Ηταν ένα απρόσμενο όσο και εντυπωσιακό και θανατηφόρο χτύπημα: η Χεζμπολάχ του Λιβάνου παρέλυσε μετά τις μαζικές εκρήξεις σε βομβητές των στελεχών της. Ολος ο κόσμος στάθηκε έκθαμβος, με μια καθολική απορία να κυριαρχεί: πώς συνέβη αυτό; Και αν ήταν πράγματι το Ισραήλ από πίσω, πώς το κατάφερε. Οι New York Times συνομίλησαν με ανώτερους αξιωματούχους του τομέα ασφάλειας και πληροφοριών, οι οποίοι και ξετύλιξαν το κουβάρι μιας πολύ σύνθετης –στα όρια του απίστευτου– επιχείρησης.
Οι βομβητές άρχισαν να ηχούν μαζικά στον Λίβανο λίγο μετά τις 3:30 το μεσημέρι της Τρίτης 17 Σεπτεμβρίου, ειδοποιώντας τα στελέχη της Χεζμπολάχ ότι είχαν μήνυμα από την ηγεσία τους.
Αλλά το μήνυμα δεν ήταν από τους ηγέτες των μαχητών. Αντιθέτως, είχε σταλεί από τον μεγάλο εχθρό της Χεζμπολάχ: μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τις ειδοποιήσεις διαδέχτηκαν ήχοι εκρήξεων και κραυγές πόνου και πανικού σε δρόμους, καταστήματα και σπίτια σε όλον τον Λίβανο.
Οι εκρήξεις προκλήθηκαν από λίγα γραμμάρια εκρηκτικής ουσίας που κρυβόταν μέσα στις συσκευές, γράφουν οι New York Times. Κάποιοι έχασαν τον έλεγχο των οχημάτων τους και συγκρούστηκαν σε τοίχους, άλλοι που έκαναν τις αγορές τους έπεσαν στο έδαφος στριφογυρίζοντας από την αγωνία καθώς από τις τσέπες τους έβγαινε καπνός.
Ο 52χρονος Μοχάμεντ Αουάντα και ο γιος του περνούσαν με το αυτοκίνητο δίπλα από έναν άνδρα του οποίου ο βομβητής εξερράγη στον δρόμο: «Ο γιος μου τρελάθηκε και άρχισε να ουρλιάζει όταν είδε το χέρι του άνδρα να κόβεται και να τινάζεται μπροστά μας» είπε.
Μέχρι το τέλος της ημέρας τουλάχιστον 12 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότεροι από 2.700 τραυματίστηκαν, πολλοί από τους οποίους έχουν υποστεί ακρωτηριασμούς. Την επόμενη μέρα άλλοι 20 άνθρωποι σκοτώθηκαν και εκατοντάδες τραυματίστηκαν όταν οι ατομικοί ασύρματοι (γουόκι-τόκι) στον Λίβανο άρχισαν επίσης να εκρήγνυνται μυστηριωδώς. Μερικοί από τους νεκρούς και τους τραυματίες ήταν μέλη της Χεζμπολάχ, άλλοι όχι· τέσσερις από τους νεκρούς ήταν παιδιά.
Το Ισραήλ ούτε επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε τον ρόλο του στις εκρήξεις, αλλά 12 νυν και πρώην αξιωματούχοι της Αμυνας και των πληροφοριών που ενημερώθηκαν για την επίθεση ισχυρίζονται ότι πίσω από την επίθεση βρίσκονταν οι Ισραηλινοί, περιγράφοντας την επιχείρηση ως περίπλοκη σε σχεδιασμό και εκτέλεση. Στους New York Times μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, δεδομένης της ευαισθησίας του θέματος.
Οι παγιδευμένοι βομβητές και τα γουόκι-τόκι ήταν το πιο πρόσφατο επεισόδιο στη μακροχρόνια σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ, η οποία εδρεύει στον Λίβανο. Οι εντάσεις κλιμακώθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας.
Ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν, όπως η Χεζμπολάχ, είναι εδώ και καιρό ευάλωτες σε ισραηλινές επιθέσεις που χρησιμοποιούν εξελιγμένες τεχνολογίες. Το 2020 το Ισραήλ δολοφόνησε τον κορυφαίο πυρηνικό επιστήμονα του Ιράν χρησιμοποιώντας ένα ρομπότ υποβοηθούμενο από A.I. που ελεγχόταν εξ αποστάσεως μέσω δορυφόρου. Το Ισραήλ έχει επίσης χρησιμοποιήσει συχνά τεχνολογίες χάκινγκ (ηλεκτρονική παρείσφρηση) για να ανακόψει την πυρηνική ανάπτυξη του Ιράν.
