Ο στόχος είναι να περιοριστεί η εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο και στις Βρυξέλλες αυτές τις ημέρες καταστρώνεται ένα «σχέδιο εκτάκτου ανάγκης» για να διασφαλιστεί ο απρόσκοπτος εφοδιασμός των κρατών-μελών της ΕΕ με φυσικό αέριο, στην περίπτωση που η Ρωσία εισβάλει τελικά στην Ουκρανία. Αλλά για να συμβεί αυτό οι Βρυξέλλες καλούνται καταρχάς να εισάγουν υγροποιημένο φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ αλλά και να ενισχύσουν άμεσα άλλες ενεργειακές συμμαχίες τους.
«Υπάρχει μεγάλη ανησυχία, τα ρωσικά στρατεύματα που έχουν συγκεντρωθεί στα σύνορα με την Ουκρανία και στην Λευκορωσία προμηνύουν πόλεμο. Οι κυρώσεις κατά της Μόσχας που οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα επιβάλουν στην περίπτωση επίθεσης θα έχουν αντίκτυπο στην προμήθεια φυσικού αερίου. Η ευρωπαϊκή οικονομία εξαρτάται από το φυσικό αέριο το οποίο είναι κατά 90% εισαγόμενο ενώ το 40% προέρχεται από τη Ρωσία», συνοψίζει σε ρεπορτάζ της η Corriere della Sera.
Σε αυτό το πλαίσιο οι Ευρωπαίοι συνομιλούν καταρχάς με τους Αμερικανούς. Ωστόσο στον διάλογο μεταξύ των δύο πλευρών, υφίσταται «ένα διφορούμενο πολιτικό ζήτημα», επισημαίνει ο Τζουζέπε Σάρτσινα, απεσταλμένος της ιταλικής εφημερίδας στην Ουάσιγκτον.
Οι κυρώσεις και οι υδρογονάνθρακες
Στη συνέντευξη τύπου της προηγούμενης εβδομάδας ο Τζο Μπάιντεν παρατήρησε ότι το ΑΕΠ της Ρωσίας εξαρτάται κατά 45% από τις εξαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ως εκ τούτου, ο αμερικανός πρόεδρος κατέστησε σαφές ότι, στην περίπτωση ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, οι κυρώσεις θα πρέπει να πλήξουν καταρχάς και κυρίως τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Στους κόλπους της ΕΕ, όμως, ενδέχεται να προκύψουν διαφορετικές θέσεις, καθώς υπάρχουν χώρες οι οποίες από το φυσικό αέριο των Ρώσων εξαρτώνται σημαντικά περισσότερο από άλλες, όπως η Ιταλία και κυρίως η Γερμανία.
Προς το παρόν επί του ζητήματος επικρατεί σύγχυση. Υπάρχουν αναλυτές που θεωρούν ότι ο ίδιος ο Πούτιν θα επιλέξει να προβεί στη μείωση των ενεργειακών εξαγωγών, ως αντίποινα για την επιβολή των όποιων κυρώσεων. Την ίδια ώρα οι σύμβουλοι του Μπάιντεν το αποκλείουν, υποστηρίζοντας ότι δεν θα είχε νόημα να προβεί σε μία κίνηση τόσο αυτοκαταστροφική. Πάντως την περασμένη Τρίτη κάλεσαν τους δημοσιογράφους για να τους ενημέρωσουν πως καταστρώνεται ένα «αμερικανικό σχέδιο» αναπλήρωσης των ευρωπαϊκών εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Φαίνεται, όμως, πως το εν λόγω σχέδιο είναι πολύ γενικό και αόριστο, τουλάχιστον επί του παρόντος, τόσο από τεχνική όσο και από οικονομική άποψη. Ο Λευκός Οίκος δηλώνει ότι στην Ευρώπη το φυσικό αέριο θα μπορούσε να φτάνει από «άλλους προμηθευτές». «Από ποιους;», διερωτάται εύλογα ο ιταλός ανταποκριτής, καθώς «στην αγορά δεν υπάρχουν πολλές επιλογές», εξηγεί, και αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ δεν πρέπει να έχει την προσοχή της στραμμένη αποκλειστικά στις χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα αλλά και στα κράτη που είναι σε θέση να αρχίσουν άμεσα να αποστέλλουν φυσικό αέριο στην ΕΕ, σε υγροποιημένη μορφή, με ειδικά υγραεριοφόρα πλοία. Ζήτημα, όμως, αποτελεί ότι αυτές οι χώρες είναι ελάχιστες, το Κατάρ, η Αυστραλία και η Νιγηρία, πέρα, φυσικά, από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το Κατάρ στο παιχνίδι
Σε αυτό το πλαίσιο την ερχόμενη Δευτέρα 31η Ιανουαρίου ο Τζο Μπάιντεν θα δεχτεί στον Λευκό Οίκο τον εμίρη του Κατάρ Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θανί. Στην ατζέντα της συνάντησης περιλαμβάνεται και το θέμα της «ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού», οπότε σύντομα θα γνωρίζουμε ποια είναι η θέση του εμιράτου επί του ζητήματος.
