Τι είναι πιο δεδομένο από την ημέρα των Χριστουγέννων; Οτι γνωρίζουμε πολύ λιγότερα γι’ αυτή τη γιορτή από όσα νομίζουμε. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο: κάτι τόσο προφανές παύει να γίνεται αντικείμενο έρευνας. Ο ουρανός είναι γαλάζιος και τελείωσε. Τα Χριστούγεννα είναι αυτό που είναι. Κοινώς: έτσι σου το έμαθαν, έτσι θα συνεχίσεις να πορεύεσαι. Κι όμως, πίσω από τα όσα λογικοφανή ακολουθούν τη γιορτή των Χριστουγέννων, υπάρχουν άλλες εκτιμήσεις των γεγονότων που μπορούν ακόμη και να αποδομήσουν εντελώς τη γιορτή. Αξίζει τον κόπο; Στην πραγματικότητα, αυτά τα ζωτικά ψεύδη (για να θυμηθούμε και τον κλασική έκφραση του Ερρίκου Ιψεν) είναι που κρατάνε μια κοινωνία σε μια συνεκτική βάση. Αν αρχίσει κανείς να ανασύρει από τα πάντα το πέπλο τους τότε μάλλον δεν θα μείνει παρά ελάχιστη αχλή μυστηρίου στην καθημερινότητα. Πόσο μάλλον σε αυτές τις γιορτές που σκοπό έχουν να αναχαιτίσουν –έστω και για λίγο- την πνιγηρή καθημερινότητα.
Στο θέμα μας, όμως: όσα γνωρίζουμε για τα Χριστούγεννα δεν συνιστούν ένα τεράστιο ψεύδος. Δεν συνιστούν, όμως, και μια μεγάλη αλήθεια.
Επειδή σε όλα τα πράγματα υπάρχουν κάμποσες αποχρώσεις καλό είναι να υπάρξει μια διευκρίνιση: ό,τι γνωρίζουμε γύρω από τα Χριστούγεννα είναι αποτέλεσμα θεολογικών εκτιμήσεων και αποφάσεων, επιδράσεων της κατά καιρούς κυρίαρχης κουλτούρας, της διαφήμισης, των λαϊκών μύθων και δοξασιών, αλλά και της κυρίαρχης απόφασης των ανθρώπων να πιστέψουν σε κάτι ακόμη και αν αυτό δεν είναι έτσι ακριβώς.
Οπως λέει και ένας παλιός δημοσιογραφικός κανόνας: ποτέ μην αφήνεις μια λεπτομέρεια να σου χαλάσει μια ιστορία. Κι εδώ έχουμε πολλές ιστορίες που μπορεί να έχουν άλλη αφετηρία και άλλη εξήγηση.
Ιδού κάποιες από τις… άλλες ερμηνείες των γεγονότων και των προσώπων που συνθέτουν το πνεύμα και το νόημα των Χριστουγέννων.
Ο Αγιος Βασίλης ήταν πράσινος που έγινε κόκκινος λόγω της Coca-Cola. Στην πραγματικότητα, ο εν λόγω άγιος είναι ένα… υβρίδιο. Δεν έχει καμία σχέση με τον δικό μας σεπτό Αγιο Βασίλη, αλλά ούτε και με τον Αγιο Νικόλαο των Καθολικών.
Είναι μια φιγούρα εν προόδω που φτιάχτηκε από συγγραφείς, καλλιτέχνες και ιστορικούς. Φυσικά και η Coca-Cola εκμεταλλεύτηκε τη μόδα και τον χρησιμοποίησε πολλάκις στις διαφημίσεις της, αλλά όχι ότι τον έπλασε με τα χέρια του κάποιο μέλος του δημιουργικού της τμήματος.
Ενα από τα κλασικά αγγλοσαξονικά τραγούδια για την ημέρα το «Twas the Night before Christmas» γράφτηκε από τον ποιητή Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ το 1922 και δεν ήθελε ποτέ να δημοσιευτεί. Το είχε γράψει για την οικογένειά του και έτσι ήθελε να μείνει. Ενας φίλος του, όμως, το έστειλε χωρίς να τον ρωτήσει σε μια τοπική εφημερίδα κι από εκεί πήρε το δρόμο της επιτυχίας.
Ο Αγιος Βασίλης δεν είχε πάντα μούσι. Είπαμε, είναι μια φιγούρα σε διαμόρφωση. Η εικόνα άρχισε να σχηματοποιείται γύρω στον 17ο αιώνα από ολλανδούς αποίκους και στην αρχή τον είχαν κάνει κατ΄εικόνα τους. Ροδομάγουλο, λίγο παχύ και ψηλό. Κατά τον 19ο αιώνα, ο καρτουνίστας Τόμας Νας του πρόσθεσε γενειάδα και η εικόνα ολοκληρώθηκε.
Μπορεί ο Αγιος Βασίλης να επισκεφθεί μέσα σε μια νύχτα όλα τα σπίτια, όλων των παιδιών που του ζητούν ένα δώρο; Αν είσαι παιδί μπορείς να το δεχθείς, αν είσαι ενήλικας θα πρέπει να ξέρεις πως θα πρέπει να τρέχει πιο γρήγορα και από την ταχύτητα του φωτός για να το καταφέρει.
