Παλαιότερα ήταν γνωστό ως «No Such Agency» (Μια Υπηρεσία που δεν Υπάρχει) – ένα λεκτικό παιχνίδι με τα αρχικά NSA. Στην πραγματικότητα είναι η Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ και ήταν πάντα τόσο μυστικοπαθής, που η είσοδός του δεν έχει καν πινακίδα.
Αλλά η διαβόητη NSA βγαίνει επιτέλους από τη σκιά, όπως γράφει η Washington Post, καθώς μόλις κυκλοφόρησε ένα podcast. Και φαίνεται επιτέλους πρόθυμη να αποκαλύψει λεπτομέρειες της δουλειάς της, που κάποτε θεωρούσε τόσο ευαίσθητη ώστε οι αξιωματούχοι λάμβαναν μόνο γραπτές ενημερώσεις, τις οποίες μετά εξαφάνιζαν.
Σε αποκλειστικές συνεντεύξεις τους στην Washington Post, πρώην αξιωματούχοι της NSA μίλησαν για πρώτη φορά λεπτομερώς για τον ρόλο τους στο κυνήγι του Οσάμα Μπιν Λάντεν, το οποίο αποτελεί και το πρώτο θέμα του podcast της Υπηρεσίας.
Το ευρύτερο περίγραμμα της καταδίωξης αυτής είναι γνωστό από ταινίες, βιβλία και αμέτρητα άρθρα, αλλά ενώ οι περισσότεροι Αμερικανοί γνωρίζουν τον ρόλο που διαδραμάτισαν η CIA και οι Ειδικές Επιχειρήσεις του στρατού, λίγοι έχουν πλήρη εικόνα της συνεισφοράς της NSA.
«Ηρθε η ώρα η NSA να λάβει κάποια εύσημα», είπε στην Post ο Τζον Ντάρμπι, συνταξιούχος αξιωματούχος της NSA ο οποίος λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου ανέλαβε την ευθύνη να βρει νέους τρόπους για να παρακολουθήσει η Υπηρεσία τις επικοινωνίες της Αλ Κάιντα.
Η NSA ήταν η υπηρεσία που ήταν υπεύθυνη για την παρακολούθηση και την ανάλυση των κλήσεων που εντόπισαν τον βασικό συνεργάτη του Μπιν Λάντεν, οδηγώντας τελικά τη CIA στο συγκρότημα του αρχηγού της Αλ Κάιντα. Εντόπισε σωστά τον συγκεκριμένο συνεργάτη, έναν ταχυμεταφορέα, στο βορειοδυτικό Πακιστάν. Και διαπίστωσε, μετά τον εντοπισμό του συγκροτήματος, ότι εκείνος εργαζόταν ακόμα ενεργά για την Αλ Κάιντα, ενισχύοντας την αποφασιστικότητα της κοινότητας των μυστικών υπηρεσιών να χρησιμοποιήσει περισσότερους πόρους για να μάθει ποιοι ζούσαν στο συγκρότημα.
Με την κυκλοφορία αυτόν τον μήνα του «No Such Podcast» (Ενα Podcast που δεν Υπάρχει), η NSA επιδιώκει να δημοσιοποιήσει τον ρόλο που διαδραματίζει το SIGINT –η συλλογή και ανάλυση εκ μέρους της ηλεκτρονικών επικοινωνιών– στη διατήρηση της ασφάλειας της Αμερικής και των συμμάχων της.
Η μαζική παρακολούθηση από την NSA ξένων στόχων –ορισμένοι από τους οποίους επικοινωνούν με Αμερικανούς– έχει δημιουργήσει εντάσεις, ιδιαίτερα μετά τις αποκαλύψεις, πριν από μια δεκαετία, από τον Εντουαρντ Σνόουντεν, που προκάλεσαν συζήτηση σχετικά με το αν οι παρακολουθήσεις υπόκεινται σε επαρκείς ελέγχους. Αξιωματούχοι λένε ότι τέτοιες διαμάχες έχουν συχνά συσκοτίσει το έργο που κάνει η υπηρεσία για να ενισχύσει την ασφάλεια του έθνους.
Το πρώτο επεισόδιο του podcast πηγαίνει πίσω στον χρόνο, πριν από τις αποκαλύψεις του Σνόουντεν, για να τονίσει τον ρόλο της NSA στο κυνήγι του Μπιν Λάντεν, το οποίο έληξε με τη δολοφονία του, τον Μάιο του 2011.
