Εργασιακά: Εκεί που το ευέλικτο ωράριο… δουλεύει ρολόι

Tον θόρυβο που έχει προκαλέσει το νέο εργασιακό σχέδιο νόμου, λίγες απόπειρες νομοθέτησης τον έχουν συναντήσει. Ως «δύναμη στους εργαζόμενους» το προσδιορίζει ο αρμόδιος υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, δούρειο ίππο για την άλωση του εργασιακού «χώρου», και δη την «καταστρατήγηση» του 8ώρου, το θέλουν συνδικάτα. Με την εργασιακή πραγματικότητα να έχει αλλάξει δραματικά, εδώ και χρόνια, σε πλείστες όσες εταιρείες, το Protagon – λίγο προτού το νομοσχέδιο μπει στην τελική ευθεία του – συνομιλεί με την Παπαστράτος και την Alpha Bank, φέρνοντας εκ παραλλήλου στο προσκήνιο το τι λένε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στην εταιρεία Skroutz –  όλα περιβάλλοντα στα οποία έχουν ήδη θεσμοθετηθεί νέες, ευέλικτες μορφές εργασίας.

Ειδικά στην περίπτωση του Skroutz και με ετικέτα «ευτυχίας»: βάσει των στοιχείων που κοινοποιεί η ίδια η εταιρεία, οι εργαζόμενοι αισθάνονται υψηλή ικανοποίηση για το πλαίσιο που τους παρέχεται, μακριά από μιζέρια και «τσιγκουνιές».

«Η πρόκληση αναδύθηκε πριν από 3,5 χρόνια, όταν ήταν στα σκαριά από τα κεντρικά της Philip Morris και της Παπαστράτος μια μεγάλη επένδυση: η μετατροπή ενός εργοστασίου παραγωγής τσιγάρων σε εργοστάσιο παραγωγής καπνού σε θερμαινόμενες ράβδους, νέου προϊόντος», δηλώνει ο Γιώργος Παρτσακουλάκης, γενικός διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού τομέα ΝΑ Ευρώπης, για την εταιρεία Παπαστράτος. «Η κρίση ήταν ακόμη παρούσα κι η συγκυρία κρινόταν ως κακή για την ελληνική οικονομία. Η επένδυση ήταν πολύ σημαντική, άνω των 300 εκατομμυρίων ευρώ, πλην όμως είχε μια βασική προϋπόθεση, που θα έδινε και μια αίσθηση σιγουριάς για την επιτυχία της επένδυσης: την αξιοποίηση του εξοπλισμού στο εργοστάσιο συνεχώς, επί 24ώρου βάσεως. Εκείνη την εποχή είχαμε πενθήμερη λειτουργία, 24 ώρες, οπότε το ζητούμενο ήταν η επέκταση της λειτουργίας του εργοστασίου σε 7ήμερη βάση. Προσοχή, όχι την επέκταση της εργασίας».

Η διαπραγμάτευση με τη διοίκηση του σωματείου στην εταιρεία ήταν σκληρή, εξαντλητική στις λεπτομέρειες της, πολύμηνη. Ύστερα από γενική συνέλευση αλλά και ψηφοφορία των μελών του, επετεύχθη συμφωνία, με συντριπτικά ποσοστά αποδοχής, της τάξης του 92-93%. 
Οι βάρδιες έπρεπε να δομηθούν στον άξονα 7 (ημέρες) επί 24 (ώρες). Το μοντέλο, πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα τότε, ήταν το εξής: 4 ημέρες οκτάωρης εργασίας σε κυλιόμενες βάρδιες και δυο ημέρες ανάπαυση. Εξαήμερος κύκλος, με άλλα λόγια. Τα μαθηματικά της εργασίας αυτής «βγάζουν» 18 ημέρες επιπλέον άδειας τον χρόνο, μεσοσταθμικά 37,33 ώρες εργασίας ανά εβδομάδα. Συμφωνήθηκε με το σωματείο να μην υπάρξει καμία άλλη αλλαγή στο σύστημα αμοιβών – παροχών των εργαζομένων.

