Πλησιάζουμε στο τέλος του πολέμου. Και δεν θα είμαστε απλώς νικητές. Τα καταφέραμε καλύτερα από τους περισσότερους ευρωπαίους συμμάχους μας, όπως και πριν από 80 χρόνια.
Η διαχείριση της πανδημίας ήταν και είναι μαραθώνιος. Καθημερινά, 15 μήνες μέχρι τώρα. Και η αποτίμηση της συνολικής διαχείρισής της σε όρους ποσοτικούς υπήρξε εντυπωσιακά καλή. Με βάση τους σημαντικότερους δείκτες, η Ελλάδα δεν καταγράφει μεσογειακές ή βαλκανικές επιδόσεις, δεν κατατάσσεται στις απείθαρχες ή τις ανοργάνωτες χώρες, αλλά στις χώρες του οργανωμένου προτεσταντικού Βορρά (Διάγραμμα 13).
Οι αποφάσεις και οι χειρισμοί ήταν εξαιρετικά σύνθετοι. Τίποτα δεν ήταν αυτόματα ή εκ προοιμίου απολύτως σωστό. Τίποτα δεν ήταν αναμφισβήτητα ορθό επιστημονικά. Γι΄αυτό εύκολα κανείς μπορεί να εντοπίζει «λάθη», να γκρινιάζει, να κατακρίνει την κυβέρνηση. Και τα κόμματα της Αντιπολίτευσης ακόμη περισσότερο. Αλλά από το σημείο αυτό, μέχρι να θεωρείται πανωλεθρία ένας ανέλπιστος εθνικός θρίαμβος, η απόσταση είναι τεράστια. Απόσταση από την πραγματικότητα, όχι από την κυβέρνηση. Κι αυτό οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην αντιμνημονιακή κληρονομιά του ανορθολογισμού και σε μικροκομματικές σκοπιμότητες.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αποτιμήσει κανείς την διαχείριση της πανδημίας. Κάποιοι μπορεί να έχουν αρνητικό πρόσημο. Ομως, τελικά, ο έντιμος τρόπος να αξιολογήσουμε τι πετύχαμε είναι η σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ολες οι χώρες, κάποιες στιγμές αιφνιδιάστηκαν, πισωγύρισαν, χαλάρωσαν, πήραν «λάθος» αποφάσεις, και παντού οι πολίτες κουράστηκαν, χαλάρωσαν, θύμωσαν.
Ο στόχος εξαρχής και για όλους ήταν ο ίδιος: να περιορίσουμε τις ανθρώπινες απώλειες, να διασώσουμε το σύστημα Υγείας, να στηρίξουμε όσους πλήττονται οικονομικά από την πανδημία, να αμυνθούμε υπομονετικά μέχρι να έρθουν τα εμβόλια. Και τα καταφέραμε, καλύτερα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές κοινωνίες!
Τα καλά νέα πρώτα!
Τα καλά νέα έρχονται από τη Βρετανία, η οποία σε όρους επιδημιολογικού φορτίου έχει επιστρέψει στο περσινό καλοκαίρι.
Για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης, η Βρετανία, αν και συστηματικά υστερούσε στον έλεγχο/περιορισμό του ιού, σήμερα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Διάγραμμα 1). Αφήνει πίσω της την πανδημία. Κι αυτό είναι ένα πολύ αισιόδοξο μήνυμα για όλους, γιατί σημαίνει ότι το εμβόλιο «δουλεύει», γι’ αυτό η Βρετανία, που είναι μπροστά στο εμβολιαστικό πρόγραμμα, προπορεύεται και στους άλλους θετικούς δείκτες.
Ναι, στη μείωση του ιικού φορτίου συνετέλεσε και το lockdown. Lockdown, όμως, εφαρμόζουν όλες οι χώρες της Ευρώπης. Χώρες σαν τη Γερμανία που συστηματικά τα κατάφερναν πολύ καλύτερα στον περιορισμό του ιού, σήμερα καταγράφουν 7πλάσια κρούσματα από την Βρετανία και η τάση της ψαλίδας είναι αυξητική.
Η συνεισφορά των εμβολίων, λοιπόν, στη βρετανική επιτυχία είναι αδιαμφισβήτητη. Και εφόσον τα εμβόλια «δουλεύουν», το τέλος είναι κοντά και για την Ευρώπη, που απέχει μόλις δύο μήνες από τη Βρετανία στο πρόγραμμα των εμβολιασμών.
