Η πυρηνική πρόβα του Βλαντίμιρ Πούτιν που φέρνουν στο φως οι Financial Times περιέχεται σε όσα αναφέρουν τα απόρρητα έγγραφα που περιήλθαν σε γνώση της εφημερίδας και δείχνουν ότι το αδιανόητο δεν υπάρχει μόνο στους χειρότερους εφιάλτες μας, αλλά και σε πραγματικούς κανόνες πολεμικής εμπλοκής από την πλευρά του Κρεμλίνου.
Αλλωστε το ενδεχόμενο χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία, με το οποίο έχει απειλήσει ο Πούτιν τη Δύση μετά την εισβολή του στην Ουκρανία, δεν είναι ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Στα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ και της Ευρώπης, στρατιωτικοί αναλυτές αλλά και παράγοντες του Πενταγώνου και της CIA, είχαν εκφράσει ανώνυμα ή επώνυμα την ανησυχία τους για τον κίνδυνο η (αποτυχημένη τελικά) θερινή αντεπίθεση της Ουκρανίας το 2023 να οδηγούσε σε χρήση πυρηνικών από τη Μόσχα αν τα στρατεύματα του Κιέβου πλησίαζαν στην Κριμαία.
Οι κανόνες εμπλοκής που περιέχονται στα ρωσικά έγγραφα «περιγράφουν ένα όριο για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων που είναι χαμηλότερο από αυτό που η Ρωσία έχει ποτέ παραδεχτεί δημοσίως» σημειώνουν οι Financial Times. Ενα από τα σενάρια αφορά τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων στο αρχικό στάδιο της σύγκρουσης και πιο συγκεκριμένα σε περίπτωση εισβολής της Κίνας στη Ρωσία.
Παράλληλα, ωστόσο, η εφημερίδα σημειώνει ότι τα έγγραφα αντικατοπτρίζουν μοτίβα που παρατηρήθηκαν σε ασκήσεις τις οποίες πραγματοποιούσε τακτικά ο ρωσικός στρατός πριν και μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Τα στοιχεία που διέρρευσαν περιέχονται σε 29 απόρρητα ρωσικά στρατιωτικά αρχεία που συντάχθηκαν μεταξύ 2008 και 2014. Τα κριτήρια για μια ενδεχόμενη πυρηνική απάντηση κυμαίνονται από μια εχθρική εισβολή στο ρωσικό έδαφος έως πιο συγκεκριμένα όρια αντίδρασης, όπως η καταστροφή του 20% των υποβρυχίων της Ρωσίας που φέρουν στρατηγικούς βαλλιστικούς πυραύλους.
«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε τέτοια έγγραφα όπως αυτά που επικαλείται το δημοσίευμα» δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center με έδρα το Βερολίνο. «Δείχνουν ότι το επιχειρησιακό κατώφλι για τη χρήση πυρηνικών όπλων είναι αρκετά χαμηλό, εάν το επιθυμητό αποτέλεσμα δεν μπορεί να επιτευχθεί με συμβατικά μέσα» τονίζει ο ίδιος.
Ισχυρότερες βόμβες από αυτές σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι
Το δημοσίευμα των Financial Times εξηγεί ότι τα τακτικά πυρηνικά όπλα της Ρωσίας, μπορούν να φορτωθούν σε πυραύλους. Οι πύραυλοι αυτοί μπορούν να εκτοξευθούν από τη ξηρά, τη θάλασσα ή από αεροσκάφη. Eχουν σχεδιαστεί για περιορισμένη χρήση στο πεδίο της μάχης στην Ευρώπη και την Ασία, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα, στρατηγικά πυρηνικά όπλα που προορίζονται να στοχεύσουν τις ΗΠΑ. Ωστόσο ακόμη και οι τακτικές πυρηνικές κεφαλές μπορούν να απελευθερώσουν σημαντικά περισσότερη ενέργεια από τις βόμβες που έπεσαν στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα το 1945.
Η εφημερίδα σημειώνει ότι παρόλο που τα αρχεία στα οποία απέκτησε πρόσβαση χρονολογούνται πριν από 10 και πλέον χρόνια, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι παραμένουν επίκαιρα σε ό,τι αφορά το σημερινό στρατιωτικό δόγμα της Ρωσίας. Οι FT διευκρινίζουν ότι τα έγγραφα παρουσιάστηκαν σε αυτή «από δυτικές πηγές».
