Η Νάπολη έχει την πίτσα, η Ρώμη την cacio e pepe (απλή μακαρονάδα με παρμεζάνα και πιπέρι) και η Σικελία τα κανόλι, που προβάλλονται με περηφάνια σχεδόν σε κάθε καφετέρια και σε κάθε παστιτσερία (ζαχαροπλαστείο), και έχουν τη δική τους ξεχωριστή θέση στην επίσημη ιστοσελίδα του νησιού. Ο ντετέκτιβ Μονταλμπάνο τα τιμά ξανά και ξανά στα μυθιστορήματά του Αντρέα Καμιλέρι, ενώ μερικές δεκαετίες νωρίτερα, η περίφημη ατάκα στον «Νονό», «Leave the gun, take the cannoli» («Ασε το όπλο, πάρε τα κανόλι»), που λέει ο Κλεμέτζα στον Ρόκο μετά από τις τρεις σφαίρες που έριξε στο κεφάλι του Πόλι, τα έκανε διάσημα σε όλο τον κόσμο. (Δείτε τη σκηνή στο τέλος του κειμένου)
Αν σας θυμίζουν φαλλό να ξέρετε ότι αυτός είναι ο σκοπός τους. Το αγαπημένο γλυκό της Σικελίας μοιάζει πράγματι με φαλλό και υπάρχει λόγος, γράφει στο BBC Travel ο Αγκοστίνο Πετρόνι. Ο θρύλος λέει ότι η λιχουδιά -ένα τηγανητό, σωληνοειδές κέλυφος από αλεύρι, ζάχαρη και βούτυρο, γεμιστό με γλυκιά κρέμα τυριού ρικότα- δημιουργήθηκε στη Καλτανισέτα. Οταν η σικελική πόλη ήταν υπό αραβική κυριαρχία (περίπου το 1000 μ.Χ.), οι γυναίκες στο χαρέμι του εμίρη έφτιαξαν το γλυκό για να τονώσουν τον ανδρισμό του. Αυτή η ιστορία, βέβαια, δεν μπορεί να αποδειχθεί, γιατί δεν υπάρχουν γραπτά αρχεία, η ιδέα των ερωτικών γλυκών, όμως, πάει πολλούς αιώνες πίσω.
Στην Αρχαία Ελλάδα, κατά τη διάρκεια των Θεσμοφορίων, εορταστικό τριήμερο προς τιμή της Δήμητρας και τη Περσεφόνης, οι άνθρωποι γιόρταζαν τη γονιμότητα και τρώγοντας γλυκά με μέλι και σουσάμι σε σχήμα στήθους. Η πρακτική, πιστεύεται ότι προήλθε από παλαιότερες τελετές στην Αρχαία Αίγυπτο προς τιμήν της θεάς Ισιδας, οι οποίες αργότερα διαδόθηκαν στις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου και στην προρωμαϊκή Σικελία.
Σύμφωνα με τη Μαρία Ολιβέρι, ειδική σε μελέτες πολιτιστικής κληρονομιάς στο Παλέρμο, τα γεννητικά όργανα δεν ήταν ταμπού στον αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο, αντίθετα θεωρούνταν σύμβολα αφθονίας: «Τα σεξουαλικά σχήματα των γλυκών της Σικελίας προέρχονται από τον αρχαίο κόσμο. Τότε, ήταν σημαντικό να έχουν πολλά παιδιά, που θα καλλιεργούσαν τη γη και θα φρόντιζαν την οικογένεια», λέει η Ολιβέρι στο BBC.
Τον 11ο αιώνα, όταν οι Νορμανδοί κατακτητές της Σικελίας διέδωσαν τον καθολικισμό, οι αρχαίες παραδόσεις αναμείχθηκαν με τις καθολικές παραδόσεις. Τα Σατουρνάλια, η ρωμαϊκή γιορτή του χειμερινού ηλιοστασίου συγχωνεύτηκε με τα Χριστούγεννα και οι τελετές γονιμότητας με το Πάσχα. Και τα παλιά γλυκά διασώθηκαν από τις μοναχές, οι οποίες τα έφτιαχναν στα μοναστήρια κατά τη διάρκεια θρησκευτικών εορτών.
Η κασάτα σιτσιλιάνα (μια τούρτα με κρέμα ρικότα, συνήθως διακοσμημένη με αμυγδαλόπαστα, ξηρούς καρπούς και ζαχαρωμένα φρούτα), για παράδειγμα, πιστεύεται ότι γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της αραβικής κυριαρχίας όταν γιόρταζαν την ανοιξιάτικη ανανέωση της φύσης και έγινε σπεσιαλιτέ του Πάσχα (και του εβραϊκού Πεσάχ).
