Είναι ένα τραγούδι που ακούγεται πολύ τα τελευταία χρόνια, ενώ έχει γνωρίσει και αρκετές διασκευές. Οταν ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν μίλησε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη, πολλοί αριστεροί ευρωβουλευτές, εν χορώ, του τραγούδησαν το «Bella Ciao», κάνοντας την πρόεδρο του Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, να φωνάξει: «Εδώ δεν είναι Eurovision!».
Ο τίτλος του τραγουδιού σημαίνει «Γεια σου, όμορφη» και μπορεί πράγματι να ακούγεται σαν κάτι που θα μπορούσε να «παίξει» στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού. Δεν είναι καθόλου έτσι, όμως, καθώς η ιστορία που αφηγείται το τραγούδι, όπως γράφει ο Guardian, είναι ο διαχρονικός αγώνας της Αριστεράς ενάντια σε κάθε μορφής πολιτική καταπίεση.
Σύμφωνα με την πιο γνωστή ερμηνεία, το τραγουδάει ένας αντάρτης, ο οποίος ξυπνά ένα πρωί γνωρίζοντας ότι πρέπει να αφήσει πίσω την αγαπημένη του, για να πάει πολεμήσει έναν απροσδιόριστο εισβολέα, συνειδητοποιώντας ότι μπορεί να μην την ξαναδεί ποτέ.
«Αν πεθάνω σαν παρτιζάνος», λένε οι στίχοι, «πρέπει να με θάψεις / να με θάψεις εκεί ψηλά, στο βουνό / κάτω από τη σκιά ενός όμορφου λουλουδιού / κι όλοι όσοι θα περάσουν / θα πουν “Τι όμορφο λουλούδι / Αυτό είναι το λουλούδι του παρτιζάνου / που πέθανε για την ελευθερία”».
Το «Bella Ciao» τραγουδιέται σε όλη την Ιταλία κάθε χρόνο, στις 25 Απριλίου, όταν γιορτάζεται το τέλος της φασιστικής δικτατορίας του Μπενίτο Μουσολίνι και της γερμανικής ναζιστικής κατοχής. Αλλά τα τελευταία χρόνια, έχει επίσης ακουστεί σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στο Ιράν, στα οδοφράγματα της Ουκρανίας, τραγουδιέται από διαδηλωτές για τα δικαιώματα των γυναικών στην Πολωνία και μεταδίδεται παράνομα από μιναρέδες τζαμιών στην Τουρκία.
Από τη Χιλή μέχρι το Χονγκ Κονγκ, από το Occupy Wall Street μέχρι το Fridays for Future, έχει γίνει η απόλυτη μουσική έκφραση της λαχτάρας για ελευθερία.
Η χρήση του τραγουδιού στην ισπανική σειρά «La Casa de Papel», μίας από τις δημοφιλέστερες σειρές στην Ιστορία του Netflix, ήταν η αρχή της διάδοσής του, μέσω ηλεκτρονικών ρεμίξ, στις πίστες των νυχτερινών κλαμπ και σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται πολύ λιγότερο για την πολιτική, επισημαίνει ο Guardian.
Ωστόσο, η προέλευση του «Bella Ciao» είναι πολύ πιο μπερδεμένη από τη μουσική του απήχηση. Η παλαιότερη γνωστή ηχογράφηση μιας μελωδίας που μοιάζει με το τραγούδι χρονολογείται από το 1919, από τον γεννημένο στην Οδησσό ακορντεονίστα Μίσκα Ζιγκάνοφ, με διάφορους ερευνητές να εντοπίζουν τις ρίζες της στη γαλλική, γίντις ή δαλματική λαϊκή μουσική. Η εκδοχή του Ζιγκάνοφ, ωστόσο, δεν είχε στίχους.
Σύμφωνα με άλλη ερμηνεία των στίχων, το τραγούδι δεν αφορά το ιταλικό κίνημα αντίστασης που πολεμούσε τους Ναζί κατακτητές και τους ιταλούς συνεργάτες τους από το 1943 έως το 1945, αλλά τοποθετείται στους ορυζώνες της βορειοανατολικής κοιλάδας του Πάδου της Ιταλίας. Ο αφηγητής του, σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή, δεν είναι ένας παρτιζάνος, αλλά μια γυναίκα που συλλέγει ρύζι και παραπονιέται για τα κουνούπια και τα σκληρά αφεντικά.
Αυτό υποδηλώνει ότι το «Bella Ciao» είναι ένα λαϊκό τραγούδι του 19ου αιώνα που πολιτικοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά, τα τελευταία χρόνια οι μουσικοί μελετητές, σύμφωνα πάντα με τον Guardian, έχουν προτείνει ότι η «πολιτική» εκδοχή υπερισχύει της εκδοχής της εργάτριας.
Δημιουργώντας ακόμη περισσότερες αμφιβολίες για την προέλευση του τραγουδιού, ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η «πολιτική» εκδοχή μπορεί να επινοήθηκε μετά το τέλος του αγώνα της αντίστασης, καθώς υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις ότι τραγουδήθηκε ποτέ από τους ίδιους τους παρτιζάνους.
Ακόμα και αν το «Bella Ciao» τραγουδήθηκε από κάποιους παρτιζάνους του Αμπρούζο, όπως υποστήριξε ο ιταλός ιστορικός Τσέζαρε Μπερμάνι, μάλλον δεν ήταν κεντρικό στο κίνημα της αντίστασης. Οι περισσότεροι παρτιζάνοι θα ήταν πιο πιθανό ότι τραγουδούσαν τον πιο απροκάλυπτα αριστερό ύμνο των ταξιαρχιών Garibaldi, «Fischia il Vento» (Ο άνεμος σφυρίζει), ο οποίος βασίστηκε σε μια ρωσική μελωδία και προφήτευε μια «κόκκινη άνοιξη».
Στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, το «Bella Ciao», με τον αόριστο εχθρό και την έμφαση στον ρομαντισμό πάνω από την ιδεολογία, έγινε ο ύμνος μέσω του οποίου ο κόσμος θυμόταν τον αγώνα κατά του φασισμού.
Στη συνεδρίαση της ολομέλειας της Ευρωβουλής την Τετάρτη 9 Οκτωβρίου στο Στρασβούργο, το τραγούδι ακούστηκε από την επάνω αριστερή γωνία των εδράνων, όπου κάθονται τα αριστερά κόμματα. Κάτι που φαίνεται αντίθετο με την έκκληση που απευθύνει, να ενωθούν όλοι οι δημοκράτες –και άρα όλα τα δημοκρατικά κόμματα– εναντίον των εχθρών της Δημοκρατίας.