Ο λογιστής από τη Γουχάν άρχισε να αισθάνεται αδιάθετος και να εκδηλώνει συμπτώματα της Covid -19 την 8η Δεκεμβρίου του 2019. Μιλώντας αργότερα στους ειδικούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που μετέβησαν στην Κίνα στο πλαίσιο των ερευνών του ΠΟΥ για την προέλευση του κορονοïού, σημείωσε πως δεν ήταν πελάτης της υπαίθριας ψαραγοράς της κινεζικής μητρόπολης (όπου εντοπίστηκαν πολλά από τα πρώτα κρούσματα) και ότι συνήθιζε να κάνει τα ψώνια του από το RT-Mart, ένα υπερσύγχρονο πολυώροφο σουπερμάρκετ κοντά στο σπίτι του, στην ανατολική όχθη του ποταμού Γιανγκτσέ.
Δεν είχε επίσης ταξιδέψει εκτός της Γουχάν τις ημέρες πριν αρρωστήσει ενώ «εάν κάποιος προσβλήθηκε από τον κορονοïό μπουσουλώντας σε μία σπηλιά νυχτερίδων, σίγουρα δεν ήταν αυτός», αναφέρει χαρακτηριστικά σε ρεπορτάζ της η Washington Post. Επίσημα η πορεία των ειδικών που αναζητούσαν την προέλευση του κορονοïού τερματίστηκε με τον εντοπισμό του Ασθενή S01, του πρώτου επιβεβαιωμένου κρούσματος Covid-19 στην Κίνα. «Δεν ήταν ιχθυοπώλης ή κυνηγός νυχτερίδων ή ερευνητής σε εργαστήριο. Ηταν ένας λογιστής ονόματι Τσεν ο οποίος ψώνιζε από ένα μεγάλο σουπερμάρκετ», επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα.
«Στην πραγματικότητα μπορούμε να πούμε εντυπωσιακά ελάχιστα πράγματα για την προέλευση της πανδημίας. Εξετάζουμε πολύ λίγες αλληλουχίες και προσπαθούμε να μάθουμε πολλά για αυτές», εξήγησε ο Σεργκέι Ποντ, καθηγητής Βιολογίας στο πανεπιστήμιο Temple της Φιλαδέλφειας, ο οποίος μελετάει μερικές από τις πρώτες γενετικές αλληλουχίες του SARS-CoV-2.
Ωστόσο ακόμη και για τον S01, τον ασθενή που έχει εξεταστεί πιο εξονυχιστικά από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο, οι λεπτομέρειες της περίπτωσής του δεν είναι ακόμα ξεκάθαρες. Στην έκθεση του ΠΟΥ για τον εν λόγω ασθενή παρατίθεται μία ταυτότητα δείγματος αλληλουχίας που αντιστοιχεί, ωστόσο, σε έναν άλλον ασθενή, έναν 61χρονο ο οποίος πέθανε από σηπτικό σοκ την 20η Δεκεμβρίου του 2019, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του Εθνικού Κέντρου Βιοπληροφοριών της Κίνας.
Το προφίλ του Ασθενή S01 ταιριάζει περισσότερο με το προφίλ ενός 40χρονου, η προσβολή του οποίου από τον κορονοïό στα τέλη Δεκεμβρίου θορύβησε ιδιαίτερα πολλούς γιατρούς ενώ ένας από αυτούς, ο Λι Ουενλιάνγκ, δεν δίστασε να σημάνει συναγερμό, ενημερώνοντας τους συναδέλφους του για την κρισιμότητα της κατάστασης από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα, όμως, με τα στοιχεία των κινεζικών υγειονομικών αρχών, ο εν λόγω 40χρονος ασθενής άρχισε να νοσεί την 16η Δεκεμβρίου, 8 ημέρες μετά τον Ασθενή S01. Εκπρόσωπος του ΠΟΥ ανακοίνωσε σχετικά πως η αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ εξετάζει την εν λόγω αναντιστοιχία.
Εμπόδια από το Πεκίνο
Το ότι τα επιβεβαιωμένα στοιχεία όσον αφορά την προέλευση του κορονοïού είναι ουσιαστικά ελάχιστα μπορεί να προκαλεί σύγχυση και εκνευρισμό αλλά δεν είναι απαραίτητα αξιοσημείωτο. «Παρά την έντονη επιθυμία να εντοπιστεί η προέλευση της πανδημίας, συχνά απαιτούνται χρόνια έως ότου οι επιστήμονες να καθορίσουν την πηγή και την πρώιμη πορεία μετάδοσης μιας νέας ασθένειας. Και η κινεζική κυβέρνηση δεν διευκόλυνε την κατάσταση, περιορίζοντας την πρόσβαση σε βιολογικά δείγματα και πρωτότυπα αρχεία, ακόμη και στον ΠΟΥ», υπενθυμίζει η Washington Post.
