Λίγο μετά τις εννέα το πρωί (ώρα Ελλάδoς) τη Δευτέρα 8 Ιανουαρίου, ένας νέος τύπος πυραύλου που ονομάζεται «Vulcan Centaur» εκτοξεύτηκε με επιτυχία μεταφέροντας μια σεληνάκατο της NASA καθώς και πέντε μικροσκοπικά ρομπότ που θα πραγματοποιήσουν μελέτες στη Σελήνη για λογαριασμό του Μεξικού.
Για την αποστολή Peregrine Lunar Lander η NASA συνεργάστηκε με τις εταιρείες United Launch Alliance (που κατασκεύασε τον πύραυλο) και Astrobotic (που κατασκεύασε τη σεληνάκατο).
Πρόκειται για μια μη επανδρωμένη σεληνάκατο που φέρει προηγμένο εξοπλισμό με τον οποίο θα πραγματοποιηθούν σειρά μελετών του φυσικού δορυφόρου μας, με στόχο την καλύτερη προετοιμασία των επανδρωμένων αποστολών που οργανώνονται εκεί και τη δημιουργία αρχικά βάσεων και αργότερα εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου, τουριστικών καταλυμάτων, μόνιμων κατοικιών κ.ά.
Μαζί με τη σεληνάκατο ταξιδεύουν και πέντε μίνι ρομπότ που έχουν μήκος μόλις δέκα εκατοστά. Τα ρομπότ έχουν κατασκευάσει φοιτητές του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού (UNAM) και φέρουν όργανα ατμοσφαιρικών μετρήσεων και αναλύσεων. Είναι τα πρώτα πέντε από δεκάδες τέτοιου είδους ρομποτάκια που θα στείλει το Μεξικό στη Σελήνη για να πραγματοποιήσουν σειρά ερευνών σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης της χώρας να αποκτήσει παρουσία στο φεγγάρι.
Παρουσία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο (αποστολές εξερεύνησης, δημιουργία επανδρωμένων βάσεων και εγκαταστάσεων) στη Σελήνη έχουν ανακοινώσει οι ΗΠΑ, η Ευρώπη, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, το Μεξικό, το Πακιστάν, το Αζερμπαϊτζάν, η Βενεζουέλα, η Νότιος Αφρική και, φυσικά, ιδιωτικές εταιρείες έχουν τα δικά τους σχέδια εμπορικής εκμετάλλευσης του φεγγαριού.
Ομως η επιστημονική κοινότητα μπορεί από τη μία πλευρά να είναι αυτή που η δική της συμμετοχή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να οργανώνεται η κατάκτηση της Σελήνης, αλλά παράλληλα επιστήμονες εκδηλώνουν την ανησυχία τους για τους κινδύνους που κρύβει αυτή η έντονη δραστηριότητα. Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα Guardian, πολλοί ειδικοί εκφράζουν φόβους ότι αυτή η έντονη δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει σοβαρά εμπόδια στην επιστημονική έρευνα.
Η υπερεκμετάλλευση
Επιστήμονες προειδοποιούν ότι η βιασύνη για την εκμετάλλευση του φεγγαριού θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά σε πολύτιμους επιστημονικούς τομείς όπως η έρευνα βαρυτικών κυμάτων, παρατηρήσεις μαύρων τρυπών, μελέτες για τον εντοπισμό της ζωής σε μικροσκοπικούς κόσμους που περιφέρονται γύρω από μακρινά αστέρια.
«Το θέμα έχει γίνει επείγον. Πρέπει να δράσουμε τώρα γιατί οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα θα δώσουν τον τόνο για τη μελλοντική συμπεριφορά μας στο φεγγάρι» λέει ο Μάρτιν Ελβις, του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν.
«Δεν προσπαθούμε να εμποδίσουμε την κατασκευή σεληνιακών βάσεων. Ωστόσο, υπάρχουν μόνο λίγες υποσχόμενες τοποθεσίες εκεί και μερικές από αυτές είναι απίστευτα πολύτιμες επιστημονικά. Πρέπει να είμαστε πολύ, πολύ προσεκτικοί πού κατασκευάζουμε τα ορυχεία και τις βάσεις μας» σχολιάζει ο Ρίτσαρντ Γκριν, καθηγητής Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνα.
