Είναι κάπως σαν παράδοση οτιδήποτε επιτυχημένο να έχει δύο εκδοχές για το πώς ξεκίνησε και ποιος δημιούργησε τι, στον κόσμο των υπολογιστών. Είτε λέγεται Pong και εμπλέκονται νεαροί Στιβ Τζομπς και Στίβεν Βόζνιακ, είτε Μπιλ Γκέιτς και Apple, είτε Napster, σχεδόν πάντα υπάρχει και μία σκιά σε κάθε τι επιτυχημένο. Το Twitter δεν αποτελεί εξαίρεση. Το κοινωνικό δίκτυο που μίσησαν κυβερνήσεις και δικτάτορες, και αγάπησαν εταιρείες προώθησης αλλά και ο απλός κόσμος για την αμεσότητά του έχει μια πορεία δέκα ετών και μερικούς σκελετούς κρυμμένους στην ντουλάπα του. Με αφορμή τα δέκα χρόνια ύπαρξης που κλείνει φέτος, ετοιμάσαμε μια αναδρομή στις καλές, στις κακές και στις σκοτεινές στιγμές του.
Πώς δημιουργήθηκε
Η επίσημη εκδοχή θέλει το Twitter να γεννήθηκε από μια ιδέα που είχε ο Τζακ Ντόρσεϊ το 2006. Αρχικά είχε φανταστεί μια πλατφόρμα επικοινωνίας μέσω ανταλλαγής σύντομων μηνυμάτων κειμένου (SMS). Με ενσωματωμένη την ειδοποίηση «κατάστασης» του χρήστη, φίλοι και ομάδες φίλων θα μπορούσαν γρήγορα να δουν τι κάνει ο καθένας τους. Εκείνον τον καιρό ο Τζακ Ντόρσεϊ εργαζόταν για μια νέα εταιρεία, την Odeo, που ετοίμαζε μία πλατφόρμα για Podcasts. Τους τσάκισε η Apple, όταν ανακοίνωσε την δική της πλατφόρμα iTunes καθώς και ότι θα έτρεχε σε κάποια εκατομμύρια συσκευές iPod που επρόκειτο να πουλήσει.
Αποφάσισαν να ασχοληθούν με κάτι νέο. Το προσωπικό, που τότε μέτραγε 14 άτομα, χωρίστηκε σε ομάδες. Και τότε εμφανίστηκε η ιδέα του Twitter από τους Εβαν Γουίλιαμς, Μπιζ Στόουν και Τζάκ Ντόρσεϊ. Οι επενδυτές όμως δεν χάρηκαν με αυτό ή τουλάχιστον, όπως αργότερα είπαν, όπως τους το παρουσίασαν. Γι’ αυτόν τον λόγο και ο Εβαν Γούιλιαμς αποφάσισε να αγοράσει το μερίδιό τους. Δημιουργήθηκε η εταιρεία Obvious Corporation. Λίγο μετά, το Τουίτερ εμφανίστηκε στον χάρτη του Διαδικτύου και πλέον αξίζει αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια.
Η ανεπίσημη εκδοχή
Αυτό που παραλείπεται από την συγκεκριμένη αφήγηση είναι ο ρόλος του Νόα Γκλας. Του ατόμου που ξεκίνησε την εταιρεία Odeo στο δωμάτιό του. Σύμφωνα με τον Ρέι Μακλούρ, υπάλληλο της εταιρείας στα πρώτα της βήματα, ο Νόα Γκλας είχε δημιουργήσει ένα προϊόν που επέτρεπε, όταν κάποιος καλούσε ένα τηλεφωνικό αριθμό, να μετατρέπεται το μήνυμα που άφηνε σε mp3, αποθηκευμένο στο Διαδίκτυο. Ο Εβαν Γουίλιαμς ήταν ένας από τους αρχικούς επενδυτές του Νόα Γκλας. Είχε πουλήσει την εταιρεία του, Blogger, στην Google και είχε αγοράσει ένα μεγάλο σπίτι. Οπότε η Odeo μεταφέρθηκε από το διαμέρισμα του Νόα Γκλας στο παλιό σπίτι του Εβανς Γουίλιαμς. Όταν η Apple έκανε την ανακοίνωσή της, ο Εβανς αποφάσισε να αλλάξει ρότα στην επιχείρηση και επέβαλε εσωτερικούς διαγωνισμούς ιδεών στους υπαλλήλους του. Θα ξόδευαν ολόκληρες μέρες σε ιδέες. Τότε ο Τζακ Ντόρσεϊ παρουσίασε την δική του. Τον Φεβρουάριο του 2006 ο Γκλας, ο Ντόρσεϊ και ο Γερμανός προγραμματιστής Φλόριαν Βέμπερ παρουσίασαν την ιδέα του Τζακ, στην υπόλοιπη εταιρεία. Είχαν δημιουργήσει ένα σύστημα με το οποίο κάποιος μπορούσε να στείλε ένα μήνυμα κειμένου σε έναν αριθμό και αυτό να μεταδίδεται σε όλους τους φίλους του. Τwtter το όνομά του.
