Χθες συμπληρώθηκε ένας χρόνος από την οργανωμένη επιχείρηση διάτρησης των ελληνικών χερσαίων στον Εβρο, με πρόσχημα τις προσφυγικές ροές, ιθύνοντα νου το προεδρικό παλάτι της Τουρκίας και εκτελεστικό όργανο τη Στρατοχωροφυλακή και την Αστυνομία του υπουργού Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού.
Εναν χρόνο μετά, η κρίση του Εβρου έχει χαρτογραφηθεί αρκετά καλά από τις αρμόδιες αρχές, ελληνικές και ευρωπαϊκές, με στοιχεία που καταδεικνύουν την ενεργοποίηση τζιχαντιστών που, υπό την κάλυψη γυναικόπαιδων, επιχειρούσαν να σπάσουν τη μεθόριο και να αποπροσανατολίσουν την τουρκική κοινή γνώμη από τη σφαγή δεκάδων (επισήμως 35) τούρκων στρατιωτικών στο Ιντλίμπ. Από τα χάπια που βρέθηκαν, τις πτήσεις UAV και drones για την παρακολούθηση και την καταγραφή των κινήσεων των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στη δυτική όχθη του Έβρου, μέχρι τις δεκάδες χιλιάδες φιαλιδίων χημικών που εκτοξεύθηκαν από την τουρκική πλευρά, η Αθήνα εξήγαγε πολύ χρήσιμα συμπεράσματα και για τις δυνατότητες αλλά, κυρίως, για την ανανεωμένη πολιτική βούληση της Αγκυρας να σπρώξει τις σχέσεις με την Ελλάδα στα άκρα.
Ο ένας χρόνος που ακολούθησε ήταν ενδεικτικός. Η κρίση στον Εβρο ατόνησε στα τέλη του περασμένου Μαρτίου διότι οι πρόσφυγες, παρά τις περί του αντιθέτου ενθαρρύνσεις από τους οργανωτές της εισβολής, προτίμησαν να σταματήσουν να συνωστίζονται, καθώς εν τω μεταξύ είχε κάνει την εμφάνισή της η πανδημία του κορονοϊού. Η ανάπαυλα αποδείχθηκε προσωρινή: από τον Ιούλιο η Αγκυρα άρχισε να μετακινεί τα ερευνητικά πλοία της στα νότια του Καστελόριζου, με μια μικρή διακοπή και ανανέωση των επιχειρήσεων από τον Αύγουστο μέχρι και τον Νοέμβριο.
Η προσχηματική ανάπαυλα, μόλις και μετά βίας προκειμένου να αποφευχθούν ενδεχόμενες (αλλά μάλλον απίθανες) κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση και η, αιτιολογημένη όπως αποδείχθηκε, αγωνία του Ταγίπ Ερντογάν για την ανάδειξη του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ, οδήγησε την Άγκυρα σε μια προσωρινή αναδίπλωση. Ακολούθησαν οι συζητήσεις περί επανέναρξης των διερευνητικών, ένας γύρος έγινε, δίχως ιδιαίτερα αποτελέσματα, ένας ακόμα εκκρεμεί. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες η Αγκυρα έχει βγάλει ξανά το «Τσεσμέ» στο Αιγαίο, έχει επανέλθει στην συνήθεια των πτήσεων πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά, προχώρησε, τελικά, στην εξαγγελία μιας τεράστιας ναυτικής άσκησης ενώ, θεωρητικά, η Αθήνα αναμένει απάντηση για τον 62ογύρο των διερευνητικών, και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, αλλά και ο ίδιος ο Ερντογάν, εξαπολύουν μύδρους και απειλές κατά της Αθήνας.
Σήμερα, 1η Μαρτίου, είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει στη Νέα Υόρκη η δίκη της κρατικής τράπεζας της Τουρκίας Halkbank όπου, με βάση σειρά δημοσιευμάτων (τελευταίο του Der Spiegel) ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Ερντογάν εμφανίζονται να είχαν κοινά συμφέροντα. Να είχαν, εν ολίγοις, κερδίσει από παράνομες δραστηριότητες της τράπεζας, ανάμεσα στις οποίες και η παροχή διευκολύνσεων στο Ιράν, ώστε να αποφύγει τις προβλεπόμενες οικονομικές κυρώσεις από την πλευρά των ΗΠΑ. Καθίσταται, δηλαδή, πιθανή η κατάρρευση μιας τράπεζας που θα οδηγήσει σε χρεωκοπίες εντός της Τουρκίας, άρα στη συσσώρευση και άλλων προβλημάτων για τον Ερντογάν.
Αυτή η πραγματικότητα, σε συνδυασμό και με τις έμμεσες περιφερειακές πιέσεις που υφίσταται η Αγκυρα όπως, για παράδειγμα, η περιορισμένη χρήση τουρκικών δυνάμεων σε ασκήσεις σημαντικές για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, όπως η «Defender 2021» που ξεκίνησε χθες και θα εξελιχθεί από την Ελλάδα ως τη Βαλτική, εντείνουν τον εκνευρισμό της Αγκυρας.
Είτε επαναληφθούν οι διερευνητικές, είτε όχι, είναι πια σαφές ότι η Τουρκία του Ερντογάν θα συνεχίσει να ασκεί πίεση προς την Ελλάδα σε όλα τα μέτωπα. Είτε πρόκειται για το επιχειρησιακό πεδίο, στον Εβρο, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, είτε σε επίπεδο διπλωματίας, η Αγκυρα έχει ελάχιστα μετακινηθεί ως προς τις επιδιώξεις της. Αντιθέτως, φαίνεται ότι δοκιμάζει τις αντοχές της Αθήνας και εμπλουτίζει τα σενάρια των δυνατοτήτων της.
Τελευταία πρακτική είναι η επιχείρηση παρουσίασης της Αγκυρας ως προστάτιδας δύναμης των προσφύγων και των μεταναστών και της ταυτόχρονης προώθησης μιας εικόνας όπου η Ελλάδα αποτελεί μια χώρα που συμπεριφέρεται απάνθρωπα στους κατατρεγμένους αυτού του πλανήτη. Από την επίτευξη προώθησης ρεπορτάζ που θυμίζουν περισσότερο πληρωμένες καταχωρίσεις, ακόμα και σε σοβαρά ΜΜΕ της Δυτικής Ευρώπης ή των ΗΠΑ, γίνεται σαφές πως η Άγκυρα επενδύει στον επηρεασμό της διεθνούς κοινής γνώμης.
Εναν χρόνο μετά τον Εβρο, λίγα έχουν αλλάξει επί της ουσίας, αν και αποφεύχθηκαν σε αρκετές περιπτώσεις τα χειρότερα. Η Αγκυρα εξακολουθεί να αναζητεί τρόπους πίεσης της Ελλάδας και διαιώνισης ενός άτυπου αλλά πολύ κουραστικού και πολυέξοδου πολέμου φθοράς σε διάφορα μέτωπα. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι όλοι στην Αθήνα έχουν αντιληφθεί ότι η στρατηγική της Τουρκίας είναι μακρόπνοη και όχι ευκαιριακή.