Ο Ντάρμπι είπε στην Post ότι το «νευραλγικό κέντρο» για το κυνήγι του Μπιν Λάντεν «βρισκόταν στη CIA, αλλά το SIGINT ήταν απολύτως απαραίτητο για τον εντοπισμό του».
Ο Μάικλ Μορέλ, ο οποίος ήταν αναπληρωτής διευθυντής της CIA εκείνη την εποχή, είπε ότι «η εύρεση του Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν μια ομαδική προσπάθεια».
Η αναγνώριση του ταχυμεταφορέα ήταν μια ιδιαίτερη σημαντική ανακάλυψη και συνέβη ύστερα από δύο χρόνια παρακολουθήσεων και υποκλοπών από την NSA. Από τα τέλη του 2007, η CIA είχε ενημερώσει την NSA ότι υποψιαζόταν πως ένας συνεργάτης του Μπιν Λάντεν, ο Αμπού Αχμάντ αλ-Κουβεϊτί, μπορεί να είχε σχέση με την οικογένεια Αχμάντ Σαέντ στο Κουβέιτ.
Ενας κορυφαίος αναλυτής της NSA, τον οποίο ο Ντάρμπι αποκάλεσε τον «επικεφαλής κυνηγό» του Μπιν Λάντεν, έστρωσε την ομάδα του στη δουλειά. Εξέτασαν τις μεταγραφές των κλήσεων, παρακολούθησαν ξένους αριθμούς που σχετίζονται με αυτές τις κλήσεις, τους συνέδεσαν με άλλους αριθμούς και άκουσαν εκατοντάδες συνομιλίες.
Για περισσότερο από δύο χρόνια, σχεδίασαν τον κύκλο των ατόμων που πίστευαν ότι μπορεί να ήταν μέλη της οικογένειας Αχμάντ Σαέντ, θυμάται ο συνταξιούχος πλέον αναλυτής, ο οποίος μίλησε στην Post υπό τον όρο της ανωνυμίας για να προστατεύσει τον εαυτό του και την οικογένειά του από πιθανές απειλές.
Ξεχώρισαν τελικά ένα άτομο: τον Ιμπραήμ Αχμάντ Σαέντ, έναν Πακιστανό με καταγωγή από το Κουβέιτ, ο οποίος μιλούσε στα αραβικά και τα παστού και ήταν πολύ μυστικοπαθής.
Η NSA συνεργάζεται με μια πλειάδα κορυφαίων γλωσσολόγων, οι οποίοι έχουν το ταλέντο να κατανοούν όχι μόνο τα αραβικά και τα παστού, αλλά και τα ουρντού και τις περίεργες λεκτικές διαφοροποιήσεις των στόχων. «Ακούγαμε και μελετούσαμε πώς προφέρουν διαφορετικά φωνήεντα και τις μικρές λεπτομέρειες στην ομιλία τους», είπε ο αναλυτής.
Ο Αχμάντ Σαέντ άνοιγε το τηλέφωνό του μόνο σποραδικά, και κυρίως όταν βρισκόταν σε πολυσύχναστες αστικές περιοχές ή σε αυτοκινητόδρομους στο βορειοδυτικό Πακιστάν, εξήγησε ο αναλυτής. Ποτέ δεν φαινόταν να θέλει να μιλήσει για τον εαυτό του ή να προσκαλέσει κάποιον συγγενή να τον επισκεφτεί, ούτε κατά τη διάρκεια μεγάλων θρησκευτικών εορτών. «Απλώς μας κίνησε τις υποψίες», θυμάται ο αναλυτής.
Η NSA έκανε συγκρίσεις ηχητικών αποσπασμάτων από το άτομο που γνώριζε ως Αμπού Αχμάντ αλ-Κουβεϊτί με τις υποκλοπές του Αχμάντ Σαέντ. Η ομάδα ανέλυσε εκ νέου υλικό πριν από την 11η Σεπτεμβρίου και διαπίστωσε ότι οι δύο άντρες βρίσκονταν στο Αφγανιστάν την ίδια στιγμή.
Στα τέλη του 2009, ο «επικεφαλής κυνηγός» ήταν πεπεισμένος. Ο Αχμάντ Σαέντ και ο Αλ Κουβεϊτί ήταν το ίδιο άτομο. «Είχαμε τον άνθρωπό μας», θυμάται. Και ήξεραν ήδη ότι βρισκόταν στο βορειοδυτικό Πακιστάν, αλλά δεν γνώριζαν ακριβώς πού.