Το σουηδικό πείραμα
Η Σουηδία ακολούθησε δική της στρατηγική. Κατά των περιορισμών! Δεν έκλεισε την οικονομία, δεν περιόρισε τις ελευθερίες των πολιτών. Για λίγο μόνο και υπό το βάρος του πλήθους των θανάτων αναδιπλώθηκε θέτοντας περιορισμούς κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Συγκρίνοντας τη Σουηδία με τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες θα έλεγε κανείς ότι το πείραμά της πέτυχε.
Κατέγραψε λιγότερους νεκρούς σε σχέση με τον πληθυσμό της (ανά εκατομμύριο) από όλες σχεδόν τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Και ανοιχτή οικονομία και λιγότερους νεκρούς. Εξαιρετικό; Όχι!
Οι σκανδιναβικές χώρες Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά, κοινωνικά και πολιτισμικά.
Μερικά από αυτά, η «χαμηλή θερμότητα» των ανθρώπινων σχέσεων, η περιορισμένη φυσική επαφή, το αραιοκατοικημένο της επικράτειας, αποτελούν χαρακτηριστικά φυσικού «social distancing».
Το κλίμα παίζει μεγάλο ρόλο στις συμπεριφορές, τα ήθη και την οργάνωση μιας κοινωνίας. Κι εφόσον το μισό χρόνο επικρατούν πολικές θερμοκρασίες, ο περιορισμός της κινητικότητας, η ψηφιοποίηση, η απομόνωση είναι στοιχεία κανονικότητας στις σκανδιναβικές χώρες.
Γι΄αυτό τις επιδόσεις της Σουηδίας πρέπει να συγκριθούν με των άλλων σκανδιναβικών χωρών. Και τότε η σουηδική στρατηγική αποδεικνύεται τοξική και απολύτως λανθασμένη. Κατέγραψε 10πλάσιους νεκρούς από τη Φινλανδία και τη Νορβηγία. Από τους 10 ανθρώπους που πέθαναν από Covid 19 στη Σουηδία, οι 9 θα είχαν γλιτώσει, αν η σουηδική κυβέρνηση έκανε ό,τι έκανε η φινλανδική και η νορβηγική.
Ναι, αλλά η στρατηγική της Σουηδίας διέσωσε την οικονομία της και η βαθιά ύφεση αποφεύχθηκε, άρα στο μέτωπο της οικονομίας η Σουηδία τα πήγε πολύ καλύτερα από την Ευρώπη, θα παρατηρούσε ο Simplicio.
Και πάλι, όμως, το να συγκρίνουμε τις επιπτώσεις της πανδημίας στη σουηδική οικονομία αφενός, και στην ιταλική ή την ισπανική αφετέρου, δεν έχει νόημα. Είναι ανόμοια πράγματα. Με άλλη ένταση και εύρος επηρεάζουν τα περιοριστικά μέτρα και η κοινωνική αποστασιοποίηση τον εξωστρεφή και τουριστικό νότο και αλλιώς την πολική Σουηδία.
Οπότε, συγκρίνοντας και πάλι τη Σουηδία με τις άλλες δύο σκανδιναβικές χώρες διαπιστώνουμε ότι το αποτέλεσμα της σουηδικής στρατηγικής στην οικονομία ήταν …μια τρύπα στο νερό.
Η αποτυχία της Βρετανίας
Είπαμε παραπάνω ότι η Βρετανία διαγράφει ευοίωνη τροχιά, επειδή προχώρησε γρηγορότερα τον εμβολιασμό. Ο συνολικός απολογισμός, ωστόσο, είναι ξεκάθαρα εις βάρος της. Η μόνη μεγάλη χώρα της Ευρώπης που μετρά περισσότερες απώλειες από τη Βρετανία είναι η Ιταλία, κι αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει στους επόμενους δύο μήνες παρά το γεγονός ότι η υπόλοιπη Ευρώπη θα καταγράψει συγκριτικά περισσότερες απώλειες από τη Βρετανία (δες διάγραμμα 2).