Κι όμως, ο Αγιος Βασίλης έχει ταχυδρομικό κώδικα. Σε όλα τα κεντρικά γραφεία των ταχυδρομείων, ανά τον κόσμο, φτάνουν τέτοιες ημέρες πάμπολλα γράμματα τα οποία πολλές φορές τα απαντούν οι υπάλληλοι για να μην κακοκαρδίσουν τα παιδιά. Παράλληλα φτιάχτηκε και ο ΤΚ, ανάλογος με την περίσταση: H0H 0H0
Ο Ρούντολφ το ελαφάκι θα έπρεπε να είναι τάρανδος, καθώς έλκηθρα σαν του Αγιου Βασίλη μόνο με ταράνδους μετακινούνται. Ο Ρούντολφ είναι αποτέλεσμα της διαφήμισης και εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1939 από τον διαφημιστή Ρόμπερτ Λ. Μέι για τις ανάγκες ενός πολυκαταστήματος.
Η φιγούρα του ελαφιού έγινε ακόμη πιο γνωστή λόγω του τραγουδιού που το ακολουθεί. Η μουσική γράφτηκε εκ των υστέρων από τον κουμπάρο του Μέι, τον Τζόνι Μαρκς.
Γεννήθηκε ο Χριστός στις 25 Δεκεμβρίου; Αρκετοί θεολόγοι τοποθετούν την γέννησή του από τις 18 Νοεμβρίου έως τις 28 Μαρτίου. Η Βίβλος δεν μας δίνει μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Η 25η Δεκεμβρίου επελέγη τον 4ο αιώνα διότι ήταν πολύ κοντά σε δύο παγανιστικές γιορτές.
Τα Χριστούγεννα δεν ήταν πάντα γιορτή της αγάπης. Απόδειξη ο περιβόητος «Πόλεμος των Χριστουγέννων» μεταξύ των πιστών τους και των πουριτανών της Μασαχουσέτης, εκεί στα 1659. Οι τελευταίοι είχαν περάσει διά νόμου την απαγόρευση των Χριστουγέννων, καθώς δεν πίστευαν πως ήταν η πραγματική ημερομηνία που γεννήθηκε ο Σωτήρας. Οι παραβάτες πλήρωναν πέντε σελίνια πρόστιμο.
Το επίσης γνωστό τραγούδι «Jingle Bells» δεν γράφτηκε για τα Χριστούγεννα όπως νομίζουμε, αλλά για τη γιορτή των Ευχαριστιών. Το άσμα έγραψε το 1850 ο συνθέτης Τζέιμς Λόρντ Πιερπόντ για τις ανάγκες ενός θεατρικού έργου σε σχολείο της Βοστόνης, κατά τη διάρκεια των Ευχαριστιών. Η λαϊκή απαίτηση ήταν που οδήγησε το τραγούδι να αποκτήσει συνάφεια με τα Χριστούγεννα.
Ολοι θέλουμε να έχουμε ένα στολισμένο δέντρο στο σπίτι μας. Το πρώτο τεχνητό δέντρο φτιάχτηκε το 1886 στο Λονδίνο. Μαζικά άρχισαν να πωλούνται τον 19ο αιώνα στη Γερμανία και φτιάχνοντας από φτερά χήνας. Στη συνέχεια μια εταιρεία άρχισε να φτιάχνει δέντρα χρησιμοποιώντας για φύλλα, βούρτσες που προορίζονταν για τις τουαλέτες. Ηταν μια πρωτοποριακή ιδέα καθώς ήταν λιγότερο εύφλεκτα.
Τα Χριστούγεννα είναι η ημέρα που οι περισσότεροι εργαζόμενοι δεν δουλεύουν. Δεν ίσχυε πάντα. Στις ΗΠΑ έγινε επίσημη αργία σε όλες τις πολιτείες στις 26 Ιουνίου 1870. Οι διακοπές έλκουν την καταγωγή τους στα παγανιστικά χρόνια. Ηταν μια ευκαιρία στους πιστούς να πιούν και να διασκεδάσουν, κάτι που τις άλλες ημέρες απαγορευόταν διά ροπάλου από τους αυστηρούς Χριστιανούς Πουριτανούς.
Στην Ισλανδία δεν έχουν έναν Αγιο Βασίλη, αλλά 13. Μάλιστα, ένας εξ αυτών αρπάζει παιδιά που είναι άτακτα. Την 26η Δεκεμβρίου όποιο παιδί είχε κακή συμπεριφορά κρύβεται για να μην το βρει ο συγκεκριμένος Αγιος Βασίλης. Επί παραδείγματι η Γκρίλα είναι μια τρομακτική γριά που λειτουργεί ως παιδικό φόβητρο τις ημέρες των εορτών.
Ο κατάλογος είναι μακρύς και δεν τελειώνει εδώ. Είναι ενδεικτικός για να μας δείξει ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι αυτό ακριβώς που σκεφτόμαστε ή πιστεύουμε. Αν θέλουμε να τα πιστέψουμε όλα αυτά; Αν θέλουμε να χαλάσουμε τη μαγεία των ημερών; Αυτό είναι θέμα προσωπικής απόφασης.