Ενα χρόνο αργότερα, η Αραβική Ανοιξη θα έπαιρνε σάρκα και οστά μέσα από το δίκτυο του Twitter. Χιλιάδες κόσμου ενημερωνόταν από το Twitter αλλά και οργάνωνε τις επόμενες κινήσεις του. Αυτό έφερε την επανάσταση στην ενημέρωση των πολιτών από πολίτες. Το παράδειγμα των αραβικών χωρών και της χρήσης των κοινωνικών δικτύων από τους πολίτες για την καταγραφή και μετάδοση των γεγονότων όπως συμβαίνουν, όταν συμβαίνουν, χωρίς λογοκρισία από τα καθεστωτικά ΜΜΕ, ακολούθησαν στη συνέχεια και άλλες χώρες. Ανάμεσα τους, η Ουκρανία, ο Λίβανος, η Ινδία και η Μιανμάρ.
Στην περίπτωση της Ουκρανίας, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Σέρτζι Λεσένκο, μετά το ξέσπασμα των διαδηλώσεων κατά του προέδρου Γιανουκόβιτς, το 41% των πολιτών χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως πηγή αξιόπιστης πληροφόρησης.
Η δύναμη που προσέφερε το Twitter σε κάποιον να ενημερώσει αλλά και να κινητοποιήσει τους συμπολίτες του γρήγορα μαζί με το να μπορεί να ασκήσει κριτική και πίεση σε μια κυβέρνηση, δημιουργεί τρόμο στους καταχραστές των ελευθεριών των πολιτών, με αποτέλεσμα πολλές φορές να αναστέλλουν την πρόσβαση σε αυτό (Τουρκία, Αίγυπτος, Κίνα) ή να προσπαθούν να την απαγορέψουν (Αίγυπτος). Συνήθως έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα καθώς η κοινότητα του Διαδικτύου προσφέρει άμεσα βοήθεια δίνοντας εναλλακτικούς τρόπους σύνδεσης.
Τwitter και πολιτική
Πίεση βέβαια δεν ασκούν μόνο οι πολίτες. Πριν από μερικά χρόνια ένας πολιτικός θα έπρεπε να παραχωρήσει μια συνέντευξη, να στείλει ένα δελτίο τύπου ή να κάνει κάποια δήλωση για να προκαλέσει το ενδιαφέρον, θετικά ή αρνητικά. Τότε έτρεχαν να προλάβουν τα δελτία ειδήσεων. Σήμερα, στην πλειονότητά τους, ασχολούνται με το Twitter. Και αν όχι ίδιοι, συνεργάτες τους που στήνουν ακόμα και ολόκληρές ομάδες ενημέρωσης, πιο σωστά, προπαγάνδας. Με την χρήση του Twitter, το μήνυμα, διαδίδεται και αναπαράγεται τόσο γρήγορα που πολλές φορές τους εκθέτει ανεπανόρθωτα αν δεν προσέξουν. Θυμηθείτε τα «τιτιβίσματα» του Πρωθυπουργού μας, Αλέξη Τσίπρα προς τον Τούρκο ομόλογό του, Αχμέτ Νταβούτογλου, που προκάλεσαν διπλωματικό επεισόδιο. Αναγκάστηκε να τα σβήσει, τουλάχιστον από τον ξενόγλωσσο λογαριασμό του. Τα σχόλια για την δεύτερη αποκοτιά του ξεπέρασαν και αυτά τα πρώτα, και φυσικά δεν ήταν καθόλου κολακευτικά. Η εφημερίδα Guardian έγραψε χαρακτηριστικά: «Ο Αλέξης Τσίπρας έκανε την ασυνήθιστη κίνηση να χρησιμοποιήσει τα κοινωνικά δίκτυα για να ασκήσει κριτική στον Αχμέτ Νταβούτογλου, για τις ενέργειες της αεροπορίας της Τουρκίας, πριν σβήσει τα tweets του», σημειώνοντας ότι δεν είναι γνωστό αν αυτά που έγραψε ο Eλληνας Πρωθυπουργός ήταν αυτά που είπε και μέσα στη Σύνοδο. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι ο Δημήτρης Καμμένος που θεώρησε ότι το να παραποιήσει φωτογραφία με την είσοδο στρατόπεδου συγκέντρωσης των ΝΑΖΙ και να την ανεβάσει στον λογαριασμό του στο Twitter, ήταν καλή ιδέα.