Οσο το Ισραήλ επέλεγε ανώτερα στελέχη της Χεζμπολάχ για στοχευμένες δολοφονίες, ο ηγέτης της οργάνωσης κατέληξε σε ένα συμπέρασμα: Αν το Ισραήλ πήγαινε σε ολοένα υψηλότερη τεχνολογία, η Χεζμπολάχ θα υποχωρούσε στη χαμηλότερη. Ηταν ξεκάθαρο, είχε πει ο αρχηγός της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, ότι το Ισραήλ χρησιμοποιούσε δίκτυα κινητής τηλεφωνίας για να εντοπίζει τις τοποθεσίες των στελεχών της οργάνωσης.
«Με ρωτάτε πού είναι ο ξένος πράκτορας» είχε πει ο Νασράλα στους οπαδούς του σε μια δημόσια τηλεοπτική ομιλία τον Φεβρουάριο. «Σας λέω ότι το τηλέφωνο στα χέρια σας, στα χέρια της γυναίκας σας και στα χέρια των παιδιών σας είναι ο ξένος πράκτορας». Στη συνέχεια έκανε μια έκκληση: «Θάψτε τα» είπε αναφερόμενος στα κινητά τηλέφωνα. «Βάλτε τα σε ένα σιδερένιο κουτί και κλειδώστε τα».
Ο Νασράλα πίεζε επί χρόνια ώστε η Χεζμπολάχ να επενδύσει, αντ’ αυτού, σε βομβητές, οι οποίοι παρά τις περιορισμένες δυνατότητές τους θα μπορούσαν να λαμβάνουν δεδομένα χωρίς να δίνουν την τοποθεσία του χρήστη ή άλλες πληροφορίες, σύμφωνα με εκτιμήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.
Οι αξιωματούχοι των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών διέκριναν εκεί μια ευκαιρία. Ακόμη και πριν ο Νασράλα αποφασίσει να επεκτείνει τη χρήση βομβητών, το Ισραήλ είχε θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο για τη δημιουργία μιας εταιρείας-κελύφους που θα παρουσιαζόταν ως διεθνής παραγωγός βομβητών.
Κατά τα φαινόμενα, η B.A.C. Consulting ήταν μια εταιρεία με έδρα την Ουγγαρία, που είχε συμβόλαιο για την παραγωγή τέτοιων συσκευών για λογαριασμό μιας ταϊβανέζικης Gold Apollo. Στην πραγματικότητα αποτελούσε μέρος ενός ισραηλινού δικτύου, όπως είπαν στους New York Times τρεις αξιωματικοί πληροφοριών που είχαν ενημερωθεί για την επιχείρηση. Οι ίδιοι πρόσθεσαν ότι τουλάχιστον δύο άλλες εταιρείες-κελύφη δημιουργήθηκαν για να κρύψουν τις πραγματικές ταυτότητες των ανθρώπων που κατασκεύασαν τους βομβητές: ήταν όλοι τους αξιωματικοί των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών.
Η B.A.C. αναλάμβανε πελάτες για τους οποίους παρήγαγε μια σειρά απλών βομβητών. Αλλά ο μόνος πελάτης που είχε πραγματικά σημασία ήταν η Χεζμπολάχ και οι βομβητές της δεν ήταν καθόλου συνηθισμένοι. Περιείχαν μπαταρίες συνδεδεμένες με το εκρηκτικό PETN (νιτρικός πενταερυθρίτης), σύμφωνα με τους τρεις αξιωματικούς των μυστικών υπηρεσιών.
Οι βομβητές ξεκίνησαν να αποστέλλονται στον Λίβανο το καλοκαίρι του 2022, αρχικά σε μικρούς αριθμούς, αλλά η παραγωγή αυξήθηκε γρήγορα όταν ο Νασράλα ζήτησε να καταργηθούν τα κινητά τηλέφωνα.
Μερικοί από τους φόβους του Νασράλα υποκινήθηκαν από αναφορές συμμάχων του ότι το Ισραήλ είχε αποκτήσει νέα μέσα ώστε να χακάρει τηλέφωνα, ενεργοποιώντας μικρόφωνα και κάμερες εξ αποστάσεως για να κατασκοπεύσει τους ιδιοκτήτες τους. Σύμφωνα με τους τρεις αξιωματούχους το Ισραήλ είχε επενδύσει εκατομμύρια στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και η Χεζμπολάχ και οι σύμμαχοί της κατάλαβαν ότι καμία επικοινωνία μέσω κινητού τηλεφώνου –ακόμα και κρυπτογραφημένες εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων– δεν ήταν πλέον ασφαλής.
Ο Νασράλα όχι μόνο απαγόρευσε τα κινητά τηλέφωνα στις συναντήσεις στελεχών της Χεζμπολάχ, αλλά διέταξε να μην κοινοποιούνται ποτέ οι λεπτομέρειες των κινήσεων και των σχεδίων της οργάνωσης μέσω κινητών, σημείωσαν οι αξιωματούχοι. Τα στελέχη της Χεζμπολάχ, είπε, έπρεπε να έχουν μαζί τους βομβητές ανά πάσα στιγμή, ενώ σε περίπτωση πολέμου οι βομβητές θα χρησιμοποιούνταν για να ειδοποιούν τους μαχητές πού να καταφύγουν.
