Εχετε δει το «Απέραντο Γαλάζιο»; Μεγάλο μέρος των γυρισμάτων του φιλμ έχουν γίνει στην Ιο και δη στην περιοχή Μαγγανάρι (κι όχι αποκλειστικά στην Αμοργό), σε ένα βυθό αριστουργηματικό, με νερά γαλαζοπράσινα, που μόνον όποιος τα έχει κολυμπήσει μπορεί και να εκφράσει τον δέοντα θαυμασμό. Για τα νερά αυτά, έχει προκληθεί μεγάλος θόρυβος τις τελευταίες ημέρες, χάρη στην ανάρτηση στα social media της περιβαλλοντολόγου Θεοδότας Νάντσου, διευθύντριας Περιβαλλοντικής Πολιτικής του WWF, με την οποία καταγγέλλεται η καταστροφή -από ιδιώτη- υγροτόπου, φυσικού παραδείσου, προστατευμένου με Προεδρικό Διάταγμα.
«Η ωραία φύση τώρα έγινε ένα έκτρωμα που λέγεται Calilo Resort», αναφέρει, κάνοντας λόγο για «τερατόμορφο πεντάστερο», φωτογραφίζοντας τον ιδιοκτήτη της μονάδας Αγγελο Μιχαλόπουλο. «Οπως καταγγέλλεται μάλιστα από πολύ κόσμο που θέλει να περπατήσει στο μονοπάτι για να βγει στην παραλία, η πρόσβαση είναι κλειστή για τους πλεμπαίους, με έλεγχο από μπράβους».
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ιος έρχεται στο προσκήνιο. Ούτε η real estate κινητικότητα του κ. Μιχαλόπουλου στο συγκεκριμένο νησί. Είναι διαχρονικός ο αέναος πόλεμος ανάμεσα στην επιταγή για την προστασία του περιβάλλοντος και την τουριστική αξιοποίηση, στη βιωσιμότητα και στην κερδοσκοπία.
Μόνο που τώρα έχουν μπει στη μέση και οι «στρατηγικές επενδύσεις». Η κυρία Νάντσου προτρέπει δημοσίως τους διαδικτυακούς φίλους της για δράση, μεταξύ άλλων και με επιστολή στον Αδωνι Γεωργιάδη, υπουργό Ανάπτυξης, «που βάφτισε «στρατηγικές επενδύσεις» τρία τουριστικά χωριά (με ξενοδοχεία, βίλες, μαρίνες και ελικοδρόμια) του ίδιου επενδυτή στην Ιο και θα τα επιδοτήσει με δημόσιο χρήμα».
Τα ερωτήματα ξεπηδούν αυθόρμητα: Περιβαλλοντική κακοποίηση με τη βούλα της κυβέρνησης; Εθελοτυφλία και ανοχή μπροστά σε οικονομικά συμφέροντα και την κοινωνική δικτύωσή τους; Η κατάσταση δείχνει να έχει ξεφύγει από την κλασική – και εν πολλοίς γραφική στο παρελθόν – αντιδικία υπουργού – περιβαλλοντικών οργανώσεων, ηχεί και δείχνει (αν κρίνουμε από τις φωτογραφίες) λίαν ανησυχητική. Η WWF δεν είναι άλλωστε οικολογικό γκρουπούσκουλο, ούτε «πράσινο» απολειφάδι, είναι το WWF: σταθερά συνεπής, ως εκ τούτου σοβαρή, σε ζητήματα περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Η καταγγελία μετράει διπλά…
Κι έπειτα, το αίτημα που διατυπώνει μόνο παράλογο δεν είναι: «Ζητάμε όλες οι δημόσιες ενισχύσεις να δίνονται με πρόσθετο και «απαράβατο» όρο, την αυστηρή τήρηση όλης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, κατόπιν ενδελεχούς ελέγχου από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος (αλήθεια θυμόμαστε τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος;). Αυθαιρεσίες δεν μπορεί να επιδοτούνται με δημόσιο χρήμα (…)».
Το παρθένο τοπίο και η έκπληξη
Το ενδιαφέρον στην περίπτωση αυτή είναι ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες, τα πρόστιμα, οι «ποινές» για παραβάσεις κατά καιρούς δεν έχουν μετρήσει τόσο, όσο η θέληση του επιχειρηματία για εκπόνηση των σχεδίων του. «Τον μικρό φυσικό παράδεισο ήλθε επιτήδειος και τον καταπάτησε, τον κακοποίησε και τον έχτισε. Οι αρμόδιες υπηρεσίες έκαναν ελέγχους, έβαλαν πρόστιμα, αλλά δεν έγινε και τίποτα…», γράφει η εκπρόσωπος του WWF.
Ποιος είναι όμως ο συγκεκριμένος επενδυτής (σσ: έχει στην ιδιοκτησία του το Calilo καθώς και άλλα έξι εστιατόρια και ξενοδοχεία πάνω στο νησί), και τι λέει για όλα αυτά; Τα ακριβώς αντίθετα! Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα των New York Times την οποία αναδημοσιεύει η αγγλόφωνη έκδοση της Καθημερινής ορίζει ιδεαλιστικά τους σκοπούς του: την αγάπη, την ελευθερία, το θετικό πρόσημο στις ζωές των ανθρώπων. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται – στην συνέντευξη αυτή – και η σύζυγος του Βασιλική Πετρίδου, η οποία κάνει λόγο για ολιστική προσέγγιση του ευ ζην. Η ίδια διατηρεί φάρμα με γαϊδουράκια στο νησί (με στόχο την ευζωία και για την αποκατάσταση των ταλαίπωρων ζώων), ενώ θεωρείται ο ιθύνων νους – ενασχολούμενη ευρύτερα με τον κόσμο των σπορ – πίσω από αθλητικές διοργανώσεις στο νησί.