Στο πρώτο κύμα της πανδημίας, τον Μάρτιο 2020, η Βρετανία, όπως και η Ελλάδα, έλαβε έγκαιρη προειδοποίηση του επερχόμενου κινδύνου από το Μπέργκαμο και την Ισπανία. Είχε το χρόνο αλλά, σε αντίθεση με την Ελλάδα, καθυστέρησε να λάβει μέτρα, γιατί φλέρταρε με την ανοσία της αγέλης. Η κοινωνία υπέστη βαριές απώλειες και το βρετανικό σύστημα υγείας δοκιμάστηκε ακραία (διάγραμμα 1).
Ο 1ος εμβολιασμός στη Βρετανία ξεκίνησε στις 8 Δεκεμβρίου, κι εκείνη την ημέρα η χώρα κατέγραφε σωρευτικά από την αρχή της πανδημίας 62 χιλιάδες νεκρούς. Δύο μήνες αργότερα, τα θύματα του ιού είχαν διπλασιαστεί (120 χιλιάδες στις 19/2/21). Το σύστημα υγείας δοκιμάστηκε ακραία εκείνο το δίμηνο.
Τέσσερις μήνες μετά τον 1ο εμβολιασμό (12/4/21) ο συναγερμός της πανδημίας έχει λήξει. Χάρις στο πρόγραμμα του εμβολιασμού οι Βρετανοί ξεχύθηκαν στις παμπ. Σύμφωνα με τον μακάβριο απολογισμό, ωστόσο, από το σύνολο των θυμάτων του ιού στη Βρετανία, τα μισά χάθηκαν το 1ο δίμηνο μετά την έναρξη του εμβολιασμού, λίγο πριν τη λήξη του συναγερμού. Λίγους μήνες υπομονή χρειαζόταν η Βρετανία όταν ξεκίνησε το εμβολιαστικό πρόγραμμα. Αλλά η ηγεσία της Βρετανίας δεν την είχε. Άνοιξε την αγορά τα Χριστούγεννα και η κοινωνία πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος. Γιατί ο ιός είναι επικίνδυνος, θανατηφόρος και απρόβλεπτος.
Το διαπιστώσαμε κι εμείς, όταν είδαμε τη σφοδρότητα της φθινοπωρινής επίθεσης του 2ου κύματος. Σε αντίθεση με τη Βρετανία, όμως, εμείς διαλέξαμε το δρόμο της σύνεσης – η χριστουγεννιάτικη αγορά άνοιξε πολύ αργά, πολύ περιορισμένα, πολύ προσεκτικά.
Το Βατερλό της Πορτογαλίας
Μέχρι το τέλος του 2020 η Πορτογαλία πορεύονταν λίγο καλύτερα από την Ευρώπη (Διάγραμμα 7).
Όμως το 1ο δίμηνο του 2021 έχασε τον έλεγχο. Και για έναν ολόκληρο μήνα, η Πορτογαλία, με πληθυσμό όπως η Ελλάδα, κατέγραφε πάνω από 150 νεκρούς κάθε μέρα, και για δύο εβδομάδες πάνω από 250!
Το πορτογαλικό σύστημα υγείας δέχτηκε πίεση που εδώ δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.
Μέσα σε έναν μήνα, από 12 Γενάρη ως 11 Φλεβάρη, η Πορτογαλία κατέγραψε 7000 θύματα από κορονοϊό, όσα δηλαδή κατέγραψε συνολικά το 2020, διπλάσια από τα θύματα που κατέγραψε η Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου 2021 ως την 5η Απριλίου.
Όπως και οι Βρετανοί, έτσι και οι Πορτογάλοι πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος για το άνοιγμα της χριστουγεννιάτικης αγοράς.
Η βρετανική μετάλλαξη και το «Long Lockdown»
Ιρλανδία
Η Ιρλανδία πρώτη στην Ευρώπη, στις 21 Οκτωβρίου, υιοθέτησε εθνικό lockdown ενόψει του 2ου κύματος εδώ. Το lockdown ήταν σκληρό και τα αποτελέσματά του εξαιρετικά καλύτερα από την υπόλοιπη Ευρώπη (Διάγραμμα 8). Όμως και η Ιρλανδία έχασε τον έλεγχο τον Ιανουάριο. Αιφνιδιάστηκε από τη σφοδρότητα του 3ου κύματος, παρά το γεγονός πως δύο μήνες νωρίτερα είχε αποδείξει και υψηλή ετοιμότητα και αποφασιστικότητα να προφυλάξει τον πληθυσμό της με σκληρά μέτρα. Βασική αιτία του «αιφνιδιασμού» ήταν η βρετανική μετάλλαξη.
