«Ενας ανυπότακτος γραφειοκράτης, επικεφαλής μίας παράνομης οργάνωσης» ήταν ο Εντγκαρ Χούβερ σύμφωνα με τον Αθαν Θεοχάρη. Ποιος υπήρξε ο πρώτος είναι γνωστό σε όλους, σε αντίθεση με τον βίο και την πολιτεία του δεύτερου.
Ο Αθαν Θεοχάρης εγκατέλειψε τα εγκόσμια την 3η Ιουλίου στο σπίτι του στο Σίρακιουζ της Νέας Υόρκης, σε ηλικία 84 ετών. Γνώριζε, ωστόσο, ήδη πως το όνομά του επρόκειτο να μείνει στην ιστορία, καθώς υπήρξε ο άνθρωπος ο οποίος, μέσω των άοκνων και ενδελεχών ερευνών του, ξεμπρόστιασε τον πανίσχυρο συνιδρυτή και πρώτο διευθυντή του FBI.
Ο Θεοχάρης γεννήθηκε την 3η Αυγούστου του 1936 στο Μιλγουόκι του Ουισκόνσιν. Ο πατέρας του, ένας έλληνας μετανάστης ονόματι Γιώργος, και η μητέρα του ονόματι Αντελιν Κόνοπ, διηύθυναν ένα εστιατόριο. Στην ηλικία των 16 ετών ο έφηβος Αθαν εισήχθη στο πανεπιστήμιο του Σικάγου όπου σπούδασε Ιστορία, έως ότου αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1965. Στη συνέχεια δίδαξε σε διάφορα πανεπιστήμια των ΗΠΑ ενώ το 1969 εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου Marquette στο Μιλγουόκι όπου παρέμεινε έως τη συνταξιοδότησή του, το 2006, διδάσκοντας σύγχρονη αμερικανική ιστορία.
Από τη νεκρολογία που αφιέρωσε στον αποθανόντα ο Ρίτσαρντ Σάντομιρ των New York Times μαθαίνουμε ότι ο Αθαν Θεοχάρης αξιοποίησε στο έπακρο τις διατάξεις του Νόμου περί Ελευθερίας της Πληροφόρησης (Freedom of Information Act) για να αποκαλύψει πολλά από τα πιο επτασφράγιστα και συνάμα συνταρακτικά μυστικά του FBI. Το γεγονός, για παράδειγμα, ότι ο Εντγκαρ Χούβερ χάλκευε κατηγορίες εναντίον δημόσιων αξιωματούχων και συνεργαζόταν στενά με τον Τζόζεφ Μακάρθι στο πλαίσιο της εκστρατείας του διαβόητου Ρεπουμπλικάνου γερουσιαστή εναντίον όσων υποπτευόταν ως κομμουνιστές.
Τα μυστικά έγγραφα που έφερε στο φως ο Αθαν Θεοχάρης πιστοποιούν ότι οι παράνομες παρακολουθήσεις μελών αριστερών οργανώσεων και οι διαρρήξεις στα σπίτια και στα γραφεία τους αποτελούσαν επί χρόνια συνήθη πρακτική του FBI, ότι οι πράκτορές του αναζητούσαν επίμονα στοιχεία για να αποδείξουν ότι ο πρόεδρος Αïζενχάουερ είχε εξωσυζυγικές σχέσεις, ότι πρόεδροι των ΗΠΑ, Ρεπουμπλικάνοι αλλά και Δημοκρατικοί, χρησιμοποιούσαν το FBI για πολιτικούς σκοπούς.
Η λεγεώνα των… χαφιέδων
Ενα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα του «Professor Theoharis», όπως τον αποκαλεί ο δημοσιογράφος των New York Times, ήταν ένα πρόγραμμα παρακολούθησης που κατάρτισαν από κοινού το FBI και η Αμερικανική Λεγεώνα (ΜΚΟ των βετεράνων πολεμιστών των ΗΠΑ) το 1940 και παρέμεινε σε ισχύ έως το 1966, περίοδο κατά την οποία χιλιάδες υπερσυντηρητικοί εθελοντές της Αμερικανικής Λεγεώνας εργάστηκαν ως πληροφοριοδότες /καταδότες για το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (FBI- Federal Bureau of Investigation).
