Η Κάμαλα Χάρις άλλαξε στρατηγική απέναντι στον Τραμπ λίγες μέρες πριν από τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου. Στις 24 Οκτωβρίου, η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και υποψήφια των Δημοκρατικών για την προεδρία, υποστήριξε ότι ο αντίπαλός της επιδιώκει την «ανεξέλεγκτη εξουσία», ενώ όταν ρωτήθηκε εάν πίστευε ότι ο Τραμπ ήταν «φασίστας», απάντησε δύο φορές: «Ναι, το πιστεύω».
Παράλληλα, εκείνο το τμήμα του αμερικανικού κατεστημένου που φοβάται ακόμη και την κατάλυση της αμερικανικής δημοκρατίας αν ο Ρεπουμπλικανός προεδρικός υποψήφιος κερδίσει τις εκλογές, εξετάζει τι πήγε στραβά σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του Τραμπ και τι μπορεί να αλλάξει, έστω και την τελευταία στιγμή.
Οπως σημειώθηκε σε ανάλυση των New York Times, η αμερικανική δημοκρατία αντιμετωπίζει ένα από τα μεγαλύτερα διλήμματά της. Το ίδιο της το σύστημα βασίζεται στην αρχή της ανοιχτής πολιτικής διαδικασίας, όπου κάθε πολιτικός ή κόμμα έχει την ευκαιρία να διεκδικήσει την εξουσία.
«Τι συμβαίνει όταν ένας υποψήφιος διεκδικεί την εξουσία με στόχο να διαλύσει το σύστημα;» διερωτάται η εφημερίδα. Αυτό είναι το ερώτημα που τίθεται σήμερα με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος συνιστά «σαφή απειλή για την αμερικανική δημοκρατία» δεδομένης της στάσης και της συμπεριφοράς του, αλλά και τις εκτιμήσεις κορυφαίων στρατιωτικών των ΗΠΑ. όπως ο πρώην πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Στρατού, Μαρκ Μίλεϊ, που τον περιγράφει ως «φασίστα μέχρι το κόκαλο».
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η αποτυχία των Ηνωμένων Πολιτειών να δημιουργήσουν δικλείδες ασφαλείας για την προστασία της δημοκρατίας, όπως έκανε η Δυτική Γερμανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, φαίνεται να καθιστά τη χώρα ευάλωτη απέναντι σε ηγέτες που επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν τις δημοκρατικές διαδικασίες για να επιτεθούν στην ίδια τη δημοκρατία. «Στοιχειωμένη από την εμπειρία του Χίτλερ, η Δυτική Γερμανία δημιούργησε ένα νομικό πλαίσιο που επιτρέπει στο κράτος να περιορίζει ή και να αποκλείει από την πολιτική σκηνή αντιδημοκρατικές δυνάμεις. Αντίθετα, οι ΗΠΑ φαίνεται να υστερούν σε εργαλεία για την αντιμετώπιση αυταρχικών απειλών» συνεχίζουν οι New Tork Times.
Τι φοβάται όμως το τμήμα του κατεστημένου των ΗΠΑ που αναζητεί λύση για να ανακόψει την πορεία του Τραμπ προς τον Λευκό Οίκο, ακόμη και στο παρά ένα της κάλπης. Τι μπορεί να κάνει αν εκλεγεί ξανά πρόεδρος ο Τραμπ, που τους τρομάζει σε τέτοιο βαθμό;
1. Οι παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη: Το αμερικανικό δικαστικό σύστημα παραδοσιακά διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην προστασία των δημοκρατικών θεσμών. Ωστόσο η πολιτικοποίηση των δικαστικών αποφάσεων για κρίσιμα ζητήματα, όπως η μετανάστευση, η κοινωνική πρόνοια και τα ατομικά δικαιώματα, θα μπορούσε να ενισχύσει τον διχασμό και να αποδυναμώσει το κύρος του δικαστικού συστήματος.
2. Η διάβρωση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς: Σήμερα η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο, με μεγάλο ποσοστό των Αμερικανών να θεωρούν ότι το σύστημα είναι διαβρωμένο. Αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί ο Τραμπ τοποθετώντας τους δικούς του ανθρώπους σε διοικητικές θέσεις-κλειδιά.
Ενα ακόμη μεγάλο πρόβλημα σύμφωνα με τους New York Times είναι η «αδράνεια» των αμερικανικών ελίτ μπροστά στην αυξανόμενη απειλή της επικράτησης του Τραμπ. Στελέχη της αμερικανικής επιχειρηματικής κοινότητας, ηγέτες θρησκευτικών οργανώσεων αλλά και το Ανώτατο Δικαστήριο εμφανίζονται «υπνωτισμένοι μπροστά στον κίνδυνο», σημειώνει η εφημερίδα.
