Πώς αλλάζουν οι καιροί… Ακόμη και φανατικοί θαυμαστές της Τζ. Κ.Ρόουλινγκ, βρίσκουν τώρα πια όλο και πιο απαραίτητο τον διαχωρισμό του έργου της από την δημιουργό του. Και αυτό γιατί η αγγλίδα συγγραφέας, η οποία εμπνεύστηκε το σύμπαν του Χάρι Πότερ και με τη σειρά των βιβλίων της άλλαξε για πάντα την παιδική λογοτεχνία, αποδεικνύεται αμετανόητη τρανσφοβική, σε μια εποχή που δεν σηκώνει σχόλια, όπως τα δικά της.
Αυτή την εβδομάδα, το περιοδικό Politico αφιερώνει κεντρικό άρθρο του στην διάσημη συγγραφέα, διερευνώντας πώς η συμμετοχή της Τζόαν Κ. Ρόουλινγκ στη συζήτηση για τα δικαιώματα των διεμφυλικών (τρανς) ατόμων άλλαξε μάλλον οριστικά τη δημόσια εικόνα της.
Η διεύθυνση του περιοδικού ανέθεσε, μάλιστα, το εξώφυλλο στην εικαστικό και τρανς γυναίκα Κατ Γκράφαμ, της οποίας η σχέση με την συγγραφέα του Χάρι Πότερ αντικατοπτρίζει τη σχέση πολλών θαυμαστών της Ρόουλινγκ: «Οταν μου ανέθεσαν να ζωγραφίσω το εξώφυλλο αυτού του άρθρου για τη μεταμόρφωση της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, ήθελα να δείξω πώς έχει μεταμορφωθεί στα μάτια τουλάχιστον μερικών από τους θαυμαστές της. Ως τρανς γυναίκα και φεμινίστρια, ήταν οδυνηρό να παρακολουθώ την Τζ. Κ. Ρόουλινγκ να γίνεται, από δημιουργός μιας υγιούς πολιτισμικής λυδίας λίθου, ανταγωνιστική αντίπαλος των τρανς ατόμων», λέει η Γκράφαμ.
Εξηγώντας την ιδέα της πίσω από την εικονογράφηση, η βρετανή εικαστικός λέει:
«Οπως και για πολλούς άλλους millennials, τα βιβλία του Χάρι Πότερ ήταν πηγή παρηγοριάς και απόδρασης στην παιδική μου ηλικία. Τώρα ο συγγραφέας τους διάκειται εχθρικά προς την απαξιωμένη κοινότητά μου. Με τον τεράστιο πλούτο της και την πλατφόρμα της, θα μπορούσε να ήταν σύμμαχος σε μια κρίσιμη στιγμή. Μοιάζει με προδοσία» σημειώνει. Για να αποτυπώσει αυτή την προδοσία περικυκλώνει το πορτρέτο της Ρόουλινγκ με μαύρο χρώμα «δημιουργώντας την αίσθηση ότι την κυριεύει το σκοτάδι».
Η Γκράφαμ προσθέτει: «Τα τρανς άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο βλέπουν μια κλιμακούμενη επίθεση στα δικαιώματά μας και η ρητορική της Ρόουλινγκ και εκείνων που είναι στο πλευρό της προκαλούν πραγματική ζημιά». Χρησιμοποίησε το σκοτάδι για να δείξει «πώς την κατατρώει η αντιπάθειά της για τα τρανς άτομα καθώς ριζοσπαστικοποιείται όλο και περισσότερο». Το μαύρο χρώμα, εξάλλου, «μπορεί να θεωρηθεί η αμαύρωση της καριέρας της», αναφέρει, αποτυπώνοντας με τον καλύτερο τρόπο στο έργο της αυτό που συμβαίνει με την Τζ. Κ. Ρόουλινγκ.
Στο Εδιμβούργο, εν τω μεταξύ, προσφέρεται το τουρ «Potter Trail» με τοποθεσίες, που ενέπνευσαν τη συγγραφέα να δημιουργήσει τον μαγικό κόσμο των χαρακτήρων της, από το οποίο δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει μια στάση στο διάσημο «Nicholson’s Cafe» (που τώρα λέγεται «Spoon»), όπου έγραψε μεγάλο μέρος του πρώτου μυθιστορήματος του Χάρι Πότερ. Η περιήγηση είναι δωρεάν αλλά οι θαυμαστές της μαγείας ενθαρρύνονται να προσφέρουν μια προαιρετική δωρεά (προτείνεται ένα ποσό μεταξύ 10 και 20 λιρών, που αντιστοιχεί στις συνήθεις τιμές περιηγήσεων στην πόλη). Οπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Pottertrail, ένα ποσοστό πηγαίνει στην «Scottish Trans Alliance», ομάδα ακτιβιστών που προωθεί τα δικαιώματα των τρανς ατόμων.