Oπως τα κάνολι, πολλά άλλα ιταλικά γλυκά με ερωτικά σχήματα δημιουργήθηκαν πριν από αιώνες. Το Minne Di Sant’Agata ή Minni di Virgini, για παράδειγμα, -ημισφαιρικό γλυκό με κρέμα ρικότα, σκεπασμένο με γλάσο και στολισμένο με ένα κερασάκι- φτιάχτηκε για να μοιάζει με στήθος, προς τιμήν της Αγίας Αγάθης, μάρτυρα της πρωτοχριστιανικής εκκλησίας (την διεκδικούν Κατάνια και Παλέρμο), που της έκοψαν τα στήθη στα 15 της όταν αρνήθηκε να ενδώσει στις ορέξεις ενός άνδρα.
Και τα Fedde del Cancelliere, είναι αμυγδαλωτά σαν αχιβάδα με γέμιση από κρέμα και μαρμελάδα βερίκοκο ανάμεσα, που δημιουργήθηκαν (για πλάκα) προς τιμήν των γλουτών ενός πρωτοσύγκελλου…
«Οι καλόγριες δεν έφτιαχναν γλυκά σε σχήματα ερωτικά, γιατί ήταν καταπιεσμένες σεξουαλικά και ήθελαν να διασκεδάσουν, όπως ίσως πιστεύουν ορισμένοι, αλλά επειδή κληρονόμησαν μια αρχαία παράδοση», λέει η Ολιβέρι.
Από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας, η παρασκευή -και επομένως η κατανάλωση- βρώσιμων συμβόλων συνδέθηκε με το τελετουργικό της θυσίας, καθώς πίστευαν ότι φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά στους θεούς. Αυτή η έννοια μεταφέρθηκε στον Καθολικισμό, και στις μοναχές επιτρεπόταν να αναπτύξουν την ζαχαροπλαστική παρά τους μεσαιωνικούς μοναστικούς κανόνες, που απαγόρευαν τη λαιμαργία.
Στις Απόκριες -που ακολουθούνται από τη Σαρακοστή και είναι η συνέχεια αρχαίων εορτασμών προς τιμήν του Βάκχου ή Διόνυσου, θεού του κρασιού και της έκστασης- οι εξαιρέσεις των κανόνων ήταν ακόμα πιο έντονες. Σύμφωνα με τον Ντάριο Μάνγκανο, καθηγητή Σημειολογίας στο πανεπιστήμιο του Παλέρμο, ο οποίος έγραψε μια διατριβή σχετικά με τη σημειολογία των γλυκών της Σικελίας, οι κανόνες πρέπει μερικές φορές να ανατραπούν για να επιβεβαιωθούν, και το Καρναβάλι επέτρεψε ακριβώς αυτό.
Ήταν η μοναδική φορά κατά τη διάρκεια του έτους, που η καθολική σεμνοτυφία έδινε τη θέση της στην υπερβολική και ανεμπόδιστη αυτοέκφραση, μεταξύ άλλων και στην κατανάλωση των κανόλι. Οι άντρες έδιναν το σωληνοειδές γλυκό στις γυναίκες υπαινισσόμενοι τις σεξουαλικές τους επιθυμίες, τραγουδώντας, «Ogni cannolu è scettru d ‘ogni Re … lu cannolu è la virga di Mosè» (Κάθε κανόλο είναι το σκήπτρο κάθε βασιλιά … το κανόλο είναι το πέος του Μωυσή»).
Δυστυχώς, τα περισσότερα μοναστήρια, που είχαν τις παραδοσιακές συνταγές για τα κάνολι, έχουν κλείσει και πλέον τις γνωρίζουν μόνο λίγες, ηλικιωμένες μοναχές. Σήμερα, τα φτιάχνουν παντού σε όλη την Ιταλία, τα καλύτερα και πιο «αυθεντικά» κανόλι, όμως, υπάρχουν μόνο σε μερικά καφενεία της Σικελίας, όπως το «Caffè Sicilia» στην αρχαία πόλη του Νότο, στο Euro Bar στο Ντατίλο και σε ορισμένα μέρη της επαρχίας Πιάνα ντέλι Αλμπανέζι.
Το 2017, για να σώσει την παράδοση, η Μαρία Ολιβέρι άνοιξε ένα νέο ζαχαροπλαστείο, το «I segreti del chiostro» («Τα μυστικά του μοναστηριού»), μέσα στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Παλέρμο (Monastero di Santa Caterina). Φτιάχνει γλυκά -μεταξύ άλλων και κανόλι- από συνταγές τις οποίες βρήκε μετά από έρευνα σε αρχεία και από αριστοκρατικές οικογένειες που τις είχαν αποκτήσει από τα μοναστήρια της Σικελίας.
Τέλος και ο Κοράντο Ασέντσα, chef patissier και ιδιοκτήτης του Caffè Sicilia (δείτε τον στη σειρά του Netflix «Στο Τραπέζι του Σεφ»), εκπρόσωπος της σύγχρονης σιτσιλιάνικης ζαχαροπλαστικής, σε αντίθεση με παραλλαγές άλλων ζαχαροπλαστών, ακολουθεί την απλούστερη παραδοσιακή συνταγή και γεμίζει τα κανόλι του την τελευταία στιγμή, κατά παραγγελία, ώστε να παραμείνουν τραγανά.