Τα τελευταία χρόνια, μέσω του Twitter, έχουν ξεκινήσει διαδικτυακοί πόλεμοι. Μερικές φορές αντικαθιστούν και τις επίσημες ανακοινώσεις των κομμάτων. Συνήθως οι πολιτικοί απλά δημοσιεύουν ενημερώσεις για το πρόγραμμά τους ή ατάκες από ομιλίες τους. Ελάχιστοι κάθονται να απαντήσουν στους πολίτες που συμμετέχουν θετικά ή αρνητικά στην συζήτηση.
Μαθαίνοντας από τους χρήστες του
Το Twitter το 2007 είχε ήδη περισσότερες αναρτήσεις την ημέρα, από ότι μπορούσε να αντέξει. Και αυτό ήταν ένα από τα επαναλαμβανόμενα προβλήματα της υπηρεσίας. Δεν έδειχνε έτοιμη να αντέξει τις εξάρσεις σε αριθμούς χρηστών. Κάποιες φορές έμοιαζε σαν να μην άντεχε το βάρος τόσων πολλών. Κάπως έτσι γεννήθηκε και η «Fail Whale». Όταν η πλατφόρμα έπεφτε, μια εικόνα, ένα σχέδιο για την ακρίβεια, έκανε την εμφάνισή του: μία φάλαινα μεταφερόταν από 8 πουλιά σε κάποιο ασφαλές σημείο. Η εικόνα συμβόλιζε ότι η ομάδα του Twitter γνώριζε για το πρόβλημα και προσπαθούσε να το λύσει. Η σελίδα λάθους έγινε τόσο δημοφιλής που η κοινότητα των χρηστών του Twitter την ονόμασε «Fail Whale».
Πολλοί αναρωτιούνται γιατί υπάρχει ο περιορισμός των 140 χαρακτήρων. Αρχικά, όταν η βάση των χρηστών του αποτελούταν από πρώην εργαζόμενους στην Odeo, τους συγγενείς τους και μια πολύ μικρή ομάδα φίλων σε ρόλο δοκιμαστή της υπηρεσίας, επέτρεπε 160 χαρακτήρες, όπως και μια υπηρεσία αποστολής SMS. Μάλιστα, κάποιες φορές τα έκοβε και τα εμφάνιζε σε χρονολογική σειρά. Επίσης, οι χρήστες της πλατφόρμας βοήθησαν στην διαμόρφωσή της. Αρχικά δεν μπορούσε κάποιος να απαντήσει σε άλλον χρήστη. Για αυτό το λόγο άρχισαν να χρησιμοποιούν το σύμβολο @ πριν από το όνομα χρήστη που ήθελαν να αναφερθούν. Μια λειτουργία που υιοθετήθηκε άμεσα από την ομάδα του Twitter και έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της πλατφόρμας.
Τον Αύγουστο του 2007 ο χρήστης @chrismessina πρότεινε την χρήση «#» (hashtag) που έκανε το ντεμπούτο του τον ίδιο μήνα.
Με τον ίδιο τρόπο γεννήθηκε και το retweet. Οι χρήστες ήθελαν να αναδημοσιεύσουν tweets άλλων χρηστών οπότε άρχισαν να βάζουν τα αρχικά «RT» στην αρχή του μηνύματος για να δείξουν στους ακόλουθούς τους ότι το μήνυμα είναι αναδημοσίευση. Το 2010 ενσωματώθηκε ως υπηρεσία.
Ο παράδεισος των Τρολ
Με κάθε ανακάλυψη ή εφεύρεση έρχεται και μεγάλη ευθύνη λένε. Το Twitter αποτελεί τον παράδεισο των Τρολ. Σε αντίθεση με άλλα κοινωνικά δίκτυα, το συμπαθητικό μπλε πουλάκι δεν είναι τόσο γρήγορο στην αντιμετώπιση τους. Και αυτά χωρίζονται σε μισθοφόρους ή απλά βλαμμένους. Πέρα από τις στρατιές διαφημιστικών υπαλλήλων που άλλοτε ανεβάζουν εικόνες από συμπαθητικά γατάκια και άλλοτε το σούπερ φυτικό προϊόν που δεν έχετε ξανακούσει αλλά θα σας κάνει να αδυνατίσετε σε σύντομο χρονικό διάστημα, υπάρχουν και οι κακοπροαίρετοι που απλά θέλουν να σας πικάρουν. Βέβαια δεν είναι μόνο αυτοί. Λογαριασμοί προπαγάνδας πολιτικών θέσεων ή πίεσης αποτελούν μεγάλο μέρος των χρηστών του Twitter. Επίσης υπάρχουν φαρσέρ. Οπως για παράδειγμα στις τελευταίες πλημμύρες στην Αγγλία κάποιοι μετέδιδαν ότι οι σταθμοί του Μετρό έχουν αποκλειστεί, δημιουργώντας πανικό.
