Αν και οι συμμετοχές της Ελλάδας στη Eurovision που έχουν μείνει στη μνήμη των περισσοτέρων είναι κυρίως ευχάριστες, χορευτικές και ποπ, με υψηλές βαθμολογίες και μεγάλη απήχηση στην Ευρώπη, δεν είναι οι μόνες. Η Ελλάδα έχει επιλέξει τραγούδια με πολιτικό χρώμα, όχι μία, αλλά δύο φορές στην ιστορία της στον θεσμό.
Πίσω στο μακρινό 1976, η Μαρίζα Κωχ τραγούδησε «Παναγιά μου, Παναγιά μου», κάνοντας ανοιχτή αναφορά στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Η Ελλάδα, μάλιστα, απείχε την προηγούμενη χρονιά για τον λόγο αυτόν, αλλά και λόγω της πρώτης, τότε, συμμετοχής της Τουρκίας στον διαγωνισμό.
Η Κωχ εμφανίστηκε στη σκηνή της Χάγης, έχοντας υπογράψει ότι αυτό συμβαίνει με δική της ευθύνη, αφού είχε δεχθεί απειλές για τη ζωή της από τους Γκρίζους Λύκους. Οπως δήλωσε η ίδια σε συνέντευξή της, όταν βγήκε να τραγουδήσει, φορούσε αλεξίσφαιρο, αφού υπήρξαν πληροφορίες για ελεύθερο σκοπευτή στην αίθουσα. Φυσικά, η Κωχ τραγούδησε and the rest is history… Να σημειωθεί ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν έστειλε τραγούδι εκείνη τη χρονιά, αλλά διέκοψε και τη ζωντανή μετάδοση την ώρα που στη σκηνή βρισκόταν η ελληνική συμμετοχή, επιλέγοντας ένα τουρκικό τραγούδι εθνικιστικού περιεχομένου για να γεμίσει τον τηλεοπτικό χρόνο.
Για την ιστορία, η Τουρκία κέρδισε μια φορά, το 2003, με τη Sertab και το «Every Way That I Can», πηγαίνοντας τον διαγωνισμό στην Κωνσταντινούπολη την επόμενη χρονιά. Οσοι παρακολουθούν στενά τη Eurovision, σίγουρα θα θυμούνται τη θερμότατη υποδοχή που είχε τότε εκεί ο Σάκης Ρουβάς, μέχρι και το δεκάρι τους μας είχαν δώσει. Μια εντελώς άλλη εποχή για τις δυο χώρες, όχι μόνο στον διαγωνισμό, αφού τότε Ελλάδα και Τουρκία ήταν στο ζενίθ των μεταξύ τους σχέσεων.
Επειδή όμως σφαίρα είναι και γυρίζει, η Τουρκία (αν και απέχει εδώ και αρκετά χρόνια από τον διαγωνισμό τραγουδιού) αντέδρασε σχετικά με τη φετινή συμμετοχή μας. Συγκεκριμένα, δήλωσε ότι η Ελλάδα χρησιμοποιεί τον διαγωνισμό για πολιτικούς λόγους, αναφερόμενη στη Σύμη, όπου γυρίστηκε το βίντεο του «Die Together». Μερικοί ακραίοι, μάλιστα, δεν δίστασαν να αναφέρουν ότι η Σύμη είναι τουρκική.
Αν και τα Ελληνοτουρκικά μάς απασχολούν διαχρονικά, δεν ήταν αυτά η αφορμή και για τη δεύτερη πολιτική μας συμμετοχή. Το 1995 την Ελλάδα εκπροσώπησε η Ελίνα Κωνσταντοπούλου με το τραγούδι «Ποια προσευχή», με έμμεσες αναφορές στο Μακεδονικό, που βρισκόταν εκείνη την εποχή στο επίκεντρο του ελληνικού ενδιαφέροντος. Παρά τα υπονοούμενα, δεν υπήρξαν έντονες αντιδράσεις, όπως στην περίπτωση της Τουρκίας.
We Don’t Wanna Put In, 1944 και η κατάρρευση της «ρωσικής αυτοκρατορίας»
Δεν είναι μόνο τα Ελληνοτουρκικά και το Μακεδονικό που έχουν οδηγήσει σε πολιτικού χρώματος αποστολές στη Eurovision. Η Ρωσία και το λεγόμενο «ανατολικό μπλοκ» έχουν αποτελέσει λόγο συζήτησης στον διαγωνισμό, ιδιαίτερα από το μέσον, περίπου, της δεκαετίας του 2000.