Οι ερευνητές κατάφεραν να συγκεντρώσουν κάποια, λίγα, στοιχεία – όχι μόνον στην Γουχάν αλλά και στο Μιλάνο και στο Παρίσι – όσον αφορά το τι μπορεί να συνέβη τις ημέρες (ή τους μήνες) πριν ο Ασθενής SO1 νοσήσει. Κάποια από τα στοιχεία είναι αβέβαια ή αντιφατικά ενώ ο επιστήμονες επισημαίνουν πως υπάρχει το ενδεχόμενο να έρθουν στο φως νέα στοιχεία που θα αναιρούν όλα τα προηγούμενα. Προς το παρόν, ωστόσο, αυτή είναι η ασαφής, στην καλύτερη περίπτωση, εικόνα που σχηματίζεται όσον αφορά την προέλευση του κορονοïού.
Αντισώματα… στην Ευρώπη!
Την 5η Δεκεμβρίου του 2019, τρεις ημέρες πριν αρχίσουν να εκδηλώνονται τα συμπτώματα της Covid-19 στον Ασθενή S01 της Γουχάν, ελήφθη δείγμα σάλιου από ένα 4χρονο αγοράκι έξω από το Μιλάνο το οποίο, σύμφωνα με την πρώτη διάγνωση των γιατρών, είχε μάλλον προσβληθεί από τον ιό της ιλαράς. Μήνες μετά, ωστόσο, διαγνώστηκε θετικό στον κορονοïό. Το περιστατικό, το οποίο παρουσιάστηκε αναλυτικά στην επιστημονική επιθεώρηση Emerging Infectious
Ερευνητές στη Γαλλία, για παράδειγμα, υποστηρίζουν πως εντόπισαν ίχνη του ιού ακόμη νωρίτερα, τον Νοέμβριο του 2019. Μια ομάδα γιατρών από το Εθνικό Ινστιτούτου Υγείας και Ιατρικής Ερευνας της Γαλλίας και άλλα ερευνητικά ιδρύματα εξέτασαν εκ των υστέρων περισσότερα από 9.000 δείγματα ορών που είχαν ληφθεί από τον Νοέμβριο του 2019 έως το Μάρτιο του 2020.
«Εντοπίσαμε αντισώματα κατά του ιού στην πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου, αλλά δεν είχαμε χρήματα ούτως ώστε να πάμε πιο πίσω στον χρόνο», ανέφερε η Μαρί Ζανς, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που εξέτασε τα χιλιάδες δείγματα ορών. «Είναι ντροπή γιατί τον Νοέμβριο είχαμε επτά εθελοντές που διαγνώστηκαν θετικοί, συμπεριλαμβανομένων δύο που διαγνώστηκαν την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου».
Αίσθηση προκάλεσε τον περασμένο Νοέμβριο η δημοσίευση μίας μελέτης στην οποία ιταλοί γιατροί ανέφεραν πως είχαν εντοπίσει ίχνη του κορονοïού σε δείγματα αίματος που είχαν ληφθεί τον Σεπτέμβριο του 2019, υποστηρίζοντας, μάλιστα, πως το γεγονός αυτό θα μπορούσε να «αλλάξει» την ιστορία της πανδημίας.
Θετικά τεστ σε δεκάδες δείγματα
Επιστήμονες από Εθνικό Κέντρο Ογκολογίας του Μιλάνου και το πανεπιστήμιο της Σιένα ανέλυσαν σχεδόν χίλια δείγματα αίματος που είχαν ληφθεί το 2019. Ανέφεραν πως περισσότερο από 10% των δειγμάτων εμπεριείχαν αντισώματα κατά του κορονοïού, συμπεριλαμβανομένων και δειγμάτων που ελήφθησαν τον Σεπτέμβριο του 2019. Οι ισχυρισμοί των ιταλών ερευνητών κινητοποίησαν τον ΠΟΥ ο οποίος ζήτησε να επανελεγχθούν τα δείγματα από τους ερευνητές ενός άλλου εργαστηρίου στην Ολλανδία. Παρότι η σχετική διαδικασία έχει ήδη ολοκληρωθεί το ολλανδικό εργαστήριο αρνήθηκε να παράσχει οποιαδήποτε
Ενας από τους συντάκτες της αρχικής μελέτης, ο Τζοβάνι Απολόνε, επιστημονικός διευθυντής του Εθνικό Κέντρου Ογκολογίας του Μιλάνου, ανέφερε πως υπήρχε μία διαφωνία όσον αφορά την ερμηνεία των αποτελεσμάτων του δεύτερου ελέγχου των δειγμάτων. «Μπορώ να σας πως από την δική μας οπτική γωνία τα αποτελέσματα είναι ευνοϊκά για την αρχική μας μελέτη αλλά με τρόπο ιδιαίτερα περίπλοκο», σημείωσε ο ιταλός γιατρός. Σύμφωνα με τον Εμανουέλε Μοντομόλι, έναν άλλον γιατρό που συμμετείχε στη σύνταξη της μελέτης, ενδέχεται να εντόπισαν ένα «λιγότερο μεταδοτικό» στέλεχος του ιού το οποίο θα μπορούσε να κυκλοφορεί ελεύθερα δίχως, ωστόσο, να προκαλέσει μια έξαρση της νόσου του κορονοïού.
