Σε λίγες εβδομάδες, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία NASA θα γιορτάσει μια αξιοσημείωτη επέτειό της. Πριν από 50 χρόνια, οι τελευταίοι αστροναύτες που επισκέφθηκαν το φεγγάρι επέστρεψαν στη Γη αφήνοντας πίσω τους σημάδια ότι ο άνθρωπος είχε φθάσει μέχρι εκεί. Επί τρεις ημέρες, τον Δεκέμβριο του 1972, τα μέλη του πληρώματος του Apollo 17 Τζιν Τσέρναν και Χάρισον «Τζακ» Σμιτ εξερευνούσαν τη σεληνιακή κοιλάδα Taurus-Littrow, τρέχοντας στην επιφάνεια του φεγγαριού με το ρόβερ τους. Τότε είχαν μαζέψει σεληνιακά πετρώματα βάρους 100 κιλών, για αναλύσεις.
Στις 14 Δεκεμβρίου 1972, ο Σμιτ, γεωλόγος στο επάγγελμα, επέστρεψε στο σεληνιακό σκάφος, ενώ ο Τσέρναν έκανε μια σύντομη ομιλία που μεταδόθηκε στη Γη. Είπε: «Θα επιστρέψουμε ειρηνικά και ελπιδοφόρα, στο όνομα όλης της ανθρωπότητας». Ο Guardian θυμήθηκε και την κατάληξη της αποχαιρετιστήριας φράσης τού μάλλον αθυρόστομου Τσέρναν, η οποία ήταν και η τελευταία που άκουσε το σεληνιακό τίποτα από χείλη ανθρώπου: «Οκέι, Τζακ. Ας πάρουμε από εδώ χάμω αυτό στο σκ@@όπραγμα!…»
Καθώς το Apollo 17 ξεκίνησε το ταξίδι του προς τη Γη, οι αστροναύτες πραγματοποίησαν και τηλεοπτική συνέντευξη Τύπου. Δεν ήταν παγκόσμια επιτυχία, σχολίασε το βρετανικό Μέσο. Η ανθρωπότητα γύρισε την πλάτη της στους τελευταίους πιονέρους της κατάκτησης της Σελήνης πριν καν επιστρέψουν στον πλανήτη τους: οι αμερικανοί τηλεθεατές διαμαρτυρήθηκαν για τη διακοπή των αγαπημένων τους τηλεοπτικών προγραμμάτων, μάλλον μπουχτισμένοι από τα αλλεπάλληλα Apollo.
Ετσι, τα Apollo 18, 19 και 20 ακυρώθηκαν, και το Apollo 17 πέρασε στην Ιστορία ως η τελευταία σεληνιακή πτήση. Μάλιστα, ο Τσέρναν, ο τελευταίος διαβάτης του φεγγαριού, έφερε βαρέως την απαξίωση του μεγαλυτέρου εγχειρήματος της ζωής του από τους συμπατριώτες του.
Συνιστά, λοιπόν, μια κάποια ειρωνεία, σχολίασε και πάλι ο Guardian, ότι ακριβώς μισό αιώνα μετά, το Artemis 1, με την κενή κάψουλά του Orion, θα εκτελέσει την 25 ημερών σεληνιακή αποστολή του. Θα επιστρέψει στη Γη στις 11 Δεκεμβρίου. Προ 50 ετών, την ίδια ημέρα, το Apollo 17 είχε προσγειωθεί στο Taurus-Littrow. Θα ακολουθήσουν οι επανδρωμένες πτήσεις Artemis 2 και Artemis 3, το 2024 και το 2025 αντίστοιχα. Δηλαδή, ο άνθρωπος θα επιστρέψει στη Σελήνη έπειτα από 52 χρόνια, εφόσον φυσικά τηρηθεί το πρόγραμμα.
Σχέδια για διαστημόπλοια-ρομπότ
Για τη συνέχεια, τα σχέδια της NASA αφορούν τη δημιουργία του επανδρωμένου διαστημικού σταθμού Lunar Gateway, ο οποίος θα περιστρέφεται πέριξ της Σελήνης, αλλά και ενός μόνιμου φυλακίου στην επιφάνεια του δορυφόρου της Γης, με σκοπό τη συγκέντρωση υλικού και πληροφοριών για επιστημονικές μελέτες. Επιπλέον, η NASA, σε συνεργασία με άλλες διαστημικές υπηρεσίες, της Ευρώπης, της Ιαπωνίας και του Καναδά, θα ξεκινήσει μια σειρά από πτήσεις με σκοπό την έρευνα για πιθανές ενδείξεις νερού, για εξορύξεις ορυκτών κ.ά. Θα ακολουθήσει ο προγραμματισμός των αποστολών μεγάλης χρονικής διάρκειας.
Τέτοιες μεγάλες αποστολές