Μέσα σε περισσότερα από 70 χρόνια ο Οργανισμός του Βορειοατλαντικού Συμφώνου εξελίχθηκε σε μια στρατιωτική συμμαχία 30 κρατών. Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε το 1949 για να αντισταθμίσει την αυξανόμενη ισχύ της Σοβιετικής Ενωσης και αποτελεί εδώ και πολύ καιρό πηγή έντασης στις σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, ενώ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία επαναβεβαίωσε τον ρόλο του ως σημαντική και ενιαία δύναμη κατά της επιθετικότητας της Μόσχας.
Πολύ σύντομα μετά το ξέσπασμα του πολέμου, κατέθεσαν αίτημα για την ένταξή τους στην Ατλαντική Συμμαχία δύο παραδοσιακά αδέσμευτες χώρες, η Φινλανδία και η Σουηδία. Η Φινλανδία γίνεται επίσημα το 31ο μέλος του ΝΑΤΟ σήμερα, Τρίτη 4η Απριλίου, ενώ όσον αφορά τη Σουηδία, στην προσχώρησή της εξακολουθεί να εναντιώνεται η Τουρκία του Ερντογάν.
Διεθνείς αναλυτές υποστηρίζουν πως η εν λόγω εξέλιξη θα αλλάξει σημαντικά τα δεδομένα όσον αφορά την ασφάλεια στην Ευρώπη κατά τα επόμενα χρόνια αλλά και θα επιδεινώσει περαιτέρω τις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία, η οποία αντιτίθεται στην περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορά της.
Η ένταξη των δύο χωρών στην Ατλαντική Συμμαχία εκτιμάται πως θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ τόσο στη στεριά και στη θάλασσα όσο και στους αιθέρες. Μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, η Φινλανδία αποφάσισε να αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές της δαπάνες ενώ στη χώρα η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική. Κάνοντας λόγο για «συλλογική θεώρηση της άμυνας» στη χώρα από το σύνολο της κοινωνίας, ο Κρίστοφερ Σκαλούμπα, διευθυντής της Διατλαντικής Πρωτοβουλίας Ασφαλείας της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Atlantic Council, εξήγησε πως οι Φινλανδοί «μπορούν να κινητοποιήσουν εκατοντάδες και χιλιάδες πολίτες τους».
Οσον αφορά τη Σουηδία, έχει ένα ισχυρό ναυτικό (το οποίο θα μπορούσε να ενισχύσει την άμυνα του ΝΑΤΟ στη Βαλτική Θάλασσα) και κατασκευάζει τα δικά της μαχητικά αεροσκάφη, τα οποία εξάγει σε χώρες σε όλον τον κόσμο. Η χώρα προσφέρει επίσης σημαντικά γεωγραφικά πλεονεκτήματα, τα οποία επίσης θα μπορούσαν να ενισχύσουν σημαντικά τις άμυνες του ΝΑΤΟ.
Με αφορμή την ένταξη της Φινλανδίας στην Ατλαντική Συμμαχία, η Washington Post εξηγεί πώς αυτή η εξέλιξη αλλάζει τη στρατηγική δομή ασφαλείας της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Νέα βόρεια σύνορα
Η Φινλανδία με τη Ρωσία μοιράζονται σύνορα μήκους 1.300 χιλιομέτρων τα οποία ήδη φρουρούνται αυστηρά. Με την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, τα χερσαία σύνορα της συμμαχίας αυτομάτως διπλασιάζονται. «Από τη μία πλευρά αυτό ενισχύει την αποτρεπτική ικανότητα του ΝΑΤΟ, καθώς η Μόσχα θα πρέπει να υπερασπίζεται αυτά τα σύνορα», εξήγησε η Κλαρίσα Νίτσε, συνεργάτης στο Πρόγραμμα Διατλαντικής Ασφάλειας της δεξαμενής σκέψης Center for a New American Security. «Από την άλλη πλευρά, το ΝΑΤΟ πρέπει επίσης να προστατεύει αυτά τα σύνορα από μια ρωσική επίθεση».
Οι Φινλανδοί θυμούνται τον Χειμερινό Πόλεμο του 1939-1940, στον οποίο υπέστησαν μεγάλες απώλειες, πολεμώντας τις σοβιετικές δυνάμεις. «Η σχέση τους με τη Ρωσία καθορίζεται από τη δυσπιστία», σημείωσε σχετικά η Κριστίνα Φλόρεα, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Cornell με ειδίκευση στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Η ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ φέρνει τη συμμαχία πιο κοντά στη χερσόνησο Κόλα της Ρωσίας, μια στρατηγικής σημασία περιοχή, όπου η Μόσχα διατηρεί υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων και αποθηκεύει πυρηνικές κεφαλές. Ο Βόρειος Στόλος, επιφορτισμένος με την περιπολία της Αρκτικής, έχει επίσης τη βάση του εκεί.
