ότι υπάρχουν επιστήμονες που «δημοσιεύουν κάθε πέντε ημέρες και μία μελέτη». Κάτι που δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό. Αρα και σε αυτήν την περίπτωση, δεν υπάρχει 100%.
Το τρίτο στο οποίο θα πρέπει κάποιος να εστιάσει, ειδικά όταν πρόκειται για ιατρικές, διατροφικές και γενικά μελέτες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν άμεσα τις συνήθειες ή τις θεραπείες, είναι ο αριθμός των ατόμων που συμμετείχαν. Μία μελέτη που για τον ερευνητή ή τον γιατρό μπορεί να είναι σημαντική ως έναυσμα για μία μεγαλύτερη αναζήτηση σε αυτό το πεδίο, δεν σημαίνει όμως ότι είναι «γεγονός», είναι κάτι προς περαιτέρω διερεύνηση.
Το τέταρτο είναι ότι η εφαρμογή νέων οδηγιών θα πρέπει να γίνεται μόνο με τις «κατευθυντήριες οδηγίες» και όχι με την κάθε μελέτη που «ξεφυτρώνει». Τις κατευθυντήριες οδηγίες εκδίδουν αποκλειστικά κεντρικά επιστημονικά όργανα, όπως είναι οι Ιατρικές Ομοσπονδίες ή άλλοι παγκοσμίως αναγνωρισμένοι φορείς όπως είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το Παγκόσμιο Ταμείο Αντικαρκινικής Ερευνας κ.λπ.
Παραπλανητικοί τίτλοι
Στη συγκεκριμένη έρευνα για το κόκκινο κρέας, το «ψάρι βρωμούσε από το κεφάλι». Δηλαδή από τον τίτλο: «Κατευθυντήριες διατροφικές οδηγίες από την Κοινοπραξία Διατροφικών Συστάσεων (Nutritional Recommendations Consortium)».
Είναι γνωστό σε όλους τους ειδικούς ότι τις κατευθυντήριες οδηγίες δεν τις εκδίδει καμία κοινοπραξία. Και είναι άξιο απορίας πώς ένα σοβαρό επιστημονικό περιοδικό όπως το Annals of Internal Medicine, δέχθηκε να δημοσιεύσει αυτή τη μελέτη.
Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που το συγκεκριμένο περιοδικό δημοσιεύει έρευνα του ίδιου επιστήμονα, η οποία αμφισβητεί επίσης σοβαρές διατροφικές συστάσεις από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Οι New York Times φέρνουν στο φως την έμμεση σχέση του υπεύθυνου της μελέτης Μπράντλεϊ Τζόνστον, καθηγητή επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Νταλουζί του Καναδά, ο οποίος πριν τη συγκεκριμένη δημοσίευση, είχε υπογράψει υπεύθυνη δήλωση ότι τα προηγούμενα τρία χρόνια, δεν είχε καμία σχέση με εταιρείες του κλάδου των τροφίμων.
Ωστόσο, τον Δεκέμβριο του 2016 εμφανιζόταν ως υπεύθυνος μελέτης, η οποία είχε δημοσιευτεί επίσης στην επιθεώρηση Annals of Internal Medicine και επιχειρούσε να δυσφημίσει τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την υγεία, που συμβουλεύουν το κοινό να καταναλώνει λιγότερη ζάχαρη.
Η μελέτη αυτή είχε χρηματοδοτηθεί από το Διεθνές Ιδρυμα για τις Επιστήμες Ζωής (International Life Sciences Institute) που οικονομικά υποστηρίζεται από εταιρείες όπως τα Mc Donalds, η Cargill (εμπόριο κρέατος και πουλερικών) και άλλες πολυεθνικές που ενοχοποιούνται για «ανθυγιεινή διατροφή».
Μάλιστα, το ίδρυμα στο παρελθόν είχε κατηγορηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και άλλους φορείς, για τις προσπάθειες που κάνει να υπονομεύσει τις συστάσεις που αφορούν τη δημόσια υγεία και να προωθήσει τα συμφέροντα των εταιρειών που το χρηματοδοτούν, όπως αναφέρουν οι New York Times.
Τι ισχύει για το κρέας
Τα επεξεργασμένα κρέατα (αλλαντικά) από το 2015 έχουν καταταχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στην «Ομάδα 1», δηλαδή στους παράγοντες που προκαλούν καρκίνο στον άνθρωπο. Ωστόσο, τα προϊόντα αυτά, αν και βρίσκονται στην ίδια κατηγορία με τα τσιγάρα, διαφημίζονται ευρέως, δυστυχώς και στην Ελλάδα, ως προϊόντα διατροφής κατάλληλα για παιδιά.
Το κρέας βρίσκεται στην κατηγορία των προϊόντων που ενδέχεται να προκαλέσουν καρκίνο. Το κόκκινο κρέας κατατάσσεται στην Ομάδα 2Α όσον αφορά την επικινδυνότητά του, επειδή «υπάρχουν ισχυρά μηχανιστικά στοιχεία που υποστηρίζουν την καρκινογόνο δράση του» αλλά είναι περιορισμένα τα στοιχεία από μελέτες σε ανθρώπους.
Η συσχέτιση κρέατος-καρκίνου «παρατηρήθηκε πρωτίστως με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέεται και με τον καρκίνο του παγκρέατος και του προστάτη», διευκρινίζουν ο ΠΟΥ και το Διεθνές Ιδρυμα Αντικαρκινικής Ερευνας (IARC).
Τι σημαίνει η κατάταξη του ΠΟΥ
- Ομάδα 1. Καρκινογόνα για τον άνθρωπο.
- Ομάδα 2Α. Δυνητικά καρκινογόνα για τον άνθρωπο
- Ομάδα 2Β. Ενδεχομένως καρκινογόνα για τον άνθρωπο
- Ομάδα 3. Μη δυνάμενα να ταξινομηθούν ως καρκινογόνα για τον άνθρωπο
- Ομάδα 4. Δυνητικά μη καρκινογόνα για τον άνθρωπο