Οσον αφορά τις κινήσεις της ΕΕ, τον περασμένο Νοέμβριο η ευρωπαία επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον καθ’ οδόν προς την EXPO 2020 του Ντουμπάι, έκανε μία στάση στο Κατάρ, τον κύριο προμηθευτή της Ευρώπης με υγροποιημένο φυσικό αέριο, καταφέρνοντας να άρει κάποιες παρεξηγήσεις που περιόριζαν έως πρόσφατα το ενδιαφέρον του εμιράτου για νέες επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Τον ερχόμενο Φεβρουάριο η εσθονή επίτροπος θα μεταβεί στο Μπακού για να συμμετάσχει στην υπουργική σύνοδο του Νότιου Διαδρόμου που συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με την Ιταλία μέσω της Τουρκίας και της Ελλάδας. Δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί, σε αυτήν τη φάση αναβαθμίζεται σημαντικά ο ρόλος του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP) που συνδέεται στα ελληνοτουρκικά σύνορα με τον Αγωγό Φυσικού Αερίου της Ανατολίας (TANAP) και διασχίζει τη βόρεια Ελλάδα, την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα, καταλήγοντας στην περιφέρεια της Απουλίας στη νότια Ιταλία.
Μεταξύ των κοντινών προμηθευτών της ΕΕ με φυσικό αέριο, ξεχωρίζει η Αλγερία που συνδέεται με την Ισπανία μέσω του MedGaz και με την Ιταλία μέσω του Transmed. Σημειώνεται ότι στην Ιταλία φυσικό αέριο φτάνει και από τη Λιβύη.
Οσον αφορά την κατάσταση στον ευρωπαϊκό βορρά, στο πλαίσιο του στρατηγικού διαλόγου με τη Νορβηγία, η Κάντρι Σίμσον εξασφάλισε την αύξηση της παραγωγής από την κρατική πολυεθνική Equinor. Εως το τέλος του έτους εκτιμάται πως θα έχει ολοκληρωθεί και ο αγωγός που θα συνδέσει τα δίκτυα φυσικού αερίου της Πολωνίας και της Λιθουανίας με το δίκτυο της υπόλοιπης Ευρώπης.
Ζητούνται… τάνκερ
Πάντως στην περίπτωση κρίσης, ζωτική σημασία για την ΕΕ θα έχουν κυρίως οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ (κατά τον τρέχοντα μήνα σημειώθηκε ρεκόρ εισαγωγών). Αλλά τους Αμερικανούς τους απασχολεί ότι μεταξύ των κύριων αγοραστών υγροποιημένου φυσικού αερίου, πέρα από την Ευρώπη, περιλαμβάνονται επίσης η Κίνα αλλά και η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα που είναι σύμμαχοι των Αμερικανών. Οπότε για να μην υπάρξουν έντονες αναταράξεις στη διεθνή αγορά θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά η παγκόσμια παραγωγή αλλά και ο αριθμός των ειδικών υγραεριοφόρων πλοίων. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, διαθέτουν μόλις εξήντα και όχι όλα σε άψογη κατάσταση.
«Μπορούν όλα αυτά να γίνουν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα; Είναι εύλογο να αμφιβάλλει κανείς», αναφέρει ο ιταλός δημοσιογράφος, σημειώνοντας πως, υπάρχει επίσης ο κίνδυνος, εν τω μεταξύ, η ήδη πολύ υψηλή τιμή του φυσικού αερίου να αυξηθεί περαιτέρω, συντηρώντας τον πληθωρισμό.
Πάντως την 7η Φεβρουαρίου ο Υπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ενωσης Ζοζέπ Μπορέλ και η επίτροπος Κάντρι Σίμσον θα μεταβούν στην Ουάσιγκτον, όπου θα συναντηθούν με τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν και την αμερικανίδα υπουργό Ενέργειας Τζένιφερ Γκράνχολμ, ούτως ώστε να συνάψουν συμφωνία για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.