«Η λογική πίσω από τη συμφωνία ήταν, είναι, τόσο απλή, όσο και δύσκολη», εξηγεί ο κ. Παρτσακουλάκης. «Φροντίζουμε συστηματικά το αποτέλεσμα να μην ευνοεί μονόπλευρα κανέναν, πρέπει να είναι win – win. Όλα αυτά γίνονται εξάλλου, γιατί ελλοχεύει ένας κίνδυνος. Η καπνοβιομηχανία παγκοσμίως είναι κλάδος που φθίνει, είναι σε κρίση, κι αν δεν προβεί σε αλλαγές, η φθορά είναι δεδομένη. Η λύση είναι η επένδυση σε κάτι καινούργιο. Και το καινούργιο, το καινοτόμο, είναι οι ράβδοι θερμαινόμενου καπνού. Έτσι προέκυψε και το εργοστάσιο, έτσι ήλθε και ο γενναίος διάλογος».

Σε μικρή κλίμακα το μοντέλο εφαρμόστηκε τα τρία τελευταία χρόνια, από το 2018, ενώ εδώ και μερικές εβδομάδες έχει ξεκινήσει η γενική εφαρμογή του, σε όλα τα τμήματα παραγωγής του εργοστασίου.
«Είναι αυτονόητο, ότι όταν το εργοστάσιο λειτουργεί επί 7ημέρου βάσεως, και μάλιστα με μειωμένες ώρες εργασίας, η επένδυση απαιτεί αυξημένο προσωπικό», λέει ο διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού. «Δημιουργήθηκαν 400 νέες θέσεις εργασίας στον χώρο της εταιρείας, ενώ  με το φαινόμενο της χιονοστιβάδας, άνοιξαν θέσεις και στο εστιατόριο και σε άλλα σημεία κομβικά στην καθημερινότητα της. Είναι πολλαπλασιαστικό το φαινόμενο για την απασχόληση».

«Oι εργαζόμενοι στα μισά του 2016, οπότε και ξεκίνησε η διαπραγμάτευση; 630. Τώρα, υπάρχουν ήδη 900 στο εργοστάσιο. Και οι έμμεσοι εργαζόμενοι, οι υπάλληλοι δικτύου, άλλοι 600, πχ. στα καταστήματα IQOS. Σύνολο, 1.500 άτομα».

Τηλεργασία και αποδοχή

Η παραγωγή σε ένα εργοστάσιο είναι βεβαίως διαφορετική σε σύγκριση με την κλασική εργασία στο γραφείο. Η καθημερινότητα για τους διοικητικούς υπαλλήλους της Παπαστράτος ακουμπά κι αυτή σε μια καινοτομία, που ήλθε χωρίς υποχρεωτικότητα, τέσσερα χρόνια πριν από τον ιό και την πανδημία. Η απομακρυσμένη εργασία, εφαρμόζεται από τα τέλη του 2016, δειλά – δειλά, λίγες ημέρες τον μήνα.

Σχεδόν προφητικά, η εταιρεία έδινε τη δυνατότητα σε  όποιον το επιθυμούσε, να μην είναι στο γραφείο.

Αποκτήθηκε ο τεχνολογικός εξοπλισμός, η υποδομή για το εγχείρημα. Κι όταν ήλθε η υγειονομική κρίση, τους βρήκε «πολύ έτοιμους». «Σκεπτόμενοι το μέλλον, με την ελπίδα βεβαίως ενός μέλλοντος χωρίς τον ιό, οραματιζόμαστε ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας, κατά προσέγγιση 50% – 50%, γραφείο και μακριά από αυτό, σπίτι, εξοχικό ή όπου αλλού», υπογραμμίζει ο κ. Παρτσακουλάκης.

