Τελικά έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης όσον αφορά την πιθανή οικοδόμηση ενός κοινού αμυντικού μηχανισμού ή τα ευρωπαϊκά κράτη εξακολουθούν να εθελοτυφλούν;
Με σχετική ασφάλεια προς το παρόν, θα μπορούσε να γίνει λόγος μόνο για ένα μικρό βήμα, καθώς, όπως επισημαίνει το Politιco Europe, στην παρούσα φάση «υπάρχουν περισσότερες ιδέες παρά χρήματα».
Οσον αφορά τις ιδέες, την περασμένη Τρίτη, κορυφαίοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρουσίασαν φιλόδοξα σχέδια για μια δραστική αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας με στόχο την άμεση ενίσχυσή της.
Στη σχετική ευρωπαϊκή στρατηγική προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η υποχρέωση των κρατών-μελών της ΕΕ να αγοράζουν περισσότερα όπλα από κοινού (και λιγότερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες), η εξασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού, η διατήρηση της παραγωγής σε υψηλά επίπεδα, ακόμη και όταν η ζήτηση είναι χαμηλή, και η μείωση της γραφειοκρατίας για τα (υπό εξέταση) Ευρωπαϊκά Αμυντικά Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος.
Οσον αφορά τα χρήματα, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Αμυντικού Επενδυτικού Προγράμματος (EDIP), που ανακοινώθηκε τις προηγούμενες ημέρες, προβλέπονται δαπάνες ύψους 1,5 δισ. ευρώ έως το 2027, ενώ ο επίτροπος της ΕΕ για την Εσωτερική Αγορά, ο γάλλος Τιερί Μπρετόν, δηλώνει πως χρειάζεται να συσταθεί ένα ταμείο ύψους 100 δισ. ευρώ.
Δεδομένων, καταρχάς του κινδύνου να πάψουν οι ΗΠΑ να εγγυώνται την ευρωπαϊκή ασφάλεια στην περίπτωση επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και της γενικότερης ανάγκης να καταστεί, επιτέλους, η Ευρώπη ικανή να προστατεύει τα κράτη-μέλη της με τις δικές της δυνάμεις σε έναν κόσμο ολοένα πιο απειλητικό, δύσκολα μπορεί να διαφωνήσει κανείς με τον Ζοζέπ Μπορέλ, τον Υπατο Εκπρόσωπο της Ενωσης για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια, όταν δηλώνει πως «ο βάναυσος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας έχει επαναφέρει τον πόλεμο υψηλής έντασης στην Ευρώπη. Επειτα από δεκαετίες υποδαπανών, πρέπει να επενδύσουμε περισσότερα στην άμυνα, αλλά πρέπει να το κάνουμε καλύτερα και από κοινού».
Ωστόσο, είναι γνωστό ότι η σύσταση μιας κοινής ευρωπαϊκής άμυνας ανέκαθεν ήταν (και παραμένει, παρά την κρισιμότητα της περίστασης) ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος.
Μια σχετική συναίνεση υπάρχει σχετικά με τη δέσμευση για προμήθεια όπλων και αμυντικών συστημάτων από ευρωπαϊκές, κατά βάση, βιομηχανίες, με τον Μπορέλ να σημειώνει σχετικά πως από τα 100 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν από την ΕΕ για τη στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας από την έναρξη του πολέμου έως τον Ιούνιο του 2023, το 80% κατέληξε σε βιομηχανίες χωρών εκτός της ΕΕ (το 60% σε βιομηχανίες των ΗΠΑ).
Οπως συνοψίζουν τα διεθνή ΜΜΕ, η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική «στοχεύει να δώσει κίνητρα για κοινές προμήθειες, οι οποίες παραμένουν προαιρετικές, και θέτει στόχους», μεταξύ των οποίων η από κοινού προμήθεια τουλάχιστον του 40% του εξοπλισμού έως το 2030, και η απορρόφηση ολοένα μεγαλύτερου ποσοστού των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών από αμυντικές βιομηχανίες της Γηραιάς Ηπείρου.
Οσον αφορά το πού θα μπορούσαν να βρεθούν τα πολλά δισεκατομμύρια που χρειάζονται για την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας μέσω του EDIP, μια υπόθεση είναι να χρησιμοποιηθούν πόροι από το Ταμείο Συνοχής, δηλαδή χρήματα που προορίζονται για τη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.
Η Κομισιόν θα ήθελε επίσης να δει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να τροποποιεί την πολιτική δανεισμού που εφαρμόζει, ούτως ώστε να καταστούν δυνατές οι επενδύσεις στην άμυνα, κάτι που επί του παρόντος απαγορεύεται.
Υπάρχουν και εκείνοι που προτείνουν την έκδοση κοινού χρέους: Γαλλία, Πολωνία και Εσθονία υποστηρίζουν την ιδέα, την οποία όμως η Γερμανία και άλλες φειδωλές χώρες αντιμετωπίζουν τουλάχιστον επιφυλακτικά, γεγονός που καθιστά απίθανη στην παρούσα φάση την έκδοση ευρωομολόγων με τη συναίνεση όλων των κρατών-μελών.
«Οι πιο δημοσιονομικά συντηρητικές χώρες της ΕΕ απορρίπτουν το εκκολαπτόμενο σχέδιο των Βρυξελλών για αύξηση της κοινής αμυντικής χρηματοδότησης, εγείροντας έτσι αμφιβολίες σχετικά με την προσπάθεια ταχείας ανάπτυξης της βιομηχανικής ικανότητας της ηπείρου» σημειώνουν σχετικά οι Financial Times.
Επιλογή (δυνητική) αποτελεί επίσης η χρήση των «παγωμένων», από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 έως σήμερα, ρωσικών κεφαλαίων ανά την Ευρώπη, τα οποία ωστόσο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ενίσχυση των δυνάμεων του Κιέβου. Ομως και επί αυτού οι απόψεις διίστανται, όπως παραδέχτηκε ο ίδιος ο Ζοζέπ Μπορέλ.