Υπάρχει λόγος να δημιουργηθεί τεχνητή μήτρα, από τη στιγμή που οι γυναίκες μπορούν να κάνουν παιδιά ή να υιοθετήσουν; «Φυσικά» απαντούν οι επιστήμονες, καθώς ο στόχος της δημιουργίας της τεχνητής μήτρας σήμερα δεν είναι η κατάργηση της φυσικής. Του εναντίου…
Στόχος είναι, όπως αναφέρει ντοκιμαντέρ του BBC, η προγεννητική υποστήριξη της ζωής. Δηλαδή όταν ένα βρέφος γεννιέται εξαιρετικά πρόωρο, πριν από τον 7ο μήνα της εγκυμοσύνης, να μπορεί να φιλοξενηθεί σε μια τεχνητή μήτρα, στην οποία θα καταφέρει να επιβιώσει.
«Η έρευνα που κάνουμε, που συχνά αποκαλείται και τεχνητή μήτρα, αλλά επίσημα ονομάζεται προγεννητική υποστήριξη ζωής, έχει στόχο αποκλειστικά και μόνο να βοηθήσουμε να κρατηθούν στη ζωή εξαιρετικά πρόωρα βρέφη», εξηγεί ο Φρανς βαν ντε Βος, βιοϊατρικός μηχανικός στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Αϊντχόβεν στην Ολλανδία.
Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο κάνουν έρευνα και επιχειρούν να αναπτύξουν συστήματα που μιμούνται τη μήτρα, καθώς η διατήρηση της ζωής των πολύ πρόωρων βρεφών δεν μπορεί να γίνει στις κλασικές θερμοκοιτίδες που υπάρχουν στα νοσοκομεία, διότι, πολύ απλά, τα ζωτικά τους όργανα δεν είναι πλήρως αναπτυγμένα, ειδικά οι πνεύμονες.
Σε ένα μωρό 23 εβδομάδων, δηλαδή περίπου στον έκτο μήνα της κύησης, τα ποσοστά επιβίωσης είναι περίπου 40% με 50%, όπως αναφέρει το BBC. Γι’ αυτό και οι ειδικοί έχουν ξεκινήσει εδώ και χρόνια τα πειράματα σε ζώα, προκειμένου η τεχνολογία, η οποία είναι αρκετά αμφιλεγόμενη, να εφαρμοστεί και στον άνθρωπο, σώζοντας χιλιάδες ζωές κάθε χρόνο.
Τα πρώτα επιτυχημένα πειράματα έγιναν από ειδικούς, οι οποίοι ανέπτυξαν έμβρυα ποντικών σε μηχανική μήτρα μέσα σε 11 ημέρες. Παράλληλα, οι επιστήμονες παρατήρησαν και κατέγραψαν για πρώτη φορά πώς σχηματίζονται τα όργανα, κάτι που, όπως γίνεται αντιληπτό, δεν είναι δυνατόν να γίνει όσο τα έμβρυα κυοφορούνται από τη μητέρα.
«Πλέον, κάνουμε πειράματα και με άλλα ζώα, τα οποία έχουν παρόμοια ανατομία με του ανθρώπου, όπως για παράδειγμα οι λαγοί. Και μπορώ να πω ότι μέχρι στιγμής είναι πάρα πολύ επιτυχημένα. Αυτό μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε την έρευνά μας, διότι εκτιμούμε ότι θα έχουμε τα ίδια αποτελέσματα και σε ανθρώπους» εξηγεί ο δρ Τζέικομπς Χάνα, μοριακός γενετιστής στο Ινστιτούτο Επιστημών Γουάιζμαν.
Η τεχνολογία όχι μόνο θα σώσει τα μωρά που σήμερα είναι καταδικασμένα σε θάνατο, αλλά στο μέλλον θα δώσει και σε πολλά ζευγάρια τη δυνατότητα να αποκτήσουν το δικό τους παιδί, ακόμη και αν η γυναίκα έχει αφαιρέσει τη μήτρα της.