«Πολλοί από εσάς μπορεί να γνωρίζετε τα πρόσφατα tweets της Τζ.Κ. Ρόουλινγκ σχετικά με θέματα τρανς», εξηγούν λέγοντας ότι οι απόψεις της τους έχουν λυπήσει, απογοητεύσει και με κανέναν τρόπο δεν τις παραβλέπουν και προσθέτουν ότι «για πολλούς είναι μια δύσκολη στιγμή να είσαι θαυμαστής του Χάρι Πότερ, αλλά ευχόμαστε ειλικρινά οι απόψεις της Τζ Κ Ρόουλινγκ να μην μειώσουν την εκτίμησή μας για τα βιβλία και τα μηνύματά τους για συμπερίληψη και ανοχή».
Η δήλωση είναι μια διακριτική μεν αλλά ξεκάθαρη διαμαρτυρία, και ένα μικροσκοπικό πλην όμως ενδεικτικό παράδειγμα του πώς, μέσα σε λίγα χρόνια, η αδιαμφισβήτητα σεβαστή αριστερή συγγραφέας έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο μισητά πρόσωπα του χώρου της Αριστεράς, γράφει η Σάρα Γουίτον στο Politico.
Cancel culture για τη συγγραφέα που ύμνησε την ανεκτικότητα
Οι απόψεις της Ρόουλινγκ, και η προθυμία της να ανταλλάξει επιθετικά σχόλια με τους διαδικτυακούς της επικριτές, έχουν καταγγελθεί από θαυμαστές ως τρανσφοβικές, και προδοσία των αξιών της ανεκτικότητας, που έμαθαν από τα βιβλία της. Οι νεαροί ηθοποιοί των ταινιών του «Χάρι Πότερ», εξάλλου, έχουν αποκηρύξει τις δηλώσεις της, διασημότητες έχουν πάρει τις αποστάσεις τους, σημαντικές ιστοσελίδες αφιερωμένες στον κόσμο της μαγείας είπαν ότι θα σταματήσουν να γράφουν γι’ αυτήν. Από την άλλη πλευρά του φάσματος, πάλι, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν καταγγέλλοντας ότι η Δύση επιχειρεί να «ακυρώσει» τον ρωσικό πολιτισμό, επικαλέστηκε την cancel culture που έπληξε τη συγγραφέα.
Τίποτα από όλα αυτά, ωστόσο δεν φαίνεται να περιορίζει την εμπορική της επιτυχία. Είκοσι πέντε χρόνια μετά την έκδοση του πρώτου μυθιστορήματος «Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος», τα βιβλία της Ρόουλινγκ συνεχίζουν να πετούν, και η τρίτη ταινία του σύμπαντος του Χάρι Πότερ «Φανταστικά Ζώα: Τα Μυστικά του Ντάμπλντορ» βγήκε στους κινηματογράφους τον Μάρτιο, όσο για την ίδια τη Ρόουλινγκ, καθώς η κριτική που της ασκούν έχει αυξηθεί, έχει γίνει πιο μαχητική, κάνοντας χαρούμενα retweet των επικριτών της, που προκαλούν στην συνέχεια σφοδρές επιθέσεις εναντίον της. (Δείτε το trailer της νέας ταινίας)
Στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της, πολιτικά η Ρόουλινγκ βρισκόταν στην Κεντροαριστερά. Σε μια ομιλία της στους απόφοιτους του Χάρβαρντ το 2008, περιέγραψε την πρώτη της δουλειά μετά το πανεπιστήμιο, στη Διεθνή Αμνηστία, όπου οι μαρτυρίες Αφρικανών πολιτικών κρατουμένων και θυμάτων βασανιστηρίων τάραξαν την ψυχή της. Τους είπε ότι η ελίτ, στην οποία ανήκουν, και η επιρροή τους είναι «προνόμιο και βάρος σας» και τους προέτρεψε να την χρησιμοποιήσουν «για εκείνους που δεν έχουν φωνή».
Το 2010, έγραψε στους Times ότι στηρίχτηκε στο κράτος πρόνοιας όταν «η ζωή της έφτασε στον πάτο», εξηγώντας γιατί ήταν χαρούμενη που συνέχιζε να πληρώνει βρετανικούς φόρους: «Αυτή, αν θέλετε, είναι η ιδέα μου για τον πατριωτισμό».
Αναμφισβήτητα, η Ρόουλινγκ είναι εξαιρετικά γενναιόδωρη. Το 2011 έδωσε τόσα πολλά σε φιλανθρωπικούς σκοπούς – το 16% της καθαρής της περιουσίας – ώστε τον επόμενο χρόνο βρέθηκε έξω από τη λίστα των δισεκατομμυριούχων του Forbes. Και πρόσφατα, δεσμεύτηκε να δώσει έως και ένα εκατ. λίρες στη φιλανθρωπική της οργάνωση Lumos για τα ευάλωτα παιδιά στην Ουκρανία.
Η διάσημη συγγραφέας δεν δίστασε, εξάλλου, να επικαλεστεί τη μυθοπλασία της μιλώντας για τις απόψεις της στον πραγματικό κόσμο ή να δώσει εκ των υστέρων διευκρινίσεις για την υπεράσπιση της ηθικής παρακαταθήκης του κόσμου, που δημιούργησε.