Πόσο, όμως, το μοντέλο αυτό είναι αρεστό στους εργαζομένους;

«Θα έλεγα ότι είναι, αλλά υπό προϋποθέσεις. Πρώτα από όλα, θα πρέπει να δίνεται η επιλογή από την πλευρά της εταιρείας στον εργαζόμενο, αν θέλει να το ακολουθήσει και σε ποιο ποσοστό. Να υπάρχει δηλαδή το πλαίσιο κι ας το αξιοποιεί ο εργαζόμενος κατά το δοκούν. Θα προσέθετα ότι υπάρχει μια διαφοροποίηση ως προς την αποδοχή της απομακρυσμένης εργασίας, αναλόγως της γενιάς για την οποία μιλάμε. Οι νέες γενιές είναι πιο δεκτικές, σε αυτές τις ηλικίες συναντούμε ακόμη και περιπτώσεις που θα επέλεγαν και περισσότερη τηλεργασία από αυτή του υβριδικού 50-50. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, παρατηρείται η ανάγκη συνάντησης με τους «άλλους», τον προϊστάμενο για παράδειγμα, η επιθυμία επαφής σε επαγγελματικό χώρο για συναντήσεις-συσκέψεις, η δυσκολία συγκέντρωσης στο σπίτι γιατί εκεί συμβαίνουν και άλλα πράγματα. Παρά τις αποχρώσεις, πάντως, θα έλεγα ότι κρίνεται θετικά».

Το παράδειγμα της Παπαστράτος ενισχύεται, καθώς τυγχάνει γενικότερης αναγνώρισης και αποδοχής. Η εταιρεία λαμβάνει συστηματικά διακρίσεις για το εργασιακό περιβάλλον της. Εχει βραβευθεί -και όχι μια φορά- με το «Top Employer», ενώ έχει
 κατακτήσει (η μόνη στην Ελλάδα) και το «Equal Salary Certification», για την ισότητα στους μισθούς των εργαζομένων της, ανεξαρτήτως φύλου.

Ο χώρος των τραπεζών

Αλλαγές θεμελιώδεις, από τις πρώτες, έχουν θεσπιστεί και στον κόσμο των τραπεζών. Η Alpha Bank συγκαταλέγεται σε αυτές, ακολουθώντας ως προς τον χρόνο εργασίας των υπαλλήλων της την Κλαδική Σύμβαση ΟΤΟΕ – Τραπεζών: 37 ώρες (και όχι 40 ώρες) εβδομαδιαίως.

Επιπλέον, βάσει της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας ΟΤΟΕ – Τραπεζών για τα έτη 2013 – 2015, έχει δοθεί η δυνατότητα στις Τράπεζες να ρυθμίσουν τη λειτουργία των κεντρικών υπηρεσιών τους και να λειτουργούν εκτός του κανονικού ωραρίου των καταστημάτων (7:45 – 15:15), με εναλλακτικά ωράρια, «τρεις βάρδιες» δηλαδή στο διευρυμένο διάστημα από  7.45 π.μ. μέχρι 19.00 μ.μ., Δευτέρα με Παρασκευή.

Για την εφαρμογή της ρύθμισης αυτής, υπήρξε πρόβλεψη για την προϋπόθεση της σύμφωνης γνώμης του αντιπροσωπευτικού Συλλόγου κάθε τράπεζας και της οικειοθελούς συμμετοχής των εργαζομένων στα εναλλακτικά ωράρια του διευρυμένου διαστήματος. Συγκεκριμένα για την Alpha Bank, το ευέλικτο ωράριο θεσπίστηκε μετά την υπογραφή πρακτικού συμφωνίας με τον αντιπροσωπευτικό Σύλλογο των εργαζομένων, με αποτέλεσμα οι κεντρικές της υπηρεσίες να λειτουργούν με κυλιόμενο ωράριο το οποίο εφαρμόζεται επιτυχώς μέχρι σήμερα.

Η εφαρμογή ευέλικτου ωραρίου εργασίας εξυπηρετεί τόσο την Τράπεζα, για να καλύπτει λειτουργικές ανάγκες υπηρεσιών που διεκπεραιώνονται σε ώρες εκτός του ωραρίου των καταστημάτων (ενδεικτικά, εκκαθάριση εντολών, διαχείριση επιταγών), όσο και τους εργαζόμενους, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίζουν την άφιξη και αναχώρησή τους ανάλογα με τις προσωπικές και οικογενειακές τους υποχρεώσεις.