Ο κ. Μιχαλόπουλος παραδέχεται την έκπληξή του, εμμέσως και το σκεπτικό του, όταν το 2003 επισκέφθηκε για πρώτη φορά με τη γυναίκα του την Ιο: αποσβολώθηκε από την ανέγγιχτη, παρθένα φύση της. «…Κι είπα στον εαυτό μου, είτε έχω πάθει ηλίαση, είτε υπάρχει κάποια ρωσικών συμφερόντων αποθήκη για πυρηνικά απόβλητα κάπου γύρω. Αυτό το μέρος έχει δυο χαρακτηριστικά απολύτως αντιθετικά μεταξύ τους, απίστευτη ομορφιά και παρθένα φύση. Δεν είναι συχνό κάτι τέτοιο στην Ευρώπη. Το να βρίσκεται (η Ιος) ανάμεσα σε δυο επικώς ανεπτυγμένα νησιά, τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, και να παραμένει πρωτόγονη, είναι παράδοξο».
Γενικώς, το ζευγάρι εμφανίζεται να έχει τις αγαθότερες των προθέσεων ενώ τμήμα του θεσμικού – κοινωνικού περιγύρου του, τις αναγνωρίζει και ως τέτοιες. Διόλου τυχαία, η κ. Πετρίδου χρίσθηκε τον χειμώνα του 2021, «Πρέσβειρα Προστασίας Νήσων», σε εκδήλωση που έλαβε χώρα στην Παλαιά Βουλή, από την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία «ΚΙΝΗΜΑ», με συνδιοργανώτρια την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Οι εκτάσεις και τα δικαστήρια
Το ζευγάρι Μιχαλόπουλου – Πετρίδου δηλώνουν ότι μόλις σε πέντε χρόνια απέκτησαν 182 αγροτεμάχια από 2.137 ιδιοκτήτες, με σχέδιο οικοδόμησης του 1%. Φύτεψαν 70.000 δέντρα κι έδωσαν δουλειά σε 400 εργάτες. Σταδιακά, απέκτησαν το 17% του νησιού, λένε, ενώ οι πολέμιοι της δραστηριότητας τους υπολογίζουν χονδρικά περίπου το ένα τρίτο της Ιου στις περίπου δυο δεκαετίες γνωριμίας τους μαζί «της».
Παραλία Καλάμου, παραλία Παπά, παραλία Τρεις Κλησιές, παραλία Μαγγανάρι (τμήμα), παραλία Τρυπητή, παραλία Μανούσου, παραλία Πέπα, παραλία Πικρί Νερό (βόρειο τμήμα), παραλία Μυλοπότα (τμήμα), παραλία Κολιτσάνι (τμήμα), παραλία Λιμανιού (τμήμα), παραλία Τζαμαρία (τμήμα), παραλία Κουμπάρα, νησάκι Διακοφτό. Οι ντόπιοι ξέρουν ποιες περιοχές ανήκουν πια στο δίκτυο εταιρειών συμφερόντων του επιχειρηματία.
Οχι ότι δεν υπάρχουν ήττες, και μάλιστα δικαστικές, στην εν γένει δραστηριότητα Μιχαλόπουλου. Το Τριμελές Πρωτοδικείο Νάξου εξέδωσε απόφαση τον Δεκέμβριο του 2021, βάσει της οποίας τιμωρήθηκε η νόμιμη εκπρόσωπος των επιδοτούμενων εταιρειών με 16μηνη ποινή φυλάκισης με αναστολή, για παραβάσεις της περιβαλλοντικής και πολεοδομικής νομοθεσίας στην Ιο.
Επίσης, προσφυγή φορέων και κατοίκων του νησιού είχε ως συνέπεια απόφαση του ΣτΕ, την άνοιξη του 2022, με βάση την οποία μπήκε φρένο στην ανέγερση σύνθετου τουριστικού καταλύματος στην περιοχή Κουμπάρα – ελλείψει σχεδίου χρήσεων γης στην περιοχή, αλλά και μελέτης φέρουσας ικανότητας του νησιού.
Οι γνωρίζοντες μιλούν για αέρα αλαζονείας που πνέει στο Κυκλαδονήσι. Μιλούν για μια Ιο με χαμηλές αντιστάσεις, μπροστά στο κέρδος της ανάπτυξης. Τι μοντέλο θέλουμε για τις Κυκλάδες; Και παράλληλα: μήπως απαιτούνται περισσότερες δικλείδες ασφαλείας, μεγαλύτερα εχέγγυα, στην εφαρμογή των νόμων περί στρατηγικών επενδύσεων; Υφίσταται τελικά κρησάρα για εγχειρήματα αυτού του είδους, πόσο μάλλον όταν το ίδιο το κράτος αποφασίζει να τα προωθήσει, και δη σε ευάλωτα οικοσυστήματα;
Ο μελλοντικός κίνδυνος είναι διττός: και να απαξιωθούν οι μηχανισμοί και να μην μπορούμε πια να φτιάχνουμε καμπάνιες για την προσέλκυση επισκεπτών, τύπου «Chosen by the Gods», με ονειρεμένα νερά και μέρη παραδεισένια. Σιγά – σιγά, θα πάψουν να υπάρχουν.