Ο Κωστής Κοσμέας δεν είναι μόνο ένας ακόμα TikToker. Είναι Υποψήφιος Διδάκτορας στον τομέα της Πολιτικής Φιλοσοφίας, Κοινωνικής Θεωρίας και Ψυχανάλυσης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, με MSc στην Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία. Και είναι λάτρης της Ιστορίας, από τα σχολικά του ακόμα χρόνια.
«Λάτρευα την ιστορία ήδη από το Λύκειο και κυρίως την ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία του 20ού αιώνα και λίγο περισσότερο την περίοδο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εξής. Δεκάδες βιβλία, ένθετα, περιοδικά για την ιστορία, αποκόμματα εφημερίδων, χιλιάδες ώρες διαβάσματος στο σπίτι και τα μέσα μεταφοράς. Οπότε μαζεύτηκε ένας μεγάλος όγκος γνώσης που δεν είχα τι να τον κάνω».
Ζώντας στο κέντρο της Αθήνας τα τελευταία χρόνια ανακάλυψε ότι του αρέσει να την περπατά και να ανακαλύπτει τις γωνιές που έχουν πίσω τους ένα παρελθόν ιστορικής σημασίας. Και όλο αυτό, αποφάσισε να το μεταφέρει σε βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αφορμή στάθηκε μια επίσκεψή του στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής: «Οι 200 της Πρωτομαγιάς, τα σημειώματα που άφηναν πίσω τους όταν τους μετέφεραν στον τόπο εκτέλεσης με είχε εντυπωσιάσει τόσο πολύ» θυμάται.
Έτσι ξεκίνησε σιγά-σιγά η ιδέα ενός προφίλ με ιστορικές πληροφορίες από τον αστικό ιστό, την οποία ο Κωστής Ξεκίνησε αρχικά στο Instagram. Το Tik-Tok, όμως, την απογείωσε και η θεαματικότητα του περιεχομένου του εκτινάχτηκε: «Δεν είχα κάποιο πρότυπο, δεν έχω δει κάτι αντίστοιχο στο εσωτερικό, δεν ξέρω καν αν υπάρχει και στο εξωτερικό κάτι τέτοιο. Αν υπάρχει, θα ήθελα πολύ να δω πώς το τρέχουν. Αυτό που κάνω εγώ δεν υπάρχει στην τηλεόραση ή τα κοινωνικά δίκτυα, να παρουσιάζεις δηλαδή την ιστορία πίσω από σημεία της Αθήνας που προσπερνάμε καθημερινά. Είναι κάτι πρωτότυπο. Και μου λένε μπράβο, τόσα χρόνια κάτοικος Αθηνών και δεν το ήξερα».
Ο Κωστής γυρίζει βίντεο σχεδόν για τα πάντα που αφορούν μια περίοδο της ιστορίας που γνωρίζει καλά και υπάρχει σημείο στην πόλη όπου αποτυπώνεται: «Πέραν τού να ξέρεις την ιστορία γενικά, το δύσκολο είναι να την εντοπίσεις στην πόλη. Για παράδειγμα, το περίεργο αυτοκινητιστικό δυστύχημα του Αλέκου Παναγούλη γνώριζα ότι είχε γίνει στον Άγιο Δημήτριο. Αλλά το να εντοπίσω που ακριβώς βρισκόταν το φανοποιείο που τράκαρε το αυτοκίνητο και σκοτώθηκε ο Παναγούλης, πως ακριβώς έγινε κτλ, αυτό χρειάστηκε και επιτόπια έρευνα. Έπρεπε να δω παλιό υλικό, βίντεο, βιβλία, εφημερίδες και σχέδια της εποχής, να εντοπίσω με βάση φωτογραφίες και σχεδιαγράμματα ποιο κτίριο υπάρχει ακόμα για να βρω που ακριβώς διαδραματίστηκαν τα γεγονότα. Αυτή η έρευνα δεν φαίνεται πουθενά στους viewers. Και ίσως αυτό είναι που τους εντυπωσιάζει πολύ, το ότι αποκαλύπτω πράγματα που δεν θα τα μάθουν πουθενά, διότι ακόμα και σε αναφορές υπάρχουν λάθη, σε άρθρα ή ντοκιμαντέρ».