Η βρετανική μετάλλαξη του ιού είναι πιο μεταδοτική. Και πιο μεταδοτικός ιός, σημαίνει χειρότερα αποτελέσματα με τα ίδια μέτρα social distancing ή πολύ χειρότερα αποτελέσματα με λιγότερα μέτρα social distancing.
Η Ελλάδα, στο ξεκίνημα του 2021, κατέγραφε καλύτερες επιδόσεις από την υπόλοιπη Ευρώπη. Η συντηρητική πολιτική είχε αποδώσει, ο δείκτης θετικότητας ήταν χαμηλός και ήμαστε από τις ελάχιστες περιοχές του ευρωπαϊκού χάρτη που δεν ήταν κόκκινες.
Αφού τα πηγαίναμε καλά, η χαλάρωση των περιορισμών έμοιαζε εύλογη. Έμποροι, γονείς, μαθητές κάθε βαθμίδας, όλοι αδημονούσαν.
Καλλιεργήθηκαν προσδοκίες στον πληθυσμό που ήταν ήδη κουρασμένος από το μακρύ lockdown. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τα μηνύματα από άλλες χώρες της Ευρώπης ήταν δυσοίωνα: η βρετανική μετάλλαξη ήταν πολύ πιο επιθετική, σταδιακά κυριαρχούσε και στην Ελλάδα.
Σ΄αυτόν τον ορίζοντα, η προοπτική της χαλάρωσης έχανε έδαφος και η απόφαση είχε κόστος. Ήταν δύσκολη αλλά έγινε πράξη, για να παραφράσουμε το ρητό της προηγούμενης κυβέρνησης.Το μικρό και περιορισμένο άνοιγμα οπισθοχώρησε, δημοτικά, νηπιαγωγεία και λιανεμπόριο ξαναέκλεισαν στις 9/2 και λίγο αργότερα τα μέτρα αυστηροποιήθηκαν. Και αποφύγαμε να γίνουμε Πορτογαλία.
Το «αποτυχημένο» lockdown
Η Ελλάδα μπήκε σε lockdown στις 6 Νοεμβρίου 2020. Συνολικά στους επόμενους δύο μήνες θρηνήσαμε 4384 θύματα του κορονοϊού.
Το επόμενο σχεδόν εθνικό lockdown ξεκινά στις 9 Φεβρουαρίου. Και τους δύο μήνες που ακολούθησαν, μέχρι 9 Απριλίου, τα νέα θύματα είναι 2741.
Παρά ταύτα δημιουργείται η εντύπωση ότι είμαστε σε πολύ χειρότερη κατάσταση, επειδή:
Διαπιστώνουμε περισσότερα κρούσματα <= διότι διενεργούνται περισσότερα τεστ
Έχουμε περισσότερους διασωληνωμένους <= διότι έχουμε περισσότερα κρεβάτια ΜΕΘ
Η αλήθεια είναι ότι χάρις στο lockdown, ενώ αντιμετωπίζουμε έναν ιό σαφώς επιθετικότερο απ’ το Νοέμβριο και με πιο επιβαρυντικές θερμοκρασίες, έχουμε εμφανώς λιγότερες απώλειες. Και κερδίζουμε χρόνο, καθώς στο μεταξύ οι εμβολιασμοί επιταχύνονται και η θερμοκρασία ανεβαίνει.
Γιατί ανοίγουμε στη χειρότερη φάση της πανδημίας
«Τραγικά λάθη στη στρατηγική. Στα 1.000 κρούσματα μάς πήγατε σε lockdown και στα 4.000 κρούσματα ανοίγετε την αγορά!» είπε ο Α. Τσίπρας 24/3/21.
Το άνοιγμα, βέβαια, είναι μικρό και προσεκτικό. Θα μπορούσε να είναι μικρότερο ή καθόλου. Και σε αυτό το επίπεδο πάντα θα μπορεί κανείς να κάνει κριτική χωρίς να υπάρχει απολύτως σωστό ή λάθος. Όμως το περιορισμένο άνοιγμα είναι συμβατό με την πολιτική του ακορντεόν: προσαρμογή των μέτρων ανάλογα με το ιικό φορτίο. Όταν το ιικό φορτίο είναι υψηλό, θέλουμε να περιορίσουμε το ρυθμό μετάδοσης και να κρατήσουμε τα κρούσματα σε πτωτική πορεία.