Τον Οκτώβριο του 2007, λίγες εβδομάδες μετά τη δημοσίευση του έβδομου και τελευταίου μέρους της σειράς «Χάρι Πότερ», η Ρόουλινγκ ανακοίνωσε ότι ο Αλμπους Ντάμπλντορ, ο αγαπημένος διευθυντής της Σχολής Χόγκουαρτς για Μαγείες και Ξόρκια, είναι ομοφυλόφιλος και είχε ερωτευτεί έναν συνάδελφό του μάγο. Το 2015, όταν η μαύρη βρετανή ηθοποιός Νόμα Ντουμεζβένι κλήθηκε να παίξει την Ερμιόνη Γκρέιντζερ, η Ρόουλινγκ έγραψε στο Twitter «Η Ρόουλινγκ αγαπά τη μαύρη Ερμιόνη», σημειώνοντας ότι το κείμενο δεν είχε ποτέ διευκρινίσει το χρώμα του δέρματος του χαρακτήρα. Και την επόμενη χρονιά, είπε ότι είχε κάνει έναν δημοφιλή χαρακτήρα λυκάνθρωπο ως μεταφορά για το στίγμα του HIV.
Από αριστερή και προοδευτική, παρίας της Αριστεράς
Οι απόψεις της Ρόουλινγκ, μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον, ήταν αναμφισβήτητα αριστερές, γράφει το Politico. Oταν, όμως, άρχισε να τσαλαβουτάει στην εκλογική πολιτική, συνήθως υπερασπιζόταν το status quo, γεγονός προκαλώντας όλο και περισσότερη ένταση στους νεότερους και πιο προοδευτικούς θαυμαστές της.
Κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης για την ανεξαρτησία της Σκωτίας -κυρίως αριστερή υπόθεση- η Ρόουλινγκ υποστήριξε την παραμονή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εκατό ημέρες πριν από το δημοψήφισμα του 2014, ενίσχυσε με ένα εκατ. λίρες την εκστρατεία «Better Together» κατά της ανεξαρτησίας της Σκοτίας, της οποίας ηγήθηκε ο προσωπικός της φίλος και γείτονας, πρώην βρετανός υπουργός Οικονομικών του Εργατικού Κόμματος Αλιστερ Ντάρλινγκ. Και έγραψε ένα δοκίμιο για να εξηγήσει τη θέση της.
Η ουσία: Τα οφέλη της ανεξαρτησίας δεν άξιζαν τους πολύ πραγματικούς οικονομικούς κινδύνους (συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής έρευνας στη Σκωτία, στην οποία είχε επενδύσει πολλά χρήματα). Και στους εθνικιστές που θα τη θεωρούσαν ανεπαρκή Σκωτσέζα για να έχει άποψη, έγραψε ότι ήταν «λίγο θανατοφαγικό για το γούστο μου». (Στο φανταστικό σύμπαν του Χάρι Πότερ, οι Θανατοφάγοι είναι μια ομάδα μάγων και μαγισσών, καθοδηγούμενη από τον σκοτεινό μάγο λόρδο Βόλντεμορτ)
Τα σχόλια που ακολούθησαν στο Twitter ήταν δηλητηριώδη. Οπως έγραψε ο Guardian, είπε ότι την αποκάλεσαν «προδότρια», «πόρνη» και «σκύλα», και της είπαν «να πάει από κει που ήρθε».
Δύο χρόνια αργότερα, με ένα άλλο δημοψήφισμα στον ορίζοντα, η Ρόουλινγκ μπήκε στη συζήτηση για το Brexit, υπερασπιζόμενη την παραμονή της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Λέγοντας ότι δεν είναι εξπέρ σε πολλά, αλλά «ξέρει πώς να δημιουργεί ένα τέρας», συνέκρινε το μοχθηρό φάσμα της ΕΕ, που δημιούργησε η εκστρατεία Leave, με τον Χάνιμπαλ Λέκτερ, τον Big Brother και τον δικό της Λόρδο Βόλντεμορτ.
Μετά τα αποτελέσματα του Brexit, έστρεψε τα πυρά της στον Τζέρεμι Κόρμπιν, τον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος που είχε αρνηθεί να λάβει ξεκάθαρη θέση. Aπαντώντας σε ένα tweet θαυμαστή της, που χαρακτήρισε τον Κόρμπιν «πολιτικό Ντάμπλντορ» έγραψε: «Ξέχασα τον Ντάμπλντορ, που έκανε ζημιά στο Χόγκουαρτς, αρνήθηκε να παραιτηθεί και έτρεξε στο δάσος για να κάνει ομιλίες σε θυμωμένα τρολ».
Προδιαγράφοντας την ανταλλαγή σκληρών σχολίων για τα τρανς δικαιώματα, στην οποία θα συμμετείχε αργότερα, πέρασε πολλές ώρες απαντώντας σε επιθέσεις υποστηρικτών του Κόρμπιν με εκρηκτικά σχόλια: «Δεν πάω πουθενά. Ελάχιστα στοιχεία [είναι] γνωστά για τους βρώμικους αστούς νεοφιλελεύθερους κεντρώους, είμαστε πιο σκληροί από όσο νομίζετε!» έγραψε στο Twitter, απαντώντας σε κριτική που της έγινε.