Αυξημένη παρουσία στη Βαλτική
Στα νότια, η ένταξη της Φινλανδίας (και της Σουηδίας) θα προσφέρει στη συμμαχία ένα σημαντικό πλεονέκτημα στη Βαλτική Θάλασσα, μια στρατηγική πλωτή οδό που συνορεύει με την Αγία Πετρούπολη καθώς και μερικά από τα πιο ευάλωτα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. «Η κύρια αποστολή του ΝΑΤΟ είναι να κρατάει τη Ρωσία μακριά από τα κράτη της Βαλτικής», είπε ο Κρίστοφερ Σκαλούμπα του Atlantic Council, αναφερόμενος στη Λετονία, την Εσθονία και τη Λιθουανία, η ασφάλεια των οποία αναμφίβολα θα ενισχυθεί σημαντικά μέσω της αυξημένης παρουσίας της συμμαχίας ανοιχτά των ακτών της Βαλτικής.
«Η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας θα παράσχει στο ΝΑΤΟ μια άλλη οδό ενίσχυσης (των δυνάμεών του) μέσω της Βαλτικής Θάλασσας», σημείωσε και η Κλαρίσα Νίτσε. «Προς το παρόν, η ενίσχυση του ΝΑΤΟ εξαρτάται από το Πέρασμα Σουβάλκι, τον στενό διάδρομο που ενώνει την Πολωνία με την Λιθουανία και χωρίζει το Καλίνινγκραντ και τη Λευκορωσία, τον οποίο η Ρωσία θα μπορούσε να αποπειραθεί να φράξει στο πλαίσιο μιας σύρραξης», πρόσθεσε.
Στη μέση της Βαλτικής θάλασσας βρίσκεται το Γκότλαντ, ένα σουηδικό νησί έκτασης περίπου 3.000 τ. χλμ. που φιλοξενεί μεσαιωνικά ερείπια και στρατιωτικές οχυρώσεις. Τον Απρίλιο, η Σουηδία ανακοίνωσε ότι θα δαπανήσει 150 εκατομμύρια ευρώ για να ενισχύσει τις δυνάμεις της στο νησί.
Μια ατζέντα για την Αρκτική
Με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πρόκειται να αυξηθεί η παρουσία της Ατλαντικής Συμμαχίας και στην Αρκτική. Αμφότερες οι χώρες ανήκουν στο Συμβούλιο της Αρκτικής (ένα διακυβερνητικό φόρουμ για την προώθηση της συνεργασίας, του συντονισμού και της αλληλεπίδρασης μεταξύ των αρκτικών κρατών σχετικά με κοινά θέματα της περιοχής) μέλη του οποίου είναι επίσης η Δανία, η Νορβηγία, η Ισλανδία, ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία. Με την προσχώρηση της Φινλανδίας και της Σουηδίας στην Ατλαντική Συμμαχία «η ασφάλεια της Αρκτικής θα συνεχίσει να ανέρχεται στην ατζέντα του ΝΑΤΟ», είπε η Κλαρίσα Νίτσε.
Δεδομένου, όμως, ότι παραπάνω από τις μισές ακτές του Αρκτικού Ωκεανού ανήκουν στη Ρωσία, η προστασία της Αρκτικής θα μπορούσε να καταστεί προτεραιότητα και για τη Μόσχα. Οι Ρώσοι, έχοντας ως βάση την Χερσόνησο Κόλα, πραγματοποιούν στρατιωτικές αποστολές σε ολόκληρη την Αρκτική. Ως μέλη του ΝΑΤΟ η Σουηδία και η Φινλανδία θα μπορούσαν να συνδράμουν σημαντικά στην παρακολούθηση των ρωσικών κινήσεων στην περιοχή αλλά θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο κλιμάκωσης.
«Η Αρκτική χαρακτηρίζεται γενικά ως μια επιτυχημένη ιστορία συνεργασίας μεταξύ των νατοϊκών κρατών της Αρκτικής και της Ρωσίας, αλλά εκφράζονται ανησυχίες ότι θα καταστεί μια ολοένα περισσότερο αμφισβητούμενη περιοχή στον τομέα της ασφάλειας, ειδικά με τη Σουηδία και τη Φινλανδία να έχουν προσχωρήσει στο ΝΑΤΟ», σημείωσε Κρίστοφερ Σκαλούμπα.