Και ο ρυθμός μετάδοσης εξαρτάται αντίστροφα από τη θερμοκρασία και το % των εμβολιασμένων.
Όσο θερμότερος ο καιρός, τόσο χαμηλότερος ο ρυθμός μετάδοσης. Όσο υψηλότερο το ποσοστό των εμβολιασμένων, τόσο χαμηλότερος ο ρυθμός μετάδοσης. (Υπενθυμίζω ότι ο ρυθμός μετάδοσης R συνδέεται με το επίπεδο ανοσίας του πληθυσμού, που είναι το άθροισμα του % του πληθυσμού που έχει ασθενήσει και έχει εμβολιαστεί.)
Δεν είμαστε, λοιπόν, στο χειρότερο σημείο. Έχουμε υψηλότερες θερμοκρασίες από τον Φεβρουάριο που μπήκαμε σε lockdown και περισσότερους εμβολιασμούς. Στις 8 Φεβρουαρίου είχαν διενεργηθεί 400 χιλ. εμβολιασμοί. Στις 9 Απριλίου φτάσαμε στα 2,1 εκατ.
Μικρή αύξηση στο επίπεδο κινητικότητας του πληθυσμού πιθανότατα αντισταθμίζεται από τη θερμοκρασία και τους εμβολιασμούς. Δηλαδή, η στρατηγική που ακολουθείται, όσο και αν σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται αντιφατική, είναι συνεπής. Και ως τώρα έχουμε διαπιστώσει ότι αποδίδει.
Φυσικά υπάρχει και το ερώτημα πόσο γρήγορα θέλουμε να μειώσουμε το ιικό φορτίο και με τι κόστος. Εκεί μπορεί να αναδειχθούν πολλές διαφορετικές προτεραιότητες και απόψεις. Αν για παράδειγμα επιδιώκουμε μια καλή επιδημιολογική εικόνα της χώρας στα μέσα Μαΐου που ανοίγει ο τουρισμός, ίσως, το άνοιγμα το Πάσχα να μην είναι καλή ιδέα.
Γιατί δεν ανοίγουμε περισσότερο; – Γιατί κι άλλη υπομονή;
Αφού εμβολιάστηκαν οι περισσότερο ευάλωτοι, γιατί δεν χαλαρώνουμε τα μέτρα περισσότερο;
Για «να μη χύσουμε την καρδάρα με το γάλα» λίγο πριν το τέλος. Να μη γίνουμε Βρετανία ή ακόμα χειρότερα Ουγγαρία.
Η Ουγγαρία έζησε έναν εφιαλτικό Μάρτιο και τον διαδέχεται ένας ανάλογος Απρίλιος (Διάγραμμα 11). Είχε τις περισσότερες απώλειες από κάθε άλλο μήνα, τις χειρότερες απώλειες από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης ίσως και του κόσμου το μήνα Μάρτιο.
Στα μέσα Φεβρουαρίου, ο αιρετικός Όρμπαν προμηθεύτηκε κινεζικά και ρωσικά εμβόλια και επιτάχυνε το πρόγραμμα εμβολιασμού αφήνοντας πολύ πίσω την υπόλοιπη Ευρώπη.
Η εμβολιαστική «επιτυχία» προσέφερε μια επίφαση ασφάλειας που συνοδεύτηκε πιθανότατα και από χαλάρωση της κοινωνίας και της κυβέρνησης. Με αποτέλεσμα, ο Μάρτιος και ο Απρίλιος 2021 να χαρίσουν στην Ουγγαρία τη 2η θέση σε θανάτους (σωρευτικά από την αρχή της πανδημίας) μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Κι είναι πιθανό τελικά να τερματίσει πρώτη.
Από την Βραζιλία μέχρι τη Βρετανία και από τις ΗΠΑ μέχρι την Ουγγαρία, η πανδημία αποκάλυψε την τοξικότητα των λαϊκιστών που ως κοινό χαρακτηριστικό έχουν την υιοθέτηση βραχυπρόθεσμα «ευχάριστων» πολιτικών αγνοώντας τις μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες. Σε περιόδους κανονικότητας η ανεπάρκεια των λαϊκιστών είναι εμφανής μόνο αν κοιτάζεις πέρα από την βιτρίνα της εφήμερης καθημερινότητας. Σε περιόδους κρίσης, όμως, οι μάσκες πέφτουν. Κάτι μάθαμε και εμείς το 2015.