Χρησιμοποιώντας τη δύναμη της διασημότητας κατά των αδυνάμων
Τα σχόλια της Ρόουλινγκ εκείνη την ημέρα προαπεικόνιζαν άλλη μια πτυχή που θα γινόταν εμφανής καθώς αλληλεπιδρούσε με τους διαδικτυακούς της αντιπάλους: την προθυμία να χρησιμοποιήσει τη δύναμη της πλατφόρμας της ενάντια σε σχετικά ανίσχυρους επικριτές. Κατευθύνοντας τους τότε ακολούθους της ( οκτώ εκατομμύρια) εναντίον «αρκετά ανώδυνων κριτικών», η Ρόουλινγκ «συμπεριφέρθηκε ανεύθυνα», έγραψε το 2016 η αρθρογράφος του Guardian Ελι Μέι Ο’Χόγκαν.
Προφανώς, όταν κάποιος είναι τόσο διάσημος όσο η Ρόουλινγκ, ακόμη και η παραμικρή δήλωσή του στο διαδίκτυο θα αναλυθεί, θα προκαλέσει αντιδράσεις και θα επικριθεί.
Η πρώτη εισβολή της συγγραφέα του Χάρι Πότερ τον Μάρτιο του 2018 στη συζήτηση για τα τρανς δικαιώματα ήταν διφορούμενη: έγινε με ένα like στο tweet ενός ακτιβιστή του Εργατικού Κόμματος, που αναφερόταν στις τρανς γυναίκες ως «άντρες με φορέματα». Αργότερα, η Ρόουλινγκ χαρακτήρισε το like της «τυχαίο», απλώς «αδέξια στιγμή μιας μεσήλικης», όπως δήλωσε στο PinkNews εκπρόσωπός της, ωστόσο για τους ακτιβιστές της LGBTQ+ κοινότητας ήταν απόδειξη τρανσφοβίας.
Η επίσημη είσοδος της στην αντιπαράθεση ήρθε περίπου έξι μήνες αργότερα, όταν η Ρόουλινγκ υπερασπίστηκε τη Μάγια Φόρστεϊτερ, μια εμπειρογνώμονα παγκόσμιας ανάπτυξης, η οποία έχασε τη δουλειά της σε μια δεξαμενή σκέψης μετά από μια σειρά tweets που θεωρήθηκαν τρανσφοβικά από τους συναδέλφους της. Σε ένα από αυτά έλεγε πως εκπλήσσεται επειδή έξυπνοι άνθρωποι τους οποίους θαυμάζει αποφεύγουν να πουν την αλήθεια «ότι οι άνδρες δεν μπορούν να μετατραπούν σε γυναίκες»…
«Ντυθείτε όπως θέλετε», έγραψε η Ρόουλινγκ στο Twitter τον Δεκέμβριο του 2019. «Να αποκαλείτε τον εαυτό σας όπως θέλετε. Κοιμηθείτε με οποιονδήποτε ενήλικα συναινεί να σας έχει. Ζήστε την καλύτερη ζωή σας με ειρήνη και ασφάλεια. Αλλά αναγκάζετε τις γυναίκες να εγκαταλείψουν τη δουλειά τους επειδή δηλώνουν ότι το φύλο είναι πραγματικό; #IStandWithMaya #ThisIsNotaDrill.»
Το tweet της Ρόουλινγκ προκάλεσε διεθνή σάλο, με ανθρώπους και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού να παίρνουν αμέσως μέρος στην αντιπαράθεση, μερικές φορές πολύ επιθετικά. Τα ΜΜΕ άρχισαν να εμφανίζονται στο κατώφλι της Φόρστεϊτερ και η κραυγαλέα κάλυψη από τα ΜΜΕ ήταν συχνά εχθρική: «Ηταν το απόλυτο σοκ», δήλωσε η εμπειρογνώμων, η οποία ωστόσο δεν δυσαρεστήθηκε από την προσοχή που τράβηξε πάνω της η Ρόουλινγκ.
Στην αρχή, η ίδια η Ρόουλινγκ έμεινε σχετικά ήσυχη -επικαλούμενη αργότερα την ανάγκη να προστατεύσει την ψυχική της υγεία από την κακοποίηση. Τον Ιούνιο του 2020, όμως, δημοσίευσε ένα tweet σε σχέση με ένα άρθρο με τίτλο «Δημιουργώντας έναν πιο ισότιμο κόσμο μετά την Covid-19 για άτομα με εμμηνόρροια», παράδειγμα γραφής που περικλείει τόσο τις βιολογικές γυναίκες όσο και τους τρανς: «Ατομα που έχουν έμμηνο ρύση», τουιτάρισε η Ρόουλινγκ, «Είμαι σίγουρη ότι υπήρχε μια λέξη για αυτά τα άτομα. Ας με βοηθήσει κάποιος. Wumben; Wimpund; Woomud;»
Λίγες μέρες αργότερα, ακολούθησε ένα δοκίμιο 3.600 λέξεων, στο οποίο περιγράφει τους λόγους για τους οποίους «ανησυχούσε τόσο για τον νέο τρανς ακτιβισμό» και την προσπάθεια «να διαβρώσει τον νομικό ορισμό του sex (βιολογικό φύλο) και να τον αντικαταστήσει με το gender (κοινωνικό φύλο)» (Δείτε εδώ τις διαφορές). Επικαλέστηκε, μάλιστα, τις δικές της τραυματικές εμπειρίες, τον μισογυνισμό, τον σεξισμό, την ενδοοικογενειακή βία. Αλλά το κακό είχε γίνει.