Τα σχέδια αποκαλύπτουν τις βαθιά ριζωμένες υποψίες της Μόσχας για την Κίνα, ακόμη και όταν ο Πούτιν άρχιζε να διαμορφώνει μια συμμαχία με το Πεκίνο, η οποία ήδη από το 2001 περιελάμβανε μια πυρηνική συμφωνία για τη μη πραγματοποίηση ενός πρώτου πλήγματος. Τα επόμενα χρόνια, Κίνα και Ρωσία εμπλούτισαν την εταιρική τους σχέση, ιδίως αφότου ο Σι Τζινπίνγκ ανέλαβε την εξουσία στο Πεκίνο το 2012.
Τα έγγραφα ωστόσο που επικαλούνται οι Financial Times δείχνουν πως ακόμη και όταν οι δύο χώρες έρχονταν πιο κοντά, η ανατολική στρατιωτική περιφέρεια της Ρωσίας έκανε πρόβες με πολλαπλά σενάρια κινεζικής εισβολής. Οι ασκήσεις δείχνουν ότι η Ρωσία εκπαιδεύει τις δυνάμεις της ώστε να είναι σε θέση να πραγματοποιήσει ένα πρώτο πυρηνικό πλήγμα στο πεδίο της μάχης αν κατά την κρίση της το απαιτήσουν οι περιστάσεις.
«Η διαταγή έχει δοθεί από τον αρχιστράτηγο»
Πιο συγκεκριμένα, μια άσκηση που περιλαμβάνεται στο πακέτο των αποκαλύψεων περιγράφει μια υποθετική επίθεση από την Κίνα και σημειώνει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να απαντήσει με ένα τακτικό πυρηνικό πλήγμα για να σταματήσει ένα πιθανό δεύτερο κύμα εισβολής. «Η διαταγή έχει δοθεί από τον αρχιστράτηγο (…) να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα (…) σε περίπτωση που ο εχθρός αναπτύξει μονάδες δεύτερης ομάδας και ο Νότος (σ.σ.: έτσι αποκαλείται η Κίνα στο εν λόγω σενάριο) απειλεί να επιτεθεί περαιτέρω προς την κατεύθυνση του κύριου πλήγματος», αναφέρεται στο εν λόγω έγγραφο.
Ετερο εκπαιδευτικό σενάριο που αφορά αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, και δεν σχετίζεται με την Κίνα, περιγράφει ευρύτερα κριτήρια για ένα πιθανό πυρηνικό πλήγμα, συμπεριλαμβανομένης της απόβασης του εχθρού σε ρωσικό έδαφος, της ήττας μονάδων που είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση των παραμεθόριων περιοχών ή μιας επικείμενης επίθεσης του εχθρού με συμβατικά όπλα.
Στο ρεπορτάζ των Financial Times σημειώνεται πως οι εν λόγω διαφάνειες των εγγράφων «συνοψίζουν το όριο ως έναν συνδυασμό παραγόντων όπου οι απώλειες που θα υποστούν οι ρωσικές δυνάμεις “θα οδηγούσαν αμετάκλητα στην αποτυχία τους να σταματήσουν σημαντική εχθρική επίθεση”».
Τι άλλο μπορεί να οδηγήσει τον Πούτιν να πατήσει το «κουμπί», με βάση τα έγγραφα του ρεπορτάζ;
Ιδού κάποια από αυτά που αναφέρονται σε όσα διέρρευσαν από το στρατιωτικό σύμπλεγμα της Μόσχας:
—«Η καταστροφή του 20% των υποβρυχίων με στρατηγικούς βαλλιστικούς πυραύλους, του 30% των πυρηνοκίνητων επιθετικών υποβρυχίων της Ρωσίας, τριών αεροδρομίων ή και ένα ταυτόχρονο χτύπημα σε κύρια και εφεδρικά παράκτια κέντρα διοίκησης».