Το Twitter και το χρηματιστήριο
Πάρα τις επιτυχίες του στα οικονομικά μένει μετεξεταστέο. Οταν το 2013 μπήκε στο χρηματιστήριο ήταν ήδη μια εταιρεία χωρίς κέρδη. Τρία χρόνια αργότερα δεν έχουν αλλάξει και πάρα πολύ τα πράγματα. Για την ακρίβεια στην ετήσια αναφορά της (10-K) που έδωσε στην δημοσιότητα στις 29 Φεβρουαρίου, αναφέρει ότι έχασε περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια δολάρια από τότε που ξεκίνησε, το 2006. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η χασούρα του ακόμα και πριν διαθέσει μετοχές στο κοινό ήταν περίπου 400 εκατομμύρια δολάρια. Η χασούρα εκτοξεύτηκε όταν άρχισε να δίνει πακέτα μετοχών στους εργαζόμενούς του. Μόνο το 2015 η εταιρεία έχασε 520 εκατομμύρια δολάρια.
Η μετοχή της εταιρείας έπεσε από τα 70 δολάρια στα 20 και αυτό προκαλεί σκέψεις στη WallStreet αν θα καταφέρει να ανακάμψει καθώς δεν θεωρούν ότι μπορεί να αυξήσει τους χρήστες του αρκετά ή να προβάλει περισσότερες διαφημίσεις σε αυτούς και να αυξήσει τα έσοδά του. Το Twitter φαίνεται να γνωρίζει τα προβλήματά του καθώς υπόσχεται στην ετήσια αναφορά του 10-Κ ότι θα ρίξει το βάρος του σε ζωντανό – streaming βίντεο, θα αντιμετωπίσει επιτέλους του λογαριασμούς που παραβιάζουν τους όρους χρήσης του, και θα επικεντρωθεί στο να προσελκύσει μεγαλύτερο κοινό μέσω βελτιώσεων που θα γίνουν μέσα στο 2016.
Οι προβλέψεις για το μέλλον και οι αντιδράσεις στις αλλαγές
Η τελευταία έμπνευση του Twitter να εμφανίζει μέσω ενός αλγόριθμου τα μηνύματα που θεωρεί ότι ο εκάστοτε χρήστης θα ήθελε να δει αλλά έχασε από τότε που ήταν τελευταία φορά συνδεδεμένος έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Βέβαια με λίγο ψάξιμο μπορείτε να επαναφέρετε την εμφάνιση του χρονολόγιο δημοσιεύσεων σας όπως ήταν. Αξίζει να πούμε ότι οι αντιδράσεις περισσότερο αφορούν ότι δεν θα έχει πλέον την δυνατότητα ο χρήστης να επιλέγει πως θέλει να εμφανίζονται τα μηνύματά του στο χρονολόγιο του όπως είχε ανακοινώσει πριν από έναν μήνα η εταιρεία. Κάποιοι νιώθουν προδομένοι.
Κάποιοι μάλιστα αρκετοί, με αφορμή τα δέκατα γενέθλιά του κάνουν προβλέψεις για το τι έπεται…Για παράδειγμα ο «Χαλ 90210» στην Guardian, προβλέπει ότι ο αριθμός των φορών που ειδικοί θα προβλέπουν το θάνατο του Twitter, θα ξεπεράσει τον αριθμό των αναδημοσιεύσεων ψεύτικων θανάτων διασήμων. Και με λίγο περισσότερο χιούμορ προβλέπει ότι μετά την κατακραυγή για την αλλαγή στο χρονολόγιο των χρηστών, θα αλλάξει όλα τα χρονολόγια τους, σε απλή γραμμική χρονολογική σειρά, αρχής γενομένης από το 2006, για να δει πόσο τους αρέσει.
Εμείς, με μια πιο ρομαντική διάθεση, ζητήσαμε από δυο παλιούς Έλληνες χρήστες της πλατφόρμας να μας γράψουν τι σημαίνει για αυτούς το Twitter. Αυστηρά σε 140 χαρακτήρες.
@arkoudos: «Πληροφορία και επικοινωνία σε 140 χαρακτήρες: να ακούσω την σκέψη κάποιου αγνώστου και η ευκαιρία άγνωστοι να κρίνουν μία δική μου σκέψη».
Πάντως ο ίδιος μου έγραψε: «Οσοι με ξέρουν θα γελάσουν με το 140 χαρακτήρες, μα ας είναι, δίκαιη η τιμωρία μου».
@prezatv: «Ας πούμε πως είναι ειδήσεις και ένοχες μικρές ή μεγάλες αληθειες που δεν θέλω να γράφω επώνυμα! Βασικά είναι η δύναμη του Μέσου στα χέρια μου».