Η βιομηχανία που επλήγη άμεσα και δραματικά από την πανδημία ήταν αυτή των αερομεταφορών. Η απαγόρευση των πτήσεων, η υποχρεωτική καραντίνα των ταξιδιωτών μετά από μια πτήση, η απουσία τεστ πριν τις πτήσεις και η δυσκολία ιχνηλάτησης σε περίπτωση που κάποιος επιβάτης μιας πτήσης νοσήσει λίγα 24ωρα αργότερα προκάλεσαν την κατάρρευση των αεροπορικών εταιρειών.
Λίγες εβδομάδες πριν από το τέλος του 2020 οι τελευταίες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ζημιές ύψους 1,2 τρισ. δολαρίων στην βιομηχανία των αερομεταφορών εξαιτίας της πανδημίας. Ομως οι εξελίξεις στον τομέα των εμβολίων δημιουργούν αισιοδοξία και στον συγκεκριμένο τομέα. Η έλευση τους αναμένεται να συνδυαστεί με την εμφάνιση των αποκαλούμενων «διαβατηρίων υγείας» τα οποία πιστεύεται ότι θα επιτρέψουν στις αεροπορικές εταιρείες να ανακάμψουν.
Τα διαβατήρια υγείας (ή διαβατήρια Covid) θα βοηθούν σύμφωνα με τους υποστηρικτές τους στο να γνωρίζουμε αν κάποιος επιβάτης μιας πτήσης έχει νοσήσει με κορονοϊό κάποια στιγμή και τι μέτρα προστασίας έχει λάβει. Η βρετανική εταιρεία βιομετρικών συστημάτων Onfido αναπτύσσει μια σχετική τεχνολογία την οποία χαρακτηρίζει «συνδετικό κρίκο με την νέα κανονικότητα» και ήδη βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση Τζόνσον για την αξιοποίησή της.
Η νέα ταυτότητα
Η αρχική σκέψη ήταν να δημιουργηθεί μια νέα μέθοδος ταυτοποίησης επιβατών αεροπλάνων η οποία να καταλήγει σε ένα ψηφιακό αρχείο. Αυτό το αρχείο, πέρα από τα στοιχεία ταυτοποίησης του επιβάτη (φωτογραφία, επίσημα έγγραφα όπως το δίπλωμα οδήγησης κ.α.) θα περιείχε και τα αποτελέσματα των τεστ Covid που έχει κάνει. Οπως αναφέρει σε δημοσίευμα της η εφημερίδα Telegraph το γεγονός ότι σε πολλές χώρες δεν πραγματοποιούνται πολλά και συχνά τεστ καθώς επίσης και τα υψηλά ποσοστά των ψευδώς θετικών τεστ είχαν εμποδίσει την προώθηση αυτής της ιδέας. Ομως η έλευση των εμβολίων αλλάζει άρδην τα δεδομένα.
«Τα ψηφιακά διαβατήρια υγείας είναι πολύ πιο εφαρμόσιμα τώρα από ό,τι όταν έπεσε στο τραπέζι η ιδέα της χρήσης τους. Τα διάφορα τεστ έχουν πολύ μικρή διάρκεια ζωής και πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε δύο εβδομάδες για να εμφανίζονται σε ένα τέτοιο διαβατήριο. Ομως τα εμβόλια έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ανοσίας» αναφέρει ο Ισμέτ Τζέρι, διευθύνων σύμβουλος της βρετανικής εταιρείας βιομετρικών συστημάτων Veridium.