Φανατισμός και αδιαλλαξία
Με τούτα και με εκείνα, η Ρόουλινγκ δεν θα μπορούσε να ανακατευτεί σε μια πιο άγρια ή πιο δυσεπίλυτη διαμάχη. Και οι δύο πλευρές πολεμούν με φανατισμό και απόλυτη αδιαλλαξία, με τη μία πλευρά (της Ρόουλινγκ) να υποστηρίζει άθελά της αντιδραστικές δυνάμεις, που επιδιώκουν να αναστρέψουν δεκαετίες προόδου.
Την ένταση αύξησε επιπλέον μια έκρηξη παραπομπών για υπηρεσίες δυσφορίας φύλου σε παιδιά και νέους στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες έχουν αυξηθεί από 50 το 2009 σε 2.500 ετησίως έως το 2020. Η άνοδος ξεκίνησε για πρώτη φορά το 2014-2015, σύμφωνα με μια έκθεση του NHS για υπηρεσίες φύλου που δημοσιοποιήθηκε τον Μάρτιο· στη λίστα αναμονής υπάρχουν τώρα συνολικά 4.600 άτομα, τα οποία μπορεί να περιμένουν περίπου δύο χρόνια.
Για τους ακτιβιστές των τρανς δικαιωμάτων, αυτοί οι αριθμοί αποκαλύπτουν ανεπάρκειες της βρετανικής υγειονομικής περίθαλψης. Ο αυξανόμενος όγκος υποθέσεων είναι ένα ευπρόσδεκτο σημάδι, λένε, ότι περισσότερα παιδιά αναζητούν άνετα τη βοήθεια που χρειάζονται, και το σύστημα πρέπει να ανταποκριθεί με περισσότερους πόρους και εκπαίδευση των γενικών γιατρών, και όχι με ηθικολογίες ή προσπάθειες περιορισμού των επιλογών των ανθρώπων.
Εκείνοι που βρίσκονται σε αυτή την πλευρά της αντιπαράθεσης περιγράφουν τις γυναίκες όπως η Ρόουλινγκ ως «ριζοσπαστικές φεμινίστριες τρανς αποκλεισμού» ή TERF, ένα ακρωνύμιο, που χρησιμοποιείται προσβλητικά. Κατά την άποψή τους, αναφορές στη σεξουαλική βία, όπως αυτές της Ρόουλινγκ, είναι σαν εγχειρίδιο κωδικοποιημένων μηνυμάτων τα οποία, ενώ ακούγονται απολύτως λογικά στο ανεκπαίδευτο αυτί, στην ουσία χαρακτηρίζουν τα διεμφυλικά άτομα ως ύπουλο εχθρό, που πρέπει κανείς να τον φοβάται .
Η Ρόουλινγκ, ωστόσο, και άλλες αποκαλούμενες «φεμινίστριες που επικρίνουν το κοινωνικό φύλο» (ο πιο ουδέτερος όρος) βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά, παρατηρεί το Politico. Για αυτές, η απότομη αύξηση της αναφερόμενης δυσφορίας κοινωνικού φύλου αποτελεί ένδειξη επίμονου μισογυνισμού και ομοφοβίας. Τροφοδοτούμενα από το TikTok, τα κορίτσια, που μισούν το σώμα τους, μπορούν να πειστούν ότι είναι στην πραγματικότητα άντρες, και οι άντρες που το επιθυμούν έχουν την ευκαιρία να γίνουν στρέιτ γυναίκες.
Οσο για τις προσπάθειες των τρανς ακτιβιστών να αποκλείσουν κάθε προσπάθεια να αμφισβητηθεί το γεγονός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι θα έπρεπε να επιδιώκουν τη μετάβαση, σκέφτονται ότι όχι μόνο θέτουν σε κίνδυνο τα νεαρά κορίτσια να κάνουν επιλογές για τις οποίες θα μετανιώσουν· θέτουν τις γυναίκες σε κίνδυνο από άνδρες, που υιοθετούν μια τρανς ταυτότητα, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε χώρους, οι οποίοι προηγουμένως τους ήταν απαγορευμένοι (π.χ. γυναικεία λουτρά).
Η ιστορία ακύρωσης της Ρόουλινγκ είναι αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια. Αποδείξεις ότι της έχει προκαλέσει οικονομική βλάβη υπάρχουν λίγες, η στάση της, ωστόσο, έχει προσωπικό κόστος.