Μετά την έρευνα του, γράφει ένα σενάριο και προσαρμόζει τις πληροφορίες στον λιγοστό χρόνο που σου επιτρέπει το Tik Tok: «Μέχρι 2 λεπτά σύμφωνα με έρευνες είναι το sweet spot. Η διάρκεια προσοχής έχει μειωθεί στην εποχή των social media».
Γιατί δεν ξέρουμε Ιστορία; Φταίει ο τρόπος διδασκαλίας της;
Ο σύγχρονος Έλληνας ξέρει την ιστορία του; Ο Κωστής είναι κατηγορηματικός: «Όχι δυστυχώς. Και το λέω με θλίψη πλέον που αντιλαμβάνομαι πόσο δεν την ξέρουν. Η ημιμάθεια από το σχολείο, λίγο οι καθηγητές δάσκαλοι που έκαναν βαριεστημένα το μάθημα αυτό, λίγο το ότι δεσμεύονται από το πρόγραμμα του Υπουργείου κτλ.. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο ιστορικός Γιώργος Μαυρογορδάτος ‘’Πάσχουμε από εθνικό αυτισμό και μας κατατρέχουν διαχρονικά οι μύθοι’’». Ο ίδιος θεωρεί, επίσης, ότι έχουμε κόμπλεξ με την ημιμάθεια μας και θέλουμε να δείχνουμε ότι τα ξέρουμε όλα: «Θυμάμαι χαρακτηριστικά στο Μουσείο ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης στην Καισαριανή, ένα παιδί ρώτησε τη μητέρα του τι είναι αυτή η φωτογραφία που έδειχνε έναν αξιωματικό του ΕΛΑΣ επάνω στο άλογο του και η μητέρα του απάντησε… ένας Αστυνομικός παλιά! Δεν του είπε δεν ξέρω, μην τυχόν και του δείξει ότι δεν ξέρει!».
Πάντως, το ότι ένα προφίλ κοινωνικών δικτύων σχετικό με την Ιστορία κάνει τόσο γκελ, σημαίνει ότι το κοινό βρίσκει ενδιαφέρον το περιεχόμενο του και θέλει να μάθει. Ο Κωστής Κοσμέας θεωρεί ότι οι μέθοδοι διδασκαλίας χρειάζονται ξεσκόνισμα και τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό και εποικοδομητικό ρόλο σε αυτό, μεταφέροντας την Ιστορία με έναν ευχάριστο και οπτικό τρόπο.
Ο ίδιος θεωρεί ότι η Πολιτεία κάνει φιλότιμες προσπάθειες να διατηρήσει την ιστορική μνήμη στον αστικό ιστό, αλλά δεν είναι πάντα τόσο απλό, καθώς εμπλέκονται κληρονομιές, ιδιοκτήτες που δεν μπορούν να συντηρήσουν ή να αξιοποιήσουν τα οικήματα, η Εφορία Αρχαιοτήτων, χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες κτλ., με αποτέλεσμα πολλά κτίρια ιστορικού ενδιαφέροντος να ρημάζουν.