Τα διαβατήρια υγείας θα αποτελέσουν όπως φαίνεται την σανίδα σωτηρίας που αναζητούν οι αεροπορικές εταιρείες στην προσπάθεια τους να επιστρέψουν σε μια μορφή κανονικότητας. Μεγάλες εταιρείες όπως η United Airlines, η Lufthansa, η Virgin Atlantic, η Swiss International Air Lines και η JetBlue ανακοίνωσαν την Τρίτη ότι θα προσφέρουν άμεσα στους επιβάτες ένα τύπο ψηφιακών διαβατηρίων υγείας που είναι γνωστός ως CommonPass. Για να πάρει ένας επιβάτης αυτό το διαβατήριο θα πρέπει βέβαια να αποδείξει ότι δεν έχει νοσήσει από κορονοϊό ή, αν αυτό έχει συμβεί, να έχει περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα πριν μπει σε αεροπλάνο. Θα πρόκειται για ένα σύστημα επιβεβαίωσης της ταυτότητας αλλά και των… Covid δεδομένων ενός ατόμου παρόμοιο με το σύστημα που χρησιμοποιούν οι τράπεζες για τον έλεγχο των πιστωτικών καρτών, όπως η Visa και η Mastercard. Την ανακοίνωση των αεροπορικών εταιρειών υποστηρίζει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.
Τα πρότυπα, η πίεση και οι αμφιβολίες
«Πρέπει να δημιουργηθεί ένα διεθνές πρότυπο εμβολιασμού με καταγραφή όλων των δεδομένων τα οποία να αναφέρονται στον ιατρικό φάκελο κάθε ατόμου. Πρέπει να πιστοποιείται όχι μόνο ο εμβολιασμός αλλά ποιο εμβόλιο έχει κάνει κάποιος, πότε το έκανε, πόσες δόσεις κλπ.» υποστηρίζει ο Τόμας Κράμπτον, στέλεχος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού The Common Trust που ασχολείται με την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών και πλατφορμών δημοσίου συμφέροντος.
H Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (IATA) προσπαθεί σε συνεργασία με την ΙΑG (μητρική εταιρεία πολλών αεροπορικών εταιρειών όπως η British Airways και η Iberia) να δημιουργήσει την δική της εκδοχή ενός διαβατηρίου υγείας. Τα στελέχη της ΙΑΤΑ ευελπιστούν ότι αυτό το διαβατήριο θα είναι έτοιμο προς χρήση μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2021.
Η χρήση τέτοιου είδους πιστοποιητικών υγείας για να ταξιδέψει κάποιος αναμένεται να υποχρεώσει πολλούς που είναι σκεπτικοί στο να εμβολιαστούν για τον κορονοϊό να το κάνουν. Μια πρόσφατη μελέτη του University College London έδειξε ότι ένας στους πέντε Βρετανούς δηλώνουν αρνητικοί στον εμβολιασμό θεωρώντας ότι η κοινή γνώμη είναι αποδέκτης υψηλού ποσοστού παραπληροφόρησης γύρω από αυτά τα εμβόλια.
«Θα υπάρχει σκεπτικισμός για την χρήση των διαβατηρίων υγείας σε σχέση με το ποιος βρίσκεται πίσω από αυτά και ποιος τα έχει εγκρίνει. Θεωρώ ότι είναι απίθανο να αποδεχτούν οι Βρετανοί διαβατήρια υγείας που δεν θα φέρουν την σφραγίδα του Εθνικού Συστήματος Υγείας της χώρας που είναι απολύτως ικανό να δημιουργήσει ένα τέτοιο σύστημα» υποστηρίζει ο Άντριου Μπαντ, διευθύνων σύμβουλος της βρετανικής εταιρείας βιομετρικών συστημάτων iProov.
Είναι σαφές ότι η βιομηχανία των αερομεταφορών αλλά και ο τουριστικός κλάδος στο σύνολο του θα στηρίξει σθεναρά την χρήση των διαβατηρίων υγείας. Μοιάζει λοιπόν μονόδρομος η δημιουργία ενός παγκόσμιου προτύπου και μιας τεχνολογίας πάνω στα οποία θα στηριχθεί ένας τύπος διαβατηρίου κοινός για τους επιβάτες αεροπλάνων σε όλο τον κόσμο.