Εξι μέρες πριν τουιτάρει η Ρόουλινγκ την υποστήριξή της στην Φόρστεϊτερ, της είχε απονεμηθεί το βραβείο «Ripple of Hope» του Iδρύματος «Ρόμπερτ Φ. Κένεντι για τα Aνθρώπινα Δικαιώματα» για τη βοήθεια που προσφέρει στα ιδρυματοποιημένα παιδιά. Το βραβείο, το οποίο απονεμήθηκε επίσης στην Πρόεδρο της Βουλής των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι, ήταν «μία από τις υψηλότερες τιμές που μου έχουν απονεμηθεί ποτέ», είπε η Ρόουλινγκ καθώς το δεχόταν.
Αλλά αναγκάστηκε να το επιστρέψει οικειοθελώς τον Αύγουστο του 2020, μετά την κριτική της κόρης του Κένεντι, η οποία είπε ότι τα «βαθιά ανησυχητικά τρανσφοβικά tweets και οι δηλώσεις της Ρόουλινγκ» αντιπροσωπεύουν «αποποίηση του οράματος του πατέρα μου». Η συγγραφέας απάντησε ότι κανένα βραβείο «δεν σημαίνει τόσα πολλά για μένα ώστε να στερηθώ το δικαίωμα να ακολουθώ τις επιταγές της συνείδησής μου», έγραψε.
Ο καταρράκτης των σκληροπυρηνικών θαυμαστών της, που θα άλλαζαν πλευρά, μόλις ξεκινούσε.
«Οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες», διακήρυξε ο Ντάνιελ Ράντκλιφ, κάνοντας «μάθημα» στην κατά 25 χρόνια μεγαλύτερή του γυναίκα, που δημιούργησε τον χαρακτήρα, με τον οποίο ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός. Παρόμοια ήταν και τα μηνύματα άλλων πρωταγωνιστών στις ταινίες του «Χάρι Πότερ». Οι ιστοσελίδες παθιασμένων θαυμαστών, MuggleNet και Leaky Cauldron, ανακοίνωσαν ότι θα σταματήσουν να δημοσιεύουν fan art σχετική με την Ρόουλινγκ και θα αποφεύγουν links που δεν σχετίζονται άμεσα με το «Wizarding World», σε μια δήλωση που δημιουργήθηκε από κοινού με τις LGBTQ+ ομάδες GLAAD και Trevor Project.
Και την προηγούμενη εβδομάδα με αφορμή μια νέα πανηγυρική εκδήλωση της Warner Brothers Studios για την 25η επέτειο της ταινίας «Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος», η εταιρεία ζήτησε από το βρετανικό Sky News να μην αναφερθούν στη Ρόουλινγκ κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, σε μία προσπάθεια να διαχωρίσουν την συγγραφέα από τον «Χάρι Πότερ». Και η συγγραφέας δήλωσε ότι έχει δεχτεί «τόσες πολλές απειλές θανάτου που θα μπορούσα να ταπετσάρω το σπίτι μου με αυτές». (Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι ειδικές συλλεκτικές εκδόσεις των βιβλίων και μιας σειράς επετειακών προϊόντων εξαντλήθηκαν με προπαραγγελίες μόλις ανακοινώθηκε η κυκλοφορία τους.)
Γυναικείες συμμαχίες που δίνουν ατού στην καμπάνια των Ρεπουμπλικανών
Αν κάποια άλλη γυναίκα ξέρει καλά πώς είναι να ακολουθεί τον κατήφορο της Ρόουλινγκ και από τη δημοφιλής προοδευτική να μετατρέπεται σε παρία, είναι η Σούζαν Μουρ. Η πρώην αριστερή αρθρογράφος της εφημερίδας Guardian πέρασε κάτι παρόμοιο, αφού έγραψε ένα άρθρο, τον Μάρτιο του 2020, υπέρ μιας ιστορικού, η ομιλία της οποίας σε ένα φεμινιστικό συνέδριο ακυρώθηκε εξαιτίας της σχέσης της με μια ομάδα, που αντιτίθεται στον αυτοπροσδιορισμό φύλου.
Το μήνυμα της Μουρ ήταν μια έκκληση για επικέντρωση στην κοινή αποστολή που δεν είναι άλλη από το «Γαμήστε την πατριαρχία». «Η ουσία του να έχεις γυναικείο σώμα μπορεί να σημαίνει βιασμό ή μπορεί να σημαίνει τοκετό, αλλά εξακολουθούμε να επιζητούμε την απελευθέρωση από το (κοινωνικό) φύλο», έγραψε η φεμινίστρια δημοσιογράφος. Το άρθρο της, όμως, ήταν επίσης ένα προκλητικό κάλεσμα στα όπλα: «Μπορείς να μου πεις “να πεθάνεις σε ένα χαντάκι, TERF”, ό,τι θέλεις, όπως κάνουν πολλοί εδώ και χρόνια, αλλά εγώ αυτοπροσδιορίζομαι ως γυναίκα, που δεν θα εξαφανιστει ήσυχα», είπε, και κατέληξε: «Είμαστε περισσότερες από όσες νομίζετε».