Τους καλοκαιρινούς μήνες οι αποστολές βομβητών στο Λίβανο αυξήθηκαν, γράφουν οι New York Times, με χιλιάδες να φτάνουν στη χώρα και να διανέμονται σε στελέχη της Χεζμπολάχ και στους συμμάχους τους, σύμφωνα με δυο αξιωματούχους των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.
Για τη Χεζμπολάχ ήταν ένα αμυντικό μέτρο, αλλά στο Ισραήλ οι αξιωματικοί των πληροφοριών αναφέρονταν στους βομβητές ως «κουμπιά» που μπορούσαν να πατηθούν την κατάλληλη στιγμή. Αυτή η στιγμή, όπως φαίνεται, ήρθε πριν λίγες μέρες.
Μιλώντας στο υπουργικό συμβούλιό του την Κυριακή, ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε ότι θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να επιτρέψει σε περισσότερους από 70.000 Ισραηλινούς που απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους εξαιτίας των μαχών με τη Χεζμπολάχ να επιστρέψουν σε αυτά, σύμφωνα με αναφορές σε ισραηλινά ειδησεογραφικά πρακτορεία. Αυτοί οι κάτοικοι, είπε, δεν θα μπορούσαν να επιστρέψουν χωρίς «μια θεμελιώδη αλλαγή στην κατάσταση ασφαλείας στον Βορρά».
Την Τρίτη δόθηκε η εντολή ενεργοποίησης των βομβητών. Για να πυροδοτήσει τις εκρήξεις, σύμφωνα με όσα είπαν οι τρεις αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών και της Αμυνας στους New York Times, το Ισραήλ έστειλε στους βομβητές ένα μήνυμα στα αραβικά που φαινόταν να προέρχεται από την ανώτερη ηγεσία της Χεζμπολάχ.
Δευτερόλεπτα αργότερα ο Λίβανος βίωνε χάος. Πολύ γρήγορα τα νοσοκομεία κατακλύστηκαν από τραυματίες. Η Χεζμπολάχ ανέφερε ότι τουλάχιστον οκτώ από τους μαχητές της σκοτώθηκαν, αλλά υπήρξαν και παράπλευρες απώλειες.
Στον νότιο Λίβανο, στο χωριό Σαραΐν, ένα νεαρό κορίτσι, η Φατίμα Αμπντουλάχ, είχε μόλις επιστρέψει σπίτι από την πρώτη μέρα της στην τετάρτη δημοτικού, όταν άκουσε τον βομβητή του πατέρα της να χτυπάει, είπε η θεία της. Επιασε τη συσκευή για να του τη δώσει και τότε εκείνη εξερράγη, σκοτώνοντάς τη. Η Φατίμα ήταν εννιά ετών.
Την Τετάρτη, χιλιάδες Λιβανέζοι συγκεντρώθηκαν σε νότιο προάστιο της Βηρυτού για να παρακολουθήσουν την ανοιχτή κηδεία δύο ατόμων που είχαν σκοτωθεί στις εκρήξεις. Τότε, ξαφνικά, ακούστηκε μια έκρηξη και το χάος επανήλθε.
Μέσα στον καπνό, πανικόβλητοι πενθούντες έτρεχαν στους δρόμους, αναζητώντας καταφύγιο στα κοντινά κτίρια. Πολλοί φοβήθηκαν ότι το τηλέφωνό τους ή το τηλέφωνο κάποιου που στεκόταν δίπλα τους μέσα στο πλήθος ήταν έτοιμο να εκραγεί. «Κλείστε τα τηλέφωνά σας!» φώναξαν κάποιοι. «Βγάλτε την μπαταρία!» Σύντομα μια φωνή από ένα μεγάφωνο παρότρυνε όλους να κάνουν αυτό ακριβώς.
Για τους Λιβανέζους το δεύτερο κύμα εκρήξεων ήταν η επιβεβαίωση του μαθήματος της προηγούμενης μέρας: Ζουν πλέον σε έναν κόσμο όπου οι πιο συνηθισμένες συσκευές επικοινωνίας μπορούν να μετατραπούν σε όργανα θανάτου.
Μια γυναίκα, η Ουμ Ιμπραΐμ, σταμάτησε έναν δημοσιογράφο εν μέσω σύγχυσης και τον παρακάλεσε να χρησιμοποιήσει ένα κινητό τηλέφωνο για να τηλεφωνήσει στα παιδιά της. Τα χέρια της έτρεμαν, πληκτρολόγησε έναν αριθμό και μετά ούρλιαξε μια οδηγία: «Κλείστε τα τηλέφωνά σας τώρα!».