Ηταν 2008, όταν η Ρωσία κατάφερε να κερδίσει τον διαγωνισμό, έπειτα από δύο χρονιές που είχε φτάσει στην πηγή, χωρίς όμως να πιει νερό (3η το 2007 στο Βελιγράδι και 2η το 2006 στην Αθήνα). Η «αυτοκράτειρα» του ανατολικού μπλοκ είχε φυσικά τη μεγάλη συμμαχία της με τις γειτονικές και πρώην σοβιετικές χώρες – όπως συμβαίνει άλλωστε διαχρονικά και με άλλες «ομάδες» κρατών, τις βαλκανικές, τις σκανδιναβικές, την Κεντρική Ευρώπη, τον Νότο κ.λπ.
Ο διαγωνισμός του 2009 φιλοξενείται στη Μόσχα. Ο πόλεμος στη Γεωργία είναι το κύριο γεγονός που σφραγίζει τη συμμετοχή της δεύτερης στη Eurovision, αφού η χώρα επιλέγει να στείλει ένα τραγούδι με τίτλο «We Don’t Wanna Put In», με ξεκάθαρη αναφορά στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Η συμμετοχή απορρίφθηκε από την EBU ως ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση, μετά και την άρνηση της πλευράς της Γεωργίας να δεχτεί την πρόταση αλλαγής στίχων, ώστε να λάβει μέρος. Οπως δήλωσαν τότε, δεν θέλησαν να γράψουν νέους στίχους ούτε να στείλουν ένα άλλο τραγούδι, όπως τους ζητήθηκε, διότι η EBU «δέχεται πρωτοφανή πίεση από τη Ρωσία».
Λίγα χρόνια αργότερα, το 2016, η Ρωσία θα βρεθεί ξανά στο προσκήνιο, αυτή τη φορά από την Ουκρανία. Η Τζαμάλα, Τατάρα από την Κριμαία, θα ερμηνεύσει στη σκηνή της Στοκχόλμης το «1944». Ενα τραγούδι-γροθιά για τη Ρωσία, αφού αναφέρεται στην ιστορία της οικογένειάς της που εκδιώχθηκε από την περιοχή εκείνη την εποχή από τον Ιωσήφ Στάλιν. Οι στίχοι της «Οταν φτάνουν ξένοι / Μπαίνουν στα σπίτια σας / Σας σκοτώνουν όλους και λένε / Δεν είμαστε ένοχοι, όχι ένοχοι», μόλις στην πρώτη στροφή, θυμίζουν σε όλους πως η ιστορία επαναλαμβάνεται, αφού μόλις δυο χρόνια πριν έχει γίνει εκ νέου προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία.
Η Ουκρανία κερδίζει τον διαγωνισμό κάνοντας την ανατροπή, κόντρα σε προβλέψεις και στοιχήματα που έδιναν νικήτρια τη Ρωσία. Η Ρωσία είχε αρχικά εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για το ουκρανικό τραγούδι, η EBU όμως επέτρεψε να λάβει μέρος κανονικά, αφού θεώρησε τους στίχους «ιστορικού» και όχι «πολιτικού» περιεχομένου. Την πολιτική χροιά της νικήτριας ενίσχυσαν και τα σχόλια του τότε πρωθυπουργού Βολοντίμιρ Γκρόισμα και του προέδρου Πέτρο Ποροσένκο σε σχετικά Tweets. Την επόμενη χρονιά, η Ρωσία αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε στο Κίεβο, λόγω παραβίασης του νόμου της χώρας σύμφωνα με τον οποίο η είσοδος στην Κριμαία μέσω Ρωσίας απαγορεύεται. Η Ρωσίδα υποψήφια, Τζούλια Σαμοΐλοβα, είχε βρεθεί στην Κριμαία το 2015 κι έτσι της απαγορεύθηκε η είσοδος στην Ουκρανία, οπότε και η συμμετοχή της στο διαγωνισμό.
Και φτάνουμε στο σήμερα, λίγο πριν πραγματοποιηθεί ο 66ος διαγωνισμός στο Τορίνο. Η Ρωσία έχει αποκλειστεί επίσημα από την EBU λόγω της επίθεσης στην Ουκρανία και η δεύτερη είναι σταθερά μπροστά στις προβλέψεις για τη νίκη, χωρίς μάλιστα να φαίνεται ότι αυτό μπορεί να ανατραπεί. Μια χρονιά που ίσως επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά ότι, όσο κι αν ο διαγωνισμός αφορά τη μουσική στη βάση του, ο παράγοντας των εξελίξεων, της πολιτικής κατάστασης και των συμμαχιών που διαμορφώνονται δεν τον αφήνει ανεπηρέαστο.
Φυσικά, όμως, νίκη στη Eurovision δεν σημαίνει νίκη στον πόλεμο…