Προφανώς, όμως, η Μουρ είχε λιγότερες συντρόφους από ό,τι ήλπιζε. Μέσα σε μια εβδομάδα μετά τη δημοσίευση του άρθρου της, 338 συνάδελφοί της και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού υπέγραψαν μια επιστολή κατηγορώντας τον Guardian ότι είναι «εχθρικός προς τα τρανς δικαιώματα και τους τρανς υπαλλήλους». Η Μουρ αποχώρησε οικειοθελώς από τον Guardian τον Νοέμβριο του 2020.
Με ένα βιογραφικό, που περιλαμβάνει ακτιβισμό του δρόμου για το AIDS, άρθρα στο περιοδικό Marxism Today και δεκαετίες στη δημοσιογραφία αφιερωμένες στην αντιμετώπιση της φιλελεύθερης ελίτ του Οξμπριτζ (απόφοιτων Οξφόρδης – Κέμπριτζ) σχετικά με τις αποτυχίες της απέναντι στην εργατική τάξη, η Μουρ θεωρούσε πάντα τον εαυτό της «ριζοσπαστική και αριστερή». Τώρα, όμως, την κατηγορούν ότι « χρηματοδοτείται από δεξιούς χριστιανούς ευαγγελικούς», όπως είπε. Πλέον, διατηρεί μια στήλη στην δεξιάς απόχρωσης Telegraph, από την οποία μαζί με το Substack της, βγάζει περισσότερα από όσα πριν. Ωστόσο, εξακολουθεί να πιστεύει ότι η συζήτηση για τα τρανς δικαιώματα έχει γίνει «τοτεμική» και μπορεί να την καθορίσει: «Δεν έχει σημασία τι λέω ή τι κάνω. Είμαι τρανσφοβική, είμαι TERF, σκοτώνω τρανς ανθρώπους στον ελεύθερο χρόνο μου. Ξέρετε, έτσι με βλέπουν ορισμένοι άνθρωποι», είπε. Μάλιστα, αυτή και οι κόρες της αντιμετώπισαν τόσο άσχημες απειλές βιασμού ώστε χρειάστηκε να καλέσουν την αστυνομία.
Οταν ρωτήθηκε εάν το ζήτημα των τρανς δικαιωμάτων είναι το πιο σημαντικό για εκείνη, δεδομένης της μακράς ιστορίας του ακτιβισμού της, η Μουρ, γράφει στο Politico η Σάρα Γουίτον, απάντησε αμέσως: «Οχι!» και ξέσπασε σε γέλια, «Οχι, αυτό είναι το θέμα. Εχει γίνει σημαντικό» είπε και αναγνώρισε ότι η τρανς συζήτηση «έβγαλε όλα τα άλλα από τη μέση».
Αλλά αν οι θέσεις της Ρόουλινγκ και της Μουρ για τα τρανς ζητήματα τους κόστισαν φίλους, προσέλκυσαν νέους και τις έφεραν κοντά καθώς οι δύο τους συναντήθηκαν για πρώτη φορά από κοντά τον Απρίλιο. Η Ρόουλινγκ καμάρωνε, μετά, ανεβάζοντας φωτογραφίες τους στο River Café, όπου ήπιαν τα κρασιά τους με μια παρέα από λεσβίες, αριστερές πολιτικούς και εξέχουσες ακτιβίστριες, ανάμεσα στις οποίες η συγγραφέας ξεχώριζε χάρη στα λαμπερά κόκκινα μαλλιά και το βαθύ ντεκολτέ, παρόλο ότι οι πόζες γίνονταν πιο ατημέλητες με κάθε μπουκάλι κρασί.
Παραδεχόμενη ότι η ανάμνησή της ήταν θολή, η Μουρ ανέφερε αργότερα στη στήλη της στην Telegraph ότι οι συζητήσεις «αφορούσαν κυρίως το πόσο υπέροχο ήταν να είμαστε όλες μαζί έχοντας αισθανθεί τόσο απόκληρες». Και μια εβδομάδα αργότερα στο newsletter του Substack, που στέλνει στους συνδρομητές της έγραψε: «Η δύναμή της είναι πραγματική και είναι παγκόσμια», υπενθυμίζοντάς ότι δεν της ήταν άγνωστη η εξουσία, αφού είχε γνωρίσει ηγέτες όπως ο Τζορτζ Μπους και ο Μπόρις Τζόνσον: «Η μαλακή δύναμη της Ρόουλινγκ είναι αρκετά σταθερή και ναι, φυσικά, έχει να κάνει με τα χρήματα. Αλλά έχει να κάνει και με το ατσάλι της». Ωστόσο, αυτό που περιγράφει ως «ατσάλι», πολύ συχνά μπορεί να μοιάζει με σκληρότητα σε όσους βρίσκονται από την άλλη πλευρά.