Συνεχίζοντας, οι FT σημειώνουν ότι με βάση τα έγγραφα «ο στρατός της Ρωσίας αναμένεται επίσης να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τα τακτικά πυρηνικά όπλα για ένα ευρύ φάσμα στόχων, όπως για τη “συγκράτηση κρατών από την άσκηση επιθετικότητας (…) ή την κλιμάκωση των στρατιωτικών συγκρούσεων”, για την “αναχαίτιση της επιθετικότητας”, την αποτροπή της ήττας κατά τη διάρκεια μαχών ή την απώλεια εδαφών από τις ρωσικές δυνάμεις, και την “αποτελεσματικότερη” λειτουργία του ρωσικού ναυτικού».
Με βάση τα παραπάνω, οι ανησυχίες των στρατηγών του Πενταγώνου και των στελεχών της CIA (που δεν αποκλείεται να έκανε και τη διαρροή) για τη χρήση τακτικού πυρηνικού όπλου από τον Πούτιν αν τα ουκρανικά στρατεύματα πλησίαζαν στην Κριμαία το περασμένο καλοκαίρι (κάτι που δεν συνέβη ασφαλώς) φαίνονται βάσιμες. Αλλωστε ουκρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν στους FT ότι οι πυρηνικές απειλές του Πούτιν έπεισαν τις ΗΠΑ και άλλους συμμάχους να μην εξοπλίσουν το Κίεβο πιο αποφασιστικά στις αρχές της σύγκρουσης, όταν ο προηγμένος νατοϊκός οπλισμός θα μπορούσε να είχε αντιστρέψει ακόμη περισσότερο την κατάσταση υπέρ της Ουκρανίας.
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι η Ρωσία διαθέτει μεγαλύτερο μη στρατηγικό πυρηνικό οπλοστάσιο από τις χώρες του ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ έχουν εκτιμήσει ότι η Ρωσία διαθέτει τουλάχιστον 2.000 τακτικά πυρηνικά όπλα. Το δημοσίευμα υπενθυμίζει πως ο ρώσος πρόεδρος δήλωσε πέρυσι ότι το πυρηνικό δόγμα της χώρας του επιτρέπει δύο πιθανά όρια για τη χρήση πυρηνικών όπλων:
- Αντίποινα σε ένα πρώτο πυρηνικό πλήγμα από εχθρό.
- Απάντηση εάν «η ίδια η ύπαρξη της Ρωσίας ως κράτος απειλείται, ακόμη και αν χρησιμοποιηθούν συμβατικά όπλα».
Ο Πούτιν πρόσθεσε ότι κανένα από τα δύο κριτήρια δεν ήταν πιθανό να ικανοποιηθεί και απέρριψε τις δημόσιες εκκλήσεις των σκληροπυρηνικών εντός της χώρας του για να μειωθεί το όριο εμπλοκής με πυρηνικά.
Πολιτική απόφαση η πυροδότηση
Ο Τζακ Γουότλινγκ, ανώτερος ερευνητής για τον χερσαίο πόλεμο στο Royal United Services Institute της Βρετανίας, σχολίασε στην εφημερίδα ότι το εν λόγω υλικό «αποσκοπεί στην εκπαίδευση των ρωσικών μονάδων» και εξήγησε: «Σε αυτό το επίπεδο, η απαίτηση είναι οι μονάδες να διατηρούν -κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης- την αξιόπιστη επιλογή ώστε οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να χρησιμοποιήσουν πυρηνικά όπλα», πρόσθεσε ο Γουότλινγκ. Αλλά «αυτό θα ήταν μια πολιτική απόφαση».
Ουδείς αμφιβάλλει ότι τον τελικό λόγο σε μια τέτοια περίσταση θα τον έχει ο Πούτιν. Ωστόσο, παρότι ο πρόεδρος της Ρωσίας έχει την αποκλειστική εξουσία να εξαπολύσει ένα πρώτο πυρηνικό πλήγμα, το χαμηλό όριο για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων που ορίζεται στα έγγραφα, ταιριάζει με το δόγμα που ορισμένοι δυτικοί παρατηρητές περιγράφουν ως «κλιμάκωση για την αποκλιμάκωση». Ή αλλιώς «πρόκληση φόβου» που θα σοκάρει τον αντίπαλο ώστε να τερματιστεί η σύγκρουση με τους όρους της Μόσχας.