Μάλιστα ο Γκριν είναι επικεφαλής μιας ομάδας εργασίας που δημιουργήθηκε από τη Διεθνή Αστρονομική Ενωση, η οποία θα συναντηθεί με αξιωματούχους του ΟΗΕ για να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις, με την ελπίδα ότι θα οδηγήσουν σε ενίσχυση της νομοθεσίας για την προστασία των διαπλανητικών πόρων. Η Συνθήκη για το Διάστημα του 1967 αποτρέπει τα έθνη από το να εγείρουν εδαφικές απαιτήσεις σε ουράνια σώματα, αλλά δεν αναφέρει τίποτα για δημιουργία εγκαταστάσεων εξορύξεων και γενικότερα εκμετάλλευση των διαστημικών πόρων.
Οι κρατήρες
Μια απεικόνιση του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες επισημάνθηκε από τον Γκριν: «Μερικοί σεληνιακοί κρατήρες με μεγάλο βάθος έχουν ανακαλυφθεί ότι ήταν καλυμμένοι στη σκιά από τότε που σχηματίστηκε το φεγγάρι πριν από δισεκατομμύρια χρόνια. Το φως του ήλιου δεν έχει φτάσει ποτέ στα πατώματά τους και έτσι είναι απίστευτα κρύα – πιθανώς μόνο μερικές δεκάδες βαθμούς πάνω από το απόλυτο μηδέν. Και αυτό τους κάνει επιστημονικά πολύτιμους».
Τέτοιοι κρατήρες θα ήταν ιδανικοί για τη στέγαση ευαίσθητων επιστημονικών οργάνων, όπως, για παράδειγμα, τηλεσκόπια υπερύθρων, που πρέπει να ψύχονται συνεχώς, και υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή ενός τέτοιου παρατηρητηρίου, αρκετά ισχυρού, για να παρατηρεί μακρινά, αμυδρά αστέρια που μπορεί να έχουν μικροί βραχώδεις πλανήτες σε τροχιά γύρω τους. «Αυτά είναι ιδανικά μέρη για να γίνει προσπάθεια αναζήτησης ζωής αλλά βρίσκονται έξω από τα όρια των σημερινών παρατηρητηρίων» λέει ο Γκριν.
Επιπρόσθετα, πιστεύεται ότι αυτοί οι άφωτοι κρατήρες μπορεί να περιέχουν νερό με τη μορφή υπερ-κρύου πάγου που δεν εξατμίστηκε όπως έγινε σε άλλα μέρη του φεγγαριού κατά την πρώιμη ιστορία του. Αυτές οι ανήλιαγες θάλασσες πάγου θα μπορούσαν να αποκαλύψουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία της άφιξης του νερού, πιθανώς μέσω κομητών, στο φεγγάρι – και στην κοντινή Γη, όπου έπαιξε βασικό ρόλο στην εμφάνιση της ζωής.
Ωστόσο, οι κρατήρες γεμάτοι πάγο θα ήταν επίσης ανεκτίμητοι στα μάτια των σεληνιακών αποικιστών και θα γίνονταν ακαταμάχητοι στόχοι για εταιρείες και αστροναύτες που δημιουργούν αποικίες. «Το νερό θα είναι απίστευτα σημαντικό για τους ανθρώπους στο φεγγάρι, αλλά πρέπει να βεβαιωθούμε ότι λαμβάνεται από μέρη που δεν είναι επιστημονικά αναντικατάστατα» λέει ο Μάρτιν Ελβις.
Η αθέατη από τη Γη πλευρά του φεγγαριού παραμένει προστατευμένη από τα ραδιοσήματα που εκπέμπονται μαζικά από τη Γη. Για αυτόν τον λόγο η αθέατη πλευρά θεωρείται ένα ιδανικό μέρος για την εγκατάσταση εκεί ενός γιγαντιαίου τηλεσκοπίου που θα μπορούσε να ανιχνεύσει –χωρίς παρεμβολές– εξαιρετικά χαμηλά ραδιοκύματα που προέρχονται από το πρώιμο Σύμπαν και το οποίο θα παρείχε κρίσιμες πληροφορίες για τον σχηματισμό των πρώτων γαλαξιών.
Ωστόσο η NASA και άλλες διαστημικές υπηρεσίες έχουν σχέδια να δημιουργήσουν στόλους δορυφόρων που θα ελέγχουν ρομπότ και άλλες συσκευές στη σεληνιακή επιφάνεια. Οι δορυφόροι αυτοί θα βρίσκονται σε κίνηση και λειτουργία σε ολόκληρη τη Σελήνη, άρα και στην αθέατη πλευρά, δημιουργώντας εμπόδια στις εκπομπές ραδιοσημάτων.