Η Ρόουλινγκ δεν συγκρατήθηκε στις επιθέσεις που δέχτηκε· ίσα-ίσα δεν δίστασε να απαντήσει με το ίδιο νόμισμα, όταν εκτιμούσε ότι έπρεπε να το κάνει. Εμεινε σιωπηλή στις επιθέσεις, που δέχτηκε από τους πρωταγωνιστές των ταινιών της. Δεν είπε τίποτα όταν ο βλάσφημα ασεβής σκηνοθέτης Τζον Γουότερς την απομόνωσε ακυρώνοντάς τη σε μια συνέντευξή του στους New York Times, παρά την προθυμία του να «υπερασπίζεται τους χειρότερους ανθρώπους στον κόσμο». Αντί να τσακωθεί με τον συγγραφέα Στίβεν Κινγκ όταν είπε ότι «οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες», απλώς τον μπλόκαρε. Ούτε αντέδρασε δημόσια σε μια διαφημιστική καμπάνια των New York Times τον Φεβρουάριο που εξέθεσε την ιδέα να «φανταστούμε τον Χάρι Πότερ χωρίς την δημιουργό του».
Τον Απρίλιο, όμως, η Ρόουλινγκ απάντησε στον στίχο «J.K. ελπίζω να χωρέσεις σε νεκροφόρα» ενός ερασιτεχνικού μουσικού βίντεο με με μια δημόσια καταγγελία στο Twitter προκαλώντας τεράστιες διαμαρτυρίες (το βίντεο της αρχικής ανάρτησης αφαιρέθηκε από το Twitter).
Πέρυσι, η συγγραφέας κατηγόρησε τρεις τρανς ακτιβιστές ότι την «έδειξαν» («doxx») δημοσιεύοντας μια φωτογραφία από τη διαμαρτυρία τους μπροστά από την έπαυλή της στο Εδιμβούργο με τη διεύθυνσή της, πληροφορία που ωστόσο μπορεί εύκολα να βρει κάποιος. Οι ακτιβιστές δέχτηκαν τόσο μεγάλες επιθέσεις από τους οπαδούς της Ρόουλινγκ ώστε διέγραψαν τη φωτογραφία, και τους λογαριασμούς τους.
Παρά τη δυναμική συμμετοχή της σε online διαμάχες, όμως, η Ρόουλινγκ έχει αρνηθεί να δώσει συνέντευξη για το θέμα αυτό, αν δεν έχει τον πλήρη έλεγχο του κειμένου. Στο Twitter, πάντως, είναι διάχυτη η εντύπωση ότι το διασκεδάζει πολύ. Το 2015, χαρακτήρισε την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης «καθαρή ευλογία, συμπεριλαμβανομένων των τρολ», και υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι το συναίσθημά της έχει αλλάξει, πράγμα που μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η πλευρά της φαίνεται να κερδίζει.
Στη Σκωτία, το δοκίμιο της Ρόουλινγκ ήταν μέρος ενός κύματος πολιτικής απώθησης, που ανάγκασε την κυβέρνηση να αφιερώσει άλλα δύο χρόνια για να στηρίξει (αποδυναμώνοντας τη) τη νομοθεσία της για τον αυτοπροσδιορισμό του φύλου. Το νομοσχέδιο δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο και παραμένει αντικείμενο έντονης αντιπαράθεσης.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο ορισμός της «γυναίκας» γενικότερα, ετοιμάζεται να γίνει ένα θέμα-σφήνα: τον Μάρτιο, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αναφέρθηκε στη «βιολογία», ενώ σε κορυφαίες δημοσκοπήσεις του Εργατικού Κόμματος δεν δόθηκαν ξεκάθαρες απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικά με αυτό το λεξιλόγιο. Εν τω μεταξύ, περιπτώσεις όπως των Φορστέιτερ και Μουρ είναι όλο και πιο σπάνιες, καθώς οι κάποτε ταμπού θέσεις τους γίνονται όλο και πιο mainstream μεταξύ των αριστερών σχολιαστών της Βρετανίας. Στον Guardian, για παράδειγμα, οι Σόνια Σόντα και Χάντλεϊ Φρίμαν γράφουν με συμπάθεια για θέματα κρίσιμα για το φύλο.
Μπορεί η Ρόουλινγκ και οι βρετανοί σύμμαχοί της να θυμώνουν γιατί τους εξισώνουν με την αμερικανική δεξιά, η ουσία, όμως, είναι ότι τα επιχειρήματά τους χρησιμοποιούνται από τους συντηρητικούς στις ΗΠΑ κατά των τρανς δικαιωμάτων. Όπως αναφέρουν οι New York Times, οι Δημοκρατικοί προειδοποιούν ότι οι Ρεπουμπλικάνοι ετοιμάζονται να χρησιμοποιήσουν τη λεγόμενη «bathroom bill» νομοθεσία σε επίπεδο πολιτείας, για να απαγορεύουν την είσοδο των τρανς ατόμων σε χώρους του ενός φύλου, όπως μπάνια και αποδυτήρια, σαν βασικό στοιχείο του προεκλογικού πολέμου ενόψει των εκλογών του Κογκρέσου το 2022.
Η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, γράφει το Politico, μπορεί να λέει ότι δεν ανησυχεί για την υστεροφημία της, αλλά είναι όλο και πιο πιθανό ότι αυτό που θα την καθορίσει τελικά θα είναι η στάση της για τα τρανς δικαιώματα, ίσως μάλιστα όσο και τα μυθιστορήματά της.