Στόχος του προγράμματος ήταν να επιστρατευτούν οι βετεράνοι Λεγεωνάριοι «οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα ενθουσιώδεις και με υπερσυντηρητικές απόψεις», ούτως ώστε να λειτουργούν ως «τα μάτια και τα αυτιά» του FBI, συνδράμοντας, έτσι, τους πράκτορές του, είχε εξηγήσει ο ίδιος ο Αθαν Θεοχάρης σε συνέντευξη που παραχώρησε το 2013 με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «The Burglary: The Discovery of J. Edgar Hoover’s Secret F.B.I.,» της δημοσιογράφου και συγγραφέα Μπέτι Μέντζγκερ και του «1971» ενός ντοκιμαντέρ της Τζοάνα Χάμιλτον.
Οδήγησαν επίσης στην αποκάλυψη του COINTERPLO, του μυστικού προγράμματος του Εντγκαρ Χούβερ που άρχισε να εφαρμόζεται το 1956 με στόχο την παρακολούθηση όλων όσοι βρίσκονταν στη μαύρη λίστα του FBI, είτε επρόκειτο για τους ηγέτες του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα είτε για πολιτικούς ακτιβιστές ή για φερόμενους ως κομμουνιστές.
Πριν από την έναρξη του COINTERPLO τα μέλη της Αμερικανικής Λεγεώνας «κατέγραφαν δραστηριότητες σε εργοστάσια της αμυντικής βιομηχανίας, κατέγραφαν δραστηριότητες μελών εθνοτικών ομάδων στις κοινότητές τους, κατέγραφαν δραστηριότητες ακραίων ακτιβιστών», είχε επισημάνει ο Αθαν Θεοχάρης, ο οποίος χάρη στην εξαιρετική χρήση των διατάξεων του Νόμου περί Ελευθερίας της Πληροφόρησης κατάφερε να ξετρυπώσει πλήθος μυστικών εγγράφων, παρότι ο Χούβερ είχε σκαρφιστεί ένα εσκεμμένα ασαφές σύστημα αρχειοθέτησης με την ελπίδα ότι κανένας δεν θα κατάφερνε ποτέ να το αποσαφηνίσει.
Το παιχνίδι των σκιών
Ωστόσο πέρα από «ένας ανυπότακτος γραφειοκράτης» που κρατούσε τα ηνία «μιας παράνομης οργάνωσης» επί σχεδόν μία πεντηκονταετία (από το 1924 έως το 1972), ο Εντγκαρ Χούβερ «ήταν επίσης μία ιδιοφυΐα που έστησε ένα σύστημα παράνομων δραστηριοτήτων και βρήκε έναν τρόπο να κρατήσει κρυφό το σύνολο των σχετικών εγγράφων επί χρόνια», είχε επισημάνει το 1993 ο Αθαν Θεοχάρης, μιλώντας στην εφημερίδα Milwaukee Journal Sentinel.
Οσον αφορά τη θέση του ιρλανδού συγγραφέα Αντονι Σάμερς, σύμφωνα με την οποία ο Εντγκαρ Χούβερ ήταν ένας ομοφυλόφιλος και παρενδυτικός τον οποίο εκβίαζαν οι βαρόνοι του οργανωμένου εγκλήματος, ο Αθαν Θεοχάρης υποστήριζε πως η εν λόγω άποψη και ο ντόρος που προκάλεσε συνέβαλαν στο να αποκρυφτεί ο βαθμός της τρομακτικής και ανεξέλεγκτης ισχύος που κατέληξε να κατέχει ο διαβόητος διευθυντής του FBI.