Από την αρχή των παγκόσμιων εμβολιασμών για τον κορονοϊό, τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία επιχείρησαν να εφαρμόσουν τη λεγόμενη διπλωματία των εμβολίων, να στείλουν δηλαδή δόσεις σε άλλα κράτη, καλύπτοντας με τα δικά τους εμβόλια τα μεγάλα κενά των φτωχών και αναπτυσσόμενων χωρών.
Τα κινεζικά Sinovac και Sinopharm και το ρωσικό Sputnik, διαφορετικής τεχνολογίας από τα mRNA εμβόλια των Pfizer/BioNTech και Moderna, χορηγήθηκαν σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Ομως, Μόσχα και Πεκίνο είχαν λογαριάσει χωρίς την Ομικρον. Ακόμα και πριν εμφανιστεί η νέα παραλλαγή, υπήρχαν αμφιβολίες για το αν τα εμβόλια αυτά ήταν το ίδιο αποτελεσματικά με τα Δυτικά. Με την έλευση της Ομικρον, τα στοιχεία ερευνών δείχνουν ότι όντως αυτό συμβαίνει παρόλο που οι κατασκευαστές το αρνούνται. Αλλά, για παράδειγμα, οι αρχές της Σιγκαπούρης, είναι πεπεισμένες και δεν θεωρούν πλέον πλήρως εμβολιασμένο κάποιον με τρεις δόσεις των κινεζικών εμβολίων, αλλά με τέσσερις.
Η δε Κίνα, που έχει εμβολιάσει το 80% των 1,4 δισ. κατοίκων της με τα δικά της εμβόλια, σχεδιάζει την τέταρτη δόση για όλο τον πληθυσμό.
Η Κίνα έχει επίσης ήδη δώσει στην Covax, την ομάδα του ΟΗΕ που διανέμει εμβόλια στις φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες, 1,3 δισεκατομμύρια δόσεις Sinovac και Sinopharm, αλλά η ζήτηση φθίνει συνεχώς τους τελευταίους μήνες.
Ογδόντα εκατομμύρια δόσεις του Sputnik έχει δώσει και η Ρωσία σε τρίτες χώρες, πολύ λιγότερες από όσες έχει υποσχεθεί. Συγκριτικά, η Pfizer έχει διανέμει 1,5 δισ. δόσεις εκτός ΗΠΑ.
Οι Ρώσοι καθημερινά προσπαθούν να αντικρούσουν τις αμφιβολίες που έχουν εκφραστεί διεθνώς για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου τους κατά της Ομικρον.
Ενα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Sputnik είναι ότι, σε αντίθεση με τα κινεζικά εμβόλια, δεν έχει λάβει επείγουσα έγκριση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ούτε από κάποια δυτική ρυθμιστική αρχή.
Οι υποστηρικτές του Sputnik διατείνονται εδώ και μήνες ότι η έγκριση από τον ΠΟΥ είναι θέμα χρόνου. Ομως, ο ΠΟΥ δεν βιάζεται για το συγκεκριμένο εμβόλιο. Τον περασμένο μήνα, ο υπεύθυνος του οργανισμού για την Ευρώπη, Χανς Κλούγκε, είχε πει ότι έως τα τέλη του 2021, θα έχει ολοκληρωθεί η επίδοση των στοιχείων από τους Ρώσους και η έγκριση θα μπορεί να δοθεί άμεσα.
Γιατί το Sputnik χρειάζεται την έγκριση του ΠΟΥ; Επειδή καταρχάς, πολλές χώρες της ΕΕ, οι ΗΠΑ και άλλες, δεν το αναγνωρίζουν και δεν θεωρούν εμβολιασμένους όσους το κάνουν. Σε αυτούς συγκαταλέγονται εκατομμύρια άτομα από τη Λατινική Αμερική, για παράδειγμα.
Πρόκειται, σύμφωνα με την Washington Post, για μία αποτυχία για το Πεκίνο και τη Μόσχα, που είχαν επενδύσει στην διπλωματία των εμβολίων. Για παράδειγμα, η Κίνα θα έδινε εμβόλια στις χώρες που συμφωνούν μαζί της στο θέμα της Ταϊβάν και η Ρωσία στην Ουκρανία, στις περιοχές που ελέγχονται από αντάρτες φιλικά προσκείμενους σε αυτήν, την ώρα που το Κίεβο προσπαθούσε να πάρει εμβόλια για την υπόλοιπη χώρα από τη Δύση.
Οσο για την επιστήμη των εμβολίων, τόσο οι Κινέζοι όσο και οι Ρώσοι είχαν αμφισβητήσει, πριν ένα χρόνο τα εμβόλια mRNA της Δύσης. Αλλά εδώ και καιρό έχουν αλλάξει γνώμη, και προσπαθούν να φτιάξουν τα δικά τους με την ίδια τεχνολογία.
Αντίστοιχα, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ έχουν συνδέσει τις δωρεές εμβολίων με τους στόχους τους στην εξωτερική πολιτική. Αμερικανοί αξιωματούχοι επί Ντόναλντ Τραμπ, είχαν προσπαθήσει να κάνουν τη Βραζιλία να αρνηθεί τα ρωσικά Sputnik.
Πάντως, ακόμα και πριν την Ομικρον, χώρες που είχαν προμηθευτεί κινεζικά και ρωσικά εμβόλια αντιμετώπισαν προβλήματα, καθώς δεν αποδείχθηκαν τόσο αποτελεσματικά. Στη Χιλή για παράδειγμα, έρευνες έδειξαν ότι το κινεζικό Sinovac παράγει 10 φορές λιγότερα αντισώματα από της Pfizer.
Σε αυτές τις χώρες, το καλοκαίρι του 2021, πολύ πριν την Ομικρον, τα κρούσματα πολλαπλασιάστηκαν.
Η Washington Post επισημαίνει ότι αν η παγκόσμια ζήτηση φθίνει για τα κινεζικά και ρωσικά εμβόλια, η πίεση θα πέσει πάνω στη Pfizer και τη Moderna για αύξηση της παραγωγής.
Τον περασμένο μήνα, μία ομάδα ακτιβιστών, δημοσίευσε έκθεση που εκτιμά ότι θα χρειαστούν 22 δισ. δόσεις εμβολίων mRNA για να μειωθεί η εξάπλωση της πανδημίας μέσα στο 2022. Πρόκειται για 15 δισ. δόσεις περισσότερες από τις σημερινές εκτιμήσεις.
Το σενάριο αποτελεί νίκη για τις ΗΠΑ και την ΕΕ στον τομέα της διπλωματίας των εμβολίων. Αλλά αν δεν μπορεί να αυξηθεί η παραγωγή των mRNA εμβολίων σε αυτά τα επίπεδα, θα εξελιχθεί σε μεγάλη ήττα για όλο τον πλανήτη.