Κάποια πράγματα, βέβαια, είναι όντως παραγκωνισμένα και από την Πολιτεία, όπως οι αστικές συγκοινωνίες της πρωτεύουσας, μια θεματική που ο Κωστής προσπαθεί να αναδείξει μέσα από το λογαριασμό του: «Πώς περάσαμε από τα ιπποκίνητα παμφορεία ή τα βιζαβί και τον Κωλοσούρτη στο σύγχρονο μετρό, τα τραμ και τα λεωφορεία με φυσικό αέριο. Δεν υπάρχει μουσείο συγκοινωνιών να μπορεί κάνεις να δει την ιστορία των συγκοινωνιακών μέσων της πρωτεύουσας να ξεδιπλώνεται μπροστά του και δεν ξέρω αν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, δεδομένου ότι έχουν χαθεί μεγάλες περίοδοι της ιστορίας ως προς αυτή τη θεματική. Υπάρχουν ακινητοποιημένα κάποια παλιά λεωφορεία τα οποία όμως ανήκουν σε συλλέκτες, κάποτε υπήρχαν στο παλιό αμαξοστάσιο ΟΣΥ, τώρα είναι στου Ρέντη κάποια, άλλα δεν ήταν ανοιχτό στο κοινό. Υπάρχει μονάχα για τον Ηλεκτρικό Σιδηρόδρομο, σε ένα μουσείο στον Πειραιά που δυστυχώς μένει άγνωστο διότι δεν επιτρέπεται η φωτογράφιση ή η βιντεοσκόπηση για έναν ανούσιο πραγματικά λόγο. Και αυτό είναι έργο των Συνταξιούχων εργαζομένων του ΗΣΑΠ, όχι της Πολιτείας».
Ένα αστικό τοπίο γεμάτο παρελθόν
Τα περισσότερα σχόλια που δέχεται κάτω από τα βίντεο του, τον συγχαίρουν για την ιδέα και τον τρόπο που την πραγματώνει. Πάρα πολλοί επίσης σχολιάζουν το γεγονός ότι οι περισσότερες από τις πληροφορίες που δίνει στα βίντεο δεν διδάσκονται στα σχολεία κι ότι δεν ήξεραν καν την ύπαρξη όλων αυτών των χώρων μέσα στην πόλη: «Εντύπωση μου έκαναν σχόλια από φιλόλογους ή δάσκαλους που έλεγαν θα δείξω τα βίντεο στους μαθητές μου, ή ένα σχόλιο κάτω από βίντεο για το σπίτι με τις Καρυάτιδες, που το είχε ζωγραφίσει δύο φορές ο μεγάλος μας ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης, που έλεγε ότι ένα κοριτσάκι από τις ανθρώπινες φιγούρες στις ζωγραφιές ήταν η γιαγιά του που έμενε στη γειτονιά. Τι όμορφη πληροφορία!».
Για τον Κωστή Κοσμέα, η γοητεία της Αθήνας βρίσκεται στο χάος της: «.. Στο μωσαϊκό από αρχαία μνημεία δίπλα σε μοντέρνες πολυκατοικίες, από ακροκέραμα δίπλα σε ελενίτ που ξεχύνονται σαν σιδερένια κύματα, δρόμους που μοιάζουν πετρωμένοι στο χρόνο ή σπίτια του Μεσοπολέμου που προσπερνάμε απαρατήρητα και αν σταθούμε λίγο και τα αφουγκραστούμε έχουν μια συναρπαστική ιστορία να μας διηγηθούν. Σε αυτά τα σπίτια, σε αυτούς τους δρόμους, θέλω να δώσω φωνή».
Ίσως γι’ αυτό ο λογαριασμός του με σύντομα βίντεο γνώσης που τα βλέπεις σκρολάροντας στην οθόνη σου, έχει μια δυναμική επιρροή επάνω σου. Γιατί δίνει στην Ιστορία φωνή, μέσα από σημεία του αστικού τοπίου που τα ζεις στην καθημερινότητα. Κάπως έτσι, αισθάνεσαι κι εσύ ένα κομμάτι του ιστορικού χωροχρόνου. Μια συνέχειά του.
«Οι άνθρωποι, ξέρετε, πάντα φωνάζουν ότι θέλουν να φτιάξουν ένα καλύτερο μέλλον. Και το λέει ωραία ο Μίλαν Κούντερα ότι δεν είναι αλήθεια αυτό. Το μέλλον είναι ένα απαθές κενό χωρίς κανένα ενδιαφέρον. Το παρελθόν είναι γεμάτο ζωή, πρόθυμο να μας τσαντίσει, να μας προκαλέσει και να μας υβρίσει, να μας δελεάσει να το γκρεμίσουμε ή να το ξαναμπογιατίσουμε. Ο μόνος λόγος που οι άνθρωποι θέλουν να γίνουν κύριοι του μέλλοντος είναι για να αλλάξουν το παρελθόν».