Κάποιοι γιατροί αμφιβάλλουν ότι ο ιός θα μπορούσε να κυκλοφορεί δίχως να εντοπιστεί για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και υπογραμμίζουν πως τα τεστ αντισωμάτων δεν είναι πάντα αξιόπιστα. Πάντως σε κάθε περίπτωση το να διαπιστωθεί πώς προσβλήθηκαν από τον κορονοïό οι πρώτοι ασθενείς είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Η πλειονότητα των Γάλλων με αντισώματα δεν είχαν καμία σχέση με την Κίνα ενώ ένας ο οποίος είχε περάσει δύο μήνες στη χώρα, ταξιδεύοντας, δεν επισκέφθηκε την Γουχάν.
Η κινεζική… εκδοχή
Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν υπαινιχθεί ότι ο ιός μεταφέρθηκε στη Γουχάν από το εξωτερικό, ωστόσο πέραν της κινεζικής επικράτειας, ελάχιστοι επιστήμονες θεωρούν το ενδεχόμενο αυτό πιθανό, εν μέρει λόγω της γενετικής ομοιότητας μεταξύ του SARS-CoV-2 και άλλων γνωστών κορονοïών που έχουν εντοπιστεί σε σπηλιές νυχτερίδων στη νότια Κίνα.
Στην Γουχάν οι επίσημες έρευνες για τον εντοπισμό ανθρώπων που ενδεχομένως να νόσησαν πριν από τον Ασθενή S01 δεν απέδωσαν καρπούς ενώ στην σχετική έκθεση του ΠΟΥ αναφέρεται πως τα τοπικά νοσοκομεία έλεγξαν δεκάδες ύποπτες περιπτώσεις αλλά τα αποτελέσματα ήταν όλα αρνητικά.
Πολλές επιστημονικές ομάδες εκτιμούν πως η πανδημία ενδέχεται να ξέσπασε ακόμη και τον Οκτώβριο του 2019, περίοδο κατά την οποία θα ήταν δύσκολο να εντοπιστούν τα πρώτα κρούσματα Covid –19, καθώς η Κίνα ήταν αντιμέτωπη με τη χειρότερη επιδημία εποχικής γρίπης των τελευταίων περισσότερων από δέκα ετών. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, τον Νοέμβριο του 2019 τα κρούσματα γρίπης ήταν πενταπλάσια ανά την Κίνα σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά ενώ έως τον Δεκέμβριο ήταν σχεδόν δεκαπλάσια.
Αγώνες, συνέδρια κι εκθέσεις…
Μέλη του Κογκρέσου στις ΗΠΑ ζητούν να διενεργηθεί έρευνα όσον αφορά το ενδεχόμενο ο νέος κορονοïός να άρχισε να μεταδίδεται μαζικά κατά τη διάρκεια των Παγκόσμιων Στρατιωτικών Αγώνων, μία από τις πολλές διεθνείς εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα στη Γουχάν το φθινόπωρο του 2019 και ενδέχεται να αποτέλεσαν την πύλη εξόδου του ιού από την Κίνα προς τον υπόλοιπο κόσμο.
Τις εβδομάδες που ακολούθησαν μετά την επίσκεψη της Ανγκελα Μέρκελ στην Γουχάν,
Ωστόσο μεταξύ των απλών πολιτών επικρατούσε ήδη ανησυχία. Μιλώντας στην Washington Post μία κάτοικος της κινεζικής μητρόπολης ανέφερε πως είχε ακούσει συζητήσεις για ένα ύποπτο κρούσμα πνευμονίας σε έναν βρεφονηπιακό σταθμό που εντοπίστηκε την 8η Δεκεμβρίου, την ίδια ημέρα που αρρώστησε ο Ασθενής S01 και σχεδόν έναν μήνα πριν την επίσημη ανακοίνωση. Ενας άλλος κάτοικος της Γουχάν σημείωσε πως κατά πάσα πιθανότητα κάποια από τα πρώτα κρούσματα δεν εντοπίστηκαν εν μέρει γιατί κάποιοι δεν πρόλαβαν να υποβληθούν σε τεστ ανίχνευσης του ιού.