Επιτυχημένα πειράματα, σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ του BBC, έχουν γίνει και σε πρόωρους αμνούς, όμως στους ανθρώπους οι κλινικές δοκιμές θα ξεκινήσουν τουλάχιστον μετά από δέκα χρόνια.
Εν τω μεταξύ, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Cambridge ήδη κατάφεραν να διατηρήσουν ανθρώπινο έμβρυο ζωντανό έξω από την μήτρα για 13 ημέρες, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα θρεπτικών ουσιών που μιμούνται τις συνθήκες στη μήτρα.
Το έμβρυο επέζησε αρκετές ημέρες περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν και η έρευνα σταμάτησε μόνο επειδή πλησίαζε το 14ήμερο νόμιμο όριο, το χρονικό διάστημα που ένα έμβρυο μπορεί να διατηρηθεί στο εργαστήριο. Με άλλα λόγια, η ηθική μας και όχι η τεχνολογία μας είναι πλέον ο περιοριστικός παράγοντας.
Βήμα εμπρός ή στο κενό;
Ωστόσο, η εκτογένεση (διαδικασία κατά την οποία το έμβρυο αναπτύσσεται έξω από το σώμα), εκτός από τη βοήθεια που μπορεί να παρέχει σε πρόωρα νεογνά, θα μπορούσε να αλλάξει εντελώς και τη φυσιολογία της ανθρώπινης αναπαραγωγής, αλλά και τη δομή της κοινωνίας όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Για μερικούς, ίσως φέρει την ισότητα, την ελευθερία και την επιλογή, ενώ για άλλους οι συνέπειες είναι πολύ πιο τρομακτικές.
Αν η τεχνολογία, για παράδειγμα, μπορεί να επιτρέψει τη γέννηση χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση, τότε σε ποιον θα ανήκει η τεχνολογία και ποιος θα ελέγχει τη χρήση της; Οποιος χρηματοδοτεί την τεχνολογία της εκτογένεσης, ίσως έχει την εξουσία να αποφασίζει πώς, πότε και για ποιο όφελος χρησιμοποιείται.
Θα μπορούσε να είναι οι κρατικές ή οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες που προσπαθούν να αποφύγουν το απρόβλεπτο κόστος του παραδοσιακού τοκετού. Ισως ο φυσιολογικός τοκετός να συνδεθεί με τη φτώχεια ή με μια συγκεκριμένη τάξη ή φυλή. Ποια θα είναι τα πλεονεκτήματα των μωρών που κυοφορούνται εξωτερικά έναντι εκείνων που γεννιούνται μέσω του ανθρώπινου σώματος; Ουδείς γνωρίζει.
Οταν η εγκυμοσύνη εξελίσσεται μέσα στο σώμα της γυναίκας, οι γυναίκες έχουν τουλάχιστον κάποιο έλεγχο επί αυτής. Αλλά τι συμβαίνει όταν ένα έμβρυο μπορεί να επιβιώσει εξ ολοκλήρου έξω από το σώμα; Πώς θα σταθεί η νομοθεσία μας όταν η προάσπιση της ζωής του εμβρύου αρχίσει κατά τη σύλληψη και όχι αργότερα; Υπάρχουν θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τα δικαιώματα που δίνουμε στα έμβρυα που θα αναπτύσσονται έξω από το σώμα.
Τελικά, δεν έχει σημασία τι θα καταφέρουμε στο μέλλον με την τεχνολογία, καθώς μπορούν να γίνουν πράγματα που δεν φανταζόμαστε, αλλά η κοινωνική ανταπόκριση και αντίδραση σε αυτό που συμβαίνει.
Αλλωστε, όταν γεννήθηκε το πρώτο παιδί του σωλήνα, δηλαδή με τη μέθοδο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, εκφράστηκαν πολλές ανησυχίες, ηθικά διλήμματα και αντίθεση στο κατά πόσο η επιστήμη εμπλέκεται στο θέμα της αναπαραγωγικής διαδικασίας. Σήμερα, όμως, που μπήκαν όρια στην επιστήμη, τα πράγματα είναι διαφορετικά…