Το καλοκαίρι του 2010, με την NSA να παρακολουθεί το κινητό του αλ-Κουβεϊτί, η CIA ανέπτυξε πράκτορες στο έδαφος για να τον εντοπίσουν, εν μέρει συσχετίζοντας την ισχύ του σήματος του τηλεφώνου με την τοποθεσία του καθώς μετακινούνταν. Ακολουθώντας το προβάδισμα που της παρείχε η NSA, η CIA συνέδεσε τον Αλ Κουβεϊτί με ένα λευκό Suzuki Potohar, ένα SUV με την εικόνα ενός λευκού ρινόκερου στο κάλυμμα του εφεδρικού ελαστικού.
Τον Αύγουστο, χρησιμοποιώντας τα δεδομένα σήματος της NSA, η Εθνική Υπηρεσία Γεωχωρικών Πληροφοριών, η οποία αναλύει εικόνες από drones και δορυφορικές εικόνες, εντόπισε ένα κτίριο που ξεχώριζε για το τεράστιο μέγεθος του και τους πολύ υψηλούς τοίχους του. Ενας πράκτορας της CIA, που εργαζόταν με τα σήματα της NSA, ακολούθησε τον Αλ Κουβεϊτί καθώς οδηγούσε από την Πεσαβάρ του Πακιστάν προς το κτιριακό συγκρότημα.
Το κρίσιμο ερώτημα τώρα ήταν αν ο αγγελιοφόρος εργαζόταν ακόμα για τον Μπιν Λάντεν. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, ένα μέλος της ομάδας της NSA πλησίασε τον επικεφαλής αναλυτή. «Δεν ξέρω αν αυτό σε ενδιαφέρει», του είπε. Περιέγραψε μια κλήση μεταξύ του Αλ Κουβεϊτί και ενός φίλου του στο Κουβέιτ.
«Μας έλειψες», είπε ο φίλος. «Πού ήσουν;».
«Επέστρεψα στους ανθρώπους με τους οποίους ήμουν πριν», ήταν η κρυπτική απάντηση του Αλ Κουβεϊτί.
Η NSA είχε μόλις κάνει άλλη μια σημαντική ανακάλυψη: η συνομιλία αποκάλυπτε με βεβαιότητα ότι ο Αλ Κουβεϊτί ήταν ενεργό μέλος της Αλ Κάιντα και όχι συνταξιούχος τρομοκράτης.
«Θυμάμαι ότι πήγα στους συναδέλφους μου και τους έλεγα: “Αυτό είναι πολύ μεγάλη υπόθεση”», λέει ο αναλυτής στην Post.
Την ημέρα της επιδρομής, ο «επικεφαλής κυνηγός» της NSA βρισκόταν σε ένα Κοινό Κέντρο Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων στο Τζαλαλαμπάντ του Αφγανιστάν, σκυμμένος πάνω από τον φορητό υπολογιστή του, με τα μάτια κολλημένα σε ένα ειδικό chatroom, παρακολουθώντας όλες τις επικοινωνίες με την υπηρεσία σε πραγματικό χρόνο.
Πίσω στη βάση του, στο Fort Meade, στο Μέριλαντ, ο Ντάρμπι βρισκόταν σε ένα αυτοσχέδιο κέντρο διοίκησης με μερικούς ανώτερους αξιωματούχους. Ο Ντάρμπι, ο οποίος μέχρι τότε ήταν ο επικεφαλής της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας, είχε παραμείνει στο Κέντρο όλο το βράδυ της Κυριακής.
Μετά την επιδρομή, πήγε σε ένα γραφείο όπου οι αναλυτές δούλευαν όλο το εικοσιτετράωρο επί μερικές εβδομάδες και τους είπε: «Πιάσαμε τον Οσάμα Μπιν Λάντεν». Δεν πήγε σπίτι μέχρι τη Δευτέρα το βράδυ. Η γυναίκα του, που ήταν στο σκοτάδι όλα αυτά τα χρόνια, συνειδητοποίησε τελικά με τι είχε εμπλακεί ο άντρας της. Τον ρώτησε αν ήθελε μια μπριζόλα. «Το μόνο που ήθελα», είπε στην Post, «ήταν μια πίτσα». Μετά κάθισε. «Κυριολεκτικά έκλαψα, ξέρετε, έτρεμαν οι ώμοι μου, τα άφησα όλα να βγουν και σπάραξα στο κλάμα», είπε. «Ηταν μια συναισθηματική απελευθέρωση».