Το μοντέλο έχει ως εξής: προβλέπεται η τήρηση εβδομαδιαίου (37ωρο) και ημερήσιου ωραρίου και με ευέλικτη άφιξη και αναχώρηση στο διάστημα 7.45 π.μ. έως τις 19.00 μ.μ. Σημαντική παράμετρος:  προβλέπεται δικαίωμα επαναφοράς στο προηγούμενο ωράριο.

Η θερινή άδεια προκύπτει βάσει της εργατικής νομοθεσίας και ανάλογα με την προϋπηρεσία φτάνει και τις 26 ημέρες. Επιπλέον, εφόσον τμήμα της θερινής άδειας χρησιμοποιείται κατά τη περίοδο 1.10-30.4 κάθε έτους, για κάθε πέντε ημέρες άδειας σε αυτό το διάστημα, προκύπτει μία επιπλέον ημέρα («χειμερινής άδειας») βάσει της κλαδικής ΣΣΕ ΟΤΟΕ Τραπεζών.

Το Skroutz και ο δείκτης ευτυχίας

Μία παλιά διαφήμιση είχε μότο τη φράση: «ευτυχία είναι να βρίσκεσαι στο περιβάλλον σου». Το μότο θα μπορούσε να ανήκει στο Skroutz, καθώς φαίνεται ότι εκφράζει σημαντικά ποσοστά εργαζομένων στους κόλπους του, παρότι κάθε άλλο παρά ως παραδοσιακή επιχείρηση μπορεί να λογισθεί.

Σύμφωνα με τα στοιχεία – αποτελέσματα της ετήσιας έρευνας ικανοποίησης εργαζομένων, που παρουσιάζει η ίδια η εταιρεία, η φιλοσοφία της άντεξε και στους κραδασμούς του κορονοϊού. «Η ισχυρή εταιρική κουλτούρα του Skroutz, αλλά και η επιτυχής μετάβαση σε καθεστώς τηλεργασίας – λαμβάνοντας υπόψη την απομακρυσμένη πρόσληψη και ένταξη 179 εργαζομένων στην εταιρία στο πλαίσιο των ιδιαίτερων εργασιακών συνθηκών που επικράτησαν το 2020– αποδεικνύεται από την πεποίθηση που εκφράζουν οι εργαζόμενοι, σε ποσοστό 51%, ότι η τηλεργασία δεν επηρέασε τη δυνατότητα να εργάζονται ως μέλη της ομάδας», τονίζει η Ρόζα Ταπίνη, Head of People Operations στο Skroutz. «Επίσης, σε σημαντικά υψηλό ποσοστό (69%) δηλώνουν ότι επιθυμούν να συνεχίσουν να εργάζονται σε ένα υβριδικό μοντέλο που συνδυάζει τη φυσική παρουσία και την τηλεργασία. Το Skroutz είναι άλλωστε μία από τις πρώτες εταιρίες στην Ελλάδα που εφαρμόζει την απομακρυσμένη εργασία κατά 100% των εργαζομένων του, από τον Μάρτιο 2020 έως σήμερα».

Στον Δείκτη Ευτυχίας 2021 (Skroutz Happiness Index), επιβεβαιώνεται με 4,5 στα 5 ότι το Skroutz προωθεί την περιβόητη συμφιλίωση μεταξύ προσωπικής /οικογενειακής ζωής και επαγγελματικής ενασχόλησης, ενώ το 27% των υπαλλήλων λέει ότι τους αρέσει να εργάζονται στη Skroutz, γι’ αυτό καθαυτό το περιβάλλον της εταιρείας και την κουλτούρα της. Οι ίδιοι σκέφτονται εξαιρετικά σπάνια να αλλάξουν επαγγελματικό περιβάλλον (3.8 στα 5) αλλά και είναι ευχαριστημένοι με τις παροχές της εταιρείας (4.1 στα 5).