Πότε αρρώστησε ο πρώτος ασθενής;
Για πολλούς μήνες κατά τη διάρκεια του 2020 επικρατούσε η άποψη ότι ο Ασθενής Μηδέν ήταν ένας κάτοικος της Γουχάν που άρχισε να νοσεί την 1η Δεκεμβρίου του 2019. Οι ερευνητές του ΠΟΥ διαπίστωσαν, ωστόσο, ότι έπασχε από άλλη ασθένεια ενώ από τον κορονοïό προσβλήθηκε αργότερα κατά τη διάρκεια του μήνα, μαζί με τη σύζυγό του, σε μία οικογενειακή μάζωξη. Κάπως έτσι ο λογιστής Τσεν ο οποίος άρχισε να εμφανίζει τα συμπτώματα της Covid- 19 την 8η Δεκεμβρίου του 2019 κατέστη ο Ασθενής Μηδέν της πανδημίας.
Κατά πάσα πιθανότητα τον Νοέμβριο του 2019 ο κορονοïός είχε προσβάλει περιορισμένο αριθμό ανθρώπων στη Γουχάν, υποστηρίζουν οι ειδικοί. Ωστόσο η κινεζική μητρόπολη έσφυζε από κίνηση, υπήρχαν, οπότε, πάμπολλοι δρόμοι ανοιχτοί, ούτως ώστε να αποδράσει ο κορονοïός από τη Γουχάν και να εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Αρκεί να σημειωθεί πως στα μέσα του μήνα, περί τους 200.000 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων επισκεπτών από είκοσι χώρες, έδωσαν παρών σε μία αγροτική έκθεση.
Την ίδια περίοδο ένας κινέζος επιστήμονας με ειδίκευση στην διατήρηση της άγριας ζωής πραγματοποίησε μία επίσκεψη ρουτίνας στην υπαίθρια υπεραγορά της Γουχάν την οποία παρακολουθούσε επί μία διετία και επιβεβαίωσε πως πωλούνταν ακόμη άγρια ζώα με ελλείψεις στοιχειωδών κανόνων υγιεινής, όπως επισήμανε στη συνέχεια σε μελέτη του που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Scientific Reports Journal.
Σεμινάριο ασφάλειας
Tην 19η Νοεμβρίου του 2019 πραγματοποιήθηκε το ετήσιο σεμινάριο ασφαλείας για το προσωπικό του Ινστιτούτου Ιολογίας της Γουχάν με τον αναπληρωτή διευθυντή ασφαλείας του ερευνητικού κέντρου να παρουσιάζει και να αναλύει προβλήματα ασφαλείας τα οποία διαπίστωσε πως υπήρχαν, συνομιλώντας με τους εργαζόμενους του ινστιτούτου.
Παρότι αρνήθηκε να αποκαλύψει τη φύση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν, η διεύθυνση του ινστιτούτου αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι είχε έρθει σε επαφή με τον κορονοïό πριν από την πανδημία και απέρριψε τη θεωρία της εργαστηριακής διαρροής. Το να διέρρευσε ο κορονοïός από κάποιο εργαστήριο της Γουχάν και να είναι αυτή, οπότε, η προέλευση της πανδημίας είναι «
Υπάρχουν, ωστόσο, καταξιωμένοι επιστήμονες που εξακολουθούν να εξετάζουν το εν λόγω σενάριο. «Η προέλευση του SARS-CoV-2 παραμένει ασαφής με τις δύο επικρατέστερες θεωρίες να είναι της ζωονόσου και του εργαστηριακού ατυχήματος», εξήγησε ο Τζέσι Μπλουμ, βιολόγος στο Fred Hutchinson Cancer
Υποπτη διαγραφή
Τον προηγούμενο μήνα ο αμερικανός επιστήμονας προκάλεσε σάλο στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, όταν ανακοίνωσε ότι ερευνητές στη Γουχάν
Σχολιάζοντας τα ευρήματα του Τζέσι Μπλουμ, ο Σεργκέι Ποντ, ο καθηγητής του πανεπιστημίου Temple, σημείωσε πως οι αλληλουχίες που ανακτήθηκαν καλύπτουν κάποια κενά του μοντέλου που έχουν αναπτύξει όσον αφορά την προέλευση και την εξέλιξη του κορονοïού, ενισχύοντας τη θεωρία σύμφωνα με την οποία η ψαραγορά της Γουχάν δεν ήταν η μοναδική πηγή του SARS-CoV-2 και της πανδημίας του. «Ακόμα και μόλις 13 νέες αλληλουχίες, οι οποίες, αν το σκεφτείτε, είναι λίγες, μπορούν να τροποποιήσουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την προέλευση της πανδημίας», ανέφερε ο αμερικανός επιστήμονας.