Παρότι με το πέρας της εξέγερσης στο Καπιτώλιο αρκετές εταιρείες αρχικά έδειξαν σημάδια ότι κατανοούσαν τη σοβαρότητα της κατάστασης, η αποφασιστικότητά τους να μην υποστηρίξουν οικονομικά πολιτικούς που δεν αναγνώριζαν τα αποτελέσματα των εκλογών εξασθένησε. Η εταιρεία αναλύσεων και μετρήσεων ProPublica διαπιστώνει ότι 276 εταιρείες του δείκτη Fortune 500 συνέχισαν να συνεισφέρουν σε αρνητές των εκλογών, ενώ γνωστά στελέχη, όπως ο Τζέιμι Ντάιμον της JPMorgan Chase, εκφράζουν δημοσίως σιγουριά για την επιβίωση των εταιρειών τους, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών του 2024.
Παράλληλα, οι θρησκευτικές ηγεσίες στις ΗΠΑ κρατούν μια στάση που σε πολλές περιπτώσεις ευνοεί τη ριζοσπαστική αντιδημοκρατική τάση, ενώ συχνά αγνοούν τον κίνδυνο για τη δημοκρατία. Οι ευαγγελικοί ηγέτες, για παράδειγμα, είτε παραμένουν σιωπηλοί είτε εκφράζουν υποστήριξη στον Τραμπ, παρ’ όλο που οι ενέργειές του παραβιάζουν τα θεμέλια της πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας.
Ο Φράνκλιν Γκράχαμ, ένας από τους πλέον επιφανείς θρησκευτικούς ηγέτες, έχει δημοσίως καλέσει τους οπαδούς του «να προσευχηθούν για τον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ», ενώ τον παρουσιάζει ως θύμα επιθέσεων από εχθρούς που επιδιώκουν να τον καταστρέψουν.
Στην άλλη πλευρά, οι καθολικοί επίσκοποι επίσης δεν παίρνουν θέση απέναντι στον αυταρχισμό. Η Διάσκεψη των Καθολικών Επισκόπων εξέδωσε μια αδύναμη ανακοίνωση, συνεχίζουν οι NYTimes, μετά τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου, ενώ στο τελευταίο προεκλογικό της κείμενο, αντί να δώσει έμφαση στην υπεράσπιση της δημοκρατίας, επικεντρώνεται κυρίως στην άμβλωση ως «πρώτη προτεραιότητα».
Οι δημοκρατικές αντιστάσεις της Αμερικής φαίνεται να παραπαίουν σε κάθε κρίσιμο σημείο, ενώ τα θεμέλια της δημοκρατίας απειλούνται από την αδράνεια και τον συμβιβασμό. Οι φωνές που ζητούν αντίσταση μειώνονται και τα περιθώρια στενεύουν, επιμένουν οι New York Times
Ο κίνδυνος που ενσαρκώνει ο Τραμπ δεν έγκειται μόνο στις θέσεις και στις τακτικές του, αλλά και στο γεγονός ότι οι θεσμοί και οι επικεφαλής τους, οι οποίοι παραδοσιακά αναλάμβαναν ρόλο «φύλακα» της δημοκρατίας, εμφανίζονται αδύναμοι να προστατεύσουν το σύστημα. Η απουσία ισχυρής αντίστασης από ηγετικές προσωπικότητες στον επιχειρηματικό, πολιτικό και θρησκευτικό τομέα επιτρέπει την ενίσχυση μιας ρητορικής που απειλεί, σύμφωνα με την εφημερίδα, την ουσία της δημοκρατίας.
Οι αμερικανικοί θεσμοί «συμπεριφέρονται σαν υπνοβάτες που βαδίζουν προς μια μεγάλη κρίση», αφού δεν αντιλαμβάνονται το βάθος της απειλής και αδρανούν. Το γεγονός ότι μια ανοιχτά αντιδημοκρατική προσωπικότητα όπως ο Τραμπ έχει τουλάχιστον 50-50 πιθανότητες να επιστρέψει στην εξουσία, υποδεικνύει πόσο εύθραυστη έχει γίνει η αμερικανική δημοκρατία. Ακόμη και το Ανώτατο Δικαστήριο και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει τους ρόλους τους ως θεματοφύλακες, επιτρέποντας στον αυταρχισμό να αναπτύσσεται αδιάκοπα, συνεχίζει η νεοϋορκέζικη εφημερίδα.
«Ο χρόνος, όμως, εξαντλείται και απαιτείται άμεση δράση. Ο φόβος και το στενό συμφέρον δεν μπορούν να συνεχίσουν να υπαγορεύουν την αδράνεια μπροστά σε μια κατάσταση που ενδέχεται να οδηγήσει στην καταστροφή της αμερικανικής δημοκρατίας. Η Ιστορία δείχνει ότι κάθε καθυστέρηση μπορεί να αποδειχτεί μοιραία, και η έλλειψη αποφασιστικότητας σήμερα θα έχει βαρύ αντίτιμο για το μέλλον της αμερικανικής πολιτικής και της κοινωνίας συνολικά» επιμένουν οι NYTimes.