Πάνε οι παλιές «ρομαντικές» εποχές με τις ολονυχτίες κάτω από τα αστέρια έξω από τα καταστήματα της Apple για το νέο iPhone ή το γιουρούσι στα καταστήματα ηλεκτρονικών με μάχες εκ του συστάδην στο διάδρομο με τις ηλεκτρικές κουβέρτες. Τα άλλαξαν όλα η πανδημία και τα social media…
«Ρομαντικές» σε εισαγωγικά εκείνες οι εποχές γιατί καθόλου ρομαντικές δεν ήταν. Αρκεί να σκεφτούμε ότι στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια νεκροί και δεκάδες τραυματίες κατά την είσοδο των καταναλωτών -που μετατρέπονται σε όχλο- στα καταστήματα για τις προσφορές της Black Friday. Ενδεικτικά, από το 2006 ως το 2018, 11 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 100 τραυματίστηκαν σε συμβάντα που σχετίζονται με το «κυνήγι των προσφορών» κατά την Black Friday.
Ενα από τα πιο τραγικά περιστατικά ήταν αυτό του 2008 όταν ένας υπάλληλος των Walmart βρέθηκε αντιμέτωπος με την εφόρμηση 2.000 καταναλωτών που μπήκαν για τις προσφορές και δεν σταμάτησαν. Πέρασαν από πάνω του. O 34χρονος υπάλληλος ποδοπατήθηκε και έχασε τη ζωή του.
Τι θα αλλάξει σύντομα με τις ευλογίες των τεχνολογικών κολοσσών; Πέρα από αυτά που ήδη ξέρουμε και κάνουμε καθημερινά, και τα οποία οδήγησαν στην εκτίναξη του ηλεκτρονικού εμπορίου μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, η «επανάσταση» που έρχεται είναι οι ζωντανές αγορές (live e-commerce) μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Aναλυτικό ρεπορτάζ των Financial Times που συνυπέγραψαν δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας από το Λονδίνο και το Σαν Φρανσίσκο, ανέφερε ότι οι μεγάλες πλατφόρμες του Διαδικτύου, όπως το TikTok, το YouTube, το Instagram, το Facebook και η Amazon, έχουν ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το μέλλον του λιανικού εμπορίου είναι το ζωντανό ηλεκτρονικό εμπόριο απευθείας μέσω των social media.
Ας δούμε πως λειτουργεί με βάση το παράδειγμα του TikTok που έκανε την αρχή. Στη Βρετανία η influencer Μανρίκα Κέρα διατηρεί ένα από τα πρώτα σε πωλήσεις προφίλ στο TikTok Shop, την εφαρμογή ζωντανών πωλήσεων του κοινωνικού δικτύου. Η διαδικασία των πωλήσεων μέσω του προφίλ της μοιάζει με αυτή των τηλεπωλήσεων που ξέρουμε στην Ελλάδα από την εποχή του Καναλιού 67 του Βασίλη Λεβέντη ως τις εκπομπές του Βελόπουλου και του Αδωνι Γεωργιάδη.
Με τη διαφορά όμως ότι η εφαρμογή επιτρέπει στο κοινό να αγοράζει ζωντανά και να προλαβαίνει τα περιορισμένα κομμάτια (ή το ένα και μοναδικό προϊόν) που πωλείται κάνοντας κλικ σε ένα πορτοκαλί καλάθι στην κάτω αριστερή γωνία της οθόνης του TikTok. Επομένως η εμπειρία και η αγορά του προϊόντος είναι πιο άμεση από την προώθηση προϊόντων πχ. από influencer του Instagram (η «λαμπερή» εκδοχή των εκπομπών Βελόπουλου) που κάνουν αυτή τη δουλειά και στη χώρα μας. Κυρίως γιατί το ζωντανό εμπόριο δεν θα σε παραπέμπει στην ιστοσελίδα του εμπόρου ή σε μια πλατφόρμα για να βάλεις την κάρτα σου. Θα αγοράζεις ζωντανά μέσω του Instagram και του TikTok. Συμβαίνει ήδη στην περίπτωση του TikTok Shop και κάνει θραύση στην Κίνα.
Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θεωρούν ότι αυτό το μοντέλο είναι το μέλλον των αγορών. Και επενδύουν περιμένοντας να καρπωθούν τα οφέλη μιας νέας «βιομηχανίας» που άνθισε στην Κίνα, όπου οι πωλήσεις του λεγόμενου «ζωντανού ηλεκτρονικού εμπορίου» αναμένεται να φτάσουν φέτος, σύμφωνα με την McKinsey, στο ιλιγγιώδες ποσό των 423 δισ. δολαρίων.
Για την ώρα, η μεταφορά αυτού του μοντέλου στη Δύση συναντά κάποιες καθυστερήσεις, ανέφεραν οι FT. Αλλά το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Πηγές εντός της μητρικής εταιρείας του TikTok ανέφεραν ότι η επέκταση του TikTok Shop στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ μπήκε στην αναμονή μετά από τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επισήμως, ωστόσο, η εταιρεία διαβεβαιώνει ότι θα συνεχίσει την επέκταση του TikTok Shop και σε άλλες χώρες.
Την ίδια στιγμή, εκτός από το TikTok, πλατφόρμες όπως η Amazon, το YouTube, το Facebook και το Instagram τεστάρουν κι αυτές τις δικές τους εκδοχές για το ζωντανό ηλεκτρονικό εμπόριο, το οποίο θα συνδυάζει τη ψυχαγωγία με τις αγορές αξιοποιώντας ως «μαγνήτη» τη δύναμη των influencers. Οι «παραδοσιακοί» λιανέμποροι εμφανίζονται επιφυλακτικοί μπροστά στις εξελίξεις που συνεπάγονται την περαιτέρω γιγάντωση της ισχύος των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών (big tech) οι οποίες κατέχουν τα social media, αλλά από την άλλη πλευρά φοβούνται και να μείνουν έξω από το παιχνίδι.
«Δεν πάμε πια για ψώνια, ψωνίζουμε συνέχεια» ανέφερε στους Financial Times η Σιμόνα Μέτα, επικεφαλής του ευρωπαϊκού κλάδου της εταιρείας Shopify, η οποία παρέχει το λογισμικό που χρησιμοποιούν οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης ώστε να επιτρέπουν γρήγορες αγορές και ζωντανές ενημερώσεις για το απόθεμα και την αποστολή των προϊόντων στη νέα αυτή υπηρεσία.
Οι καταναλωτές μέχρι τώρα χρειάζεται να μετακινηθούν από τις πλατφόρμες social media και να ολοκληρώσουν σε άλλες ιστοσελίδες τις αγορές τους πατώντας ένα link μόλις βρουν κάτι που θέλουν να αγοράσουν. Τα κοινωνικά δίκτυα θέλουν να το αλλάξουν αυτό ώστε η συναλλαγή να πραγματοποιείται εντός της εφαρμογής και να μπορούν να εισπράττουν μερίδιο από τα έσοδα.
Η Amazon, η κυρίαρχη δύναμη στο ηλεκτρονικό εμπόριο, φλερτάρει, όπως ανέφεραν οι FT, με influencer για να εισχωρήσει στο ζωντανό ηλεκτρονικό εμπόριο μέσω των social media. Ενώ τo Instagram θα δοκιμάσει τη νέα λειτουργία πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν την επεκτείνει στον υπόλοιπο κόσμο. Κάπως έτσι θα γλιτώσουμε ίσως το ποδοπάτημα στις εκπτώσεις αλλά κινδυνεύουμε με απόλυτη αποβλάκωση μπροστά στην οθόνη του κινητού μας.