Το Πάσχα των 50άρηδων
Για τον επόμενο 1μιση μήνα οι 50άρηδες (50-59 έτη) θα είναι η μεγαλύτερη μη εμβολιασμένη ηλικιακή ομάδα. Στο ίδιο διάστημα, το ιικό φορτίο θα παραμένει υψηλό, οι άμυνες και οι προφυλάξεις της κοινωνίας θα χαλαρώνουν καθώς η θερμοκρασία θα ανεβαίνει και οι εμβολιασμοί θα αυξάνονται, τα σήματα από τις ΜΕΘ θα είναι «παραπλανητικά» καθώς τα νέα περιστατικά από τις ηλικιακές ομάδες με τη μεγαλύτερη νοσηρότητα (60+) λόγω εμβολιασμών θα είναι πολύ μειωμένα.
Δεν είναι ιδιαίτερα θανατηφόρος ο κορονοϊός για τους 50άρηδες, για πολλούς όμως θα είναι μεγάλη περιπέτεια. Γι’ αυτό το επόμενο διάστημα μέχρι τα τέλη Μαΐου οι 50άρηδες θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί αντί να χαλαρώσουν.
Και στον βαθμό που τα μέτρα και οι περιορισμοί εκπέμπουν σήματα χαλάρωσης ή εγρήγορσης στον πληθυσμό που αναλόγως χαλαρώνει ή επαγρυπνεί, το γενναιόδωρο «Πάσχα στο χωριό» θα εκπέμψει μήνυμα που θα πυροδοτήσει μια πρόωρη μετεμβολιαστική ευφορία και θα κοστίσει περισσότερο στους 50άρηδες. Ας προσέξουμε όλοι μας.
Ο ελληνικός θρίαμβος
Το διάγραμμα είναι μια καλή αφορμή για να αισθανθούμε περήφανοι με αφορμή και τα 200 χρόνια κοινής πορείας. Επειδή όλοι μαζί κάναμε κάτι πολύ καλά!
Από τις 25 χώρες της ΕΕ, (εξαιρουμένων των νησιών Μάλτα και Κύπρος) συν την Βρετανία, καταγράφουμε την 4η καλύτερη επίδοση.
Καλύτερες από εμάς είναι μόνον η Φινλανδία, η Δανία και η Εσθονία, οι τελευταίες δύο χώρες είναι ό,τι πιο κοντινό διαθέτει η ηπειρωτική Ευρώπη στην σκανδιναβική χερσόνησο και τον αρκτικό κύκλο.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην ίδια ομάδα με τις Γερμανία, Ολλανδία και Ιρλανδία. Πολύ μακριά από τους βαλκάνιους γείτονες, πολύ καλύτερα από τις υπόλοιπες μεσογειακές χώρες.
Η σημασία της επίδοσης της Ελλάδας πρέπει να ιδωθεί στο σωστό πλαίσιο.
Η διαχείριση της πανδημίας ήταν (και παραμένει) μαραθώνιος κι αυτό ήταν εμφανές ήδη από το ξεκίνημα της πανδημίας εδώ.
Και όπως πολύ νωρίς παρατήρησε ο υπουργός Εξωτερικών της Σιγκαπούρης (Μάρτιος 2020 εδώ) «η πανδημία του κορονοϊού δοκιμάζει την ποιότητα του συστήματος Υγείας μιας χώρας, το πρότυπο διακυβέρνησης και το κοινωνικό της κεφάλαιο».
Ξεκινήσαμε αυτόν τον αγώνα από πολύ μειονεκτική θέση.
Προτελευταίοι στην Ευρώπη σε πρόσβαση των νοικοκυριών στο διαδίκτυο και τα ευρυζωνικά δίκτυα εδώ. Από τους τελευταίους σε διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου εδώ. Το επίπεδο της ψηφιοποίησης του κράτους πριν την κρίση της πανδημίας έμοιαζε περισσότερο στον ΕΦΚΑ παρά στο εμβολιαστικό πρόγραμμα που θυμίζει Σουηδία. Υστερούσαμε τραγικά στην χρήση νέων τεχνολογιών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Αλλά διανύσαμε πολύ μεγάλη απόσταση πολύ γρήγορα.
Τα καταφέραμε πολύ καλά όχι σε έναν αγώνα που παίζαμε 90 λεπτά άμυνα και βάλαμε γκολ την μόνη φορά που περάσαμε από τη σέντρα αλλά σε ένα μαραθώνιο πρωτάθλημα.
Και δεν ήταν το αποτέλεσμα one man show του Γκάλη ή του Greek freak. Ήταν αποτέλεσμα θυσιών και, προσπάθειας συλλογικής όλης της κοινωνίας. Γι’ αυτό και αδικούμαστε όλοι από τη στάση της Αντιπολίτευσης που απαξιώνει αυτό το μικρό θαύμα. Γιατί μπορεί αυτή η εθνική επιτυχία να πιστώνεται στην κυβέρνηση στο επίπεδο του σχεδιασμού αλλά η στάση της ελληνικής κοινωνίας και το επίπεδο της εμπιστοσύνης που κατακτήθηκε έφεραν το θετικό αποτέλεσμα.
Με την ανασκόπηση της πανδημίας είχα σκοπό ασχοληθώ πολύ αργότερα, μετά την ολοκλήρωση του εμβολιαστικού προγράμματος. Αλλά, ειλικρινά, νισάφι πια με το αυτομαστίγωμα! Στην αδιάλειπτη 15μηνη μάχη με τον ιό, τα καταφέραμε εξαιρετικά καλά. Και είναι εντελώς ανόητο να φιλοτεχνούμε εικόνες ναυαγίου & καταστροφής. Ανόητο και άδικο!
Οι επιπτώσεις στην οικονομία
Ο τουρισμός, τόσο σημαντικός για τη χώρα μας, είναι κλάδος με μεγάλη ευαισθησία στους περιορισμούς της κινητικότητας και της κοινωνικής συναναστροφής. Για να αξιολογήσουμε τις επιδόσεις της οικονομίας δεν θα συγκριθούμε με τις σκανδιναβικές αλλά με τις μεσογειακές οικονομίες που έχουν κι εκείνες μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό.
Στο μέτωπο της οικονομίας τα πήγαμε πολύ καλύτερα από τους Ιταλούς, τους Ισπανούς ή τους Κροάτες. Στα ίδια επίπεδα με τη Γαλλία, η οποία όμως έχει πιο διαφοροποιημένη οικονομία και μικρότερη εξάρτηση από τον τουρισμό, και λίγο χειρότερα από την Πορτογαλία.
Τηρουμένων των αναλογιών, όμως, σταθμίζοντας το υγειονομικό και το οικονομικό κόστος, μπορούμε να πούμε ότι τα καταφέραμε πολύ καλύτερα από όλους. Η μεγάλη επιτυχία στο υγειονομικό επίπεδο επετεύχθη χωρίς να καταβληθεί κάποιο δυσανάλογο τίμημα στο πεδίο της οικονομίας (συγκριτικά με τις υπόλοιπες τουριστικές χώρες της Ευρώπης). Και σ΄αυτό δεν χωρά αμφισβήτηση.
Παράρτημα: Δύο ενδιαφέροντα διαγράμματα & ένας ήρωας
Α. Ο COVID 19 είναι ιός των «ηλικιωμένων»;
Γνωρίζουμε ότι η θνησιμότητα λόγω COVID είναι πολύ μεγαλύτερη στους ηλικιωμένους – συντριπτική στους άνω των 85. Γι΄αυτό θεωρούμε πως ο ιός αφορά κυρίως αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
Το διάγραμμα που ακολουθεί (Πηγή: Center for Disease Control-USA) δίνει ένα διαφορετικό νόημα στην παραπάνω διατύπωση.
Δηλαδή, όχι ο COVID, αλλά ο ίδιος ο θάνατος είναι ένας «ιός» που αφορά κυρίως τους ηλικιωμένους.
Ο COVID είναι απλά ένας νέος σημαντικός παράγοντας θανάτου, όπως είναι το έμφραγμα, το εγκεφαλικό, ο καρκίνος κ.λπ.
Β. Θάνατοι με COVID ή θάνατοι λόγω COVID
Ένα από τα επιχειρήματά των αρνητών της πανδημίας είναι πως τα θύματα του ιού είχαν κι άλλα νοσήματα, άρα δεν πέθαναν εξαιτίας του αλλά από άλλη αιτία έχοντας ταυτόχρονα και COVID 19.
Συμπτωματικά, το άθροισμα των πλεοναζόντων θανάτων ισούται με 560 χιλιάδες και το σύνολο των νεκρών λόγω COVID την ίδια περίοδο αθροίζει σε 450 χιλιάδες. Εξίσου συμπτωματικά, το pattern των εβδομαδιαίων θανάτων λόγω κορονοϊού στις ΗΠΑ συμπίπτει με το pattern των εβδομαδιαίων πλεοναζόντων θανάτων.
Γ. Οι αντιμνημονιακοί ήρωες
Κάθε αντιμνημονιακός αγώνας έχει και τον ακαδημαϊκό του ήρωα, έναν πανεπιστημιακό εξαιρετικό που «υπόσχεται» τα ευχάριστα νέα.
Πριν από λίγα χρόνια, ένας καθηγητής Πανεπιστημίου, «μέγας οικονομολόγος», διαβεβαίωσε τον ελληνικό λαό ότι η Μέρκελ δεν θα μπορεί να αρνηθεί την πρότασή του, με την οποία θα καταργούσαμε τα μνημόνια και τη λιτότητα, όντας παράλληλα ευχαριστημένοι δανειστές και δανειζόμενοι.
Και στην υγειονομική κρίση ένας άλλος καθηγητής διαβεβαίωνε ότι ούτε lockdowns χρειάζονται ούτε πολλούς νεκρούς θα ΄χουμε, μια γρίπη είναι θα περάσει. Κι επιμένει ακόμη.
Οι αστοχίες, οι λάθος προβλέψεις οι διαφορετικές επιστημονικές απόψεις, η αμφισβήτηση των καθιερωμένων προτύπων είναι ο τρόπος με τον οποίο προχωράει η έρευνα και γεννιέται σπουδαία επιστήμη. Η εμμονική προσκόλληση όμως σε μια λάθος υπόθεση/εκτίμηση/θεωρία που διαψεύστηκε από το πείραμα και την πραγματικότητα, γεννά μόνο παραπληροφορημένους πολίτες και τηλεαστέρες με πανεπιστημιακή έδρα.
Τον περασμένο Απρίλη (18/4/2020, εδώ) σχολιάζαμε διακριτικά ότι η στρατηγική που πρότεινε το Παν/μιο της Οξφόρδης περί ανοσίας της αγέλης όπως και οι απόψεις του καθηγητή Ιωαννίδη (Ο Ελληνας επιδημιολόγος που «παρέσυρε» τον Τραμπ) ήταν μάλλον υπεραισιόδοξες και υποτιμούσαν την «φονικότητα» του ιού.
Ένα χρόνο μετά ο κ. Ιωαννίδης επιμένει στις αρχικές «στατιστικές» εκτιμήσεις του για έναν πολύ λιγότερο φονικό ιό.
Σε συνέντευξή του (MEGA, 18/3/21) είπε ότι «Στην Ελλάδα έχουν μολυνθεί από 1,5 εκατ. μέχρι ίσως και 4 εκατ. άνθρωποι..».
Δηλαδή μέσος όρος 2,75 εκατ. Δεδομένων των 7200 χιλιάδων θανάτων που είχαν σημειωθεί στην Ελλάδα τότε αυτό αντιστοιχεί σε δείκτη θνησιμότητας (infected fatality rate) IFR 0.26%, περίπου όπως είχε προβλέψει από την αρχή ο κ. Ιωαννίδης.
Αν όμως στην Ελλάδα τον Μάρτιο είχαν μολυνθεί 2,75 εκατ. πολίτες, δηλαδή το 26% του πληθυσμού τότε στη Βρετανία και τις ΗΠΑ που είχαν σχεδόν τριπλάσιο % νεκρών είχε μολυνθεί ~ το 70% του πληθυσμού. Δηλαδή εκεί είχαν ήδη κατακτήσει την ανοσία της αγέλης με φυσικό τρόπο!
Οπότε, ας μπει σ΄έναν κόπο ακόμη ο κ. Ιωαννίδης να ενημερώσει σχετικά την αμερικανική και τη βρετανική κυβέρνηση να μην ξοδεύονται με τα εμβόλια.
Εμείς οι υπόλοιποι περιμένουμε ανυπόμονα τη σειρά μας για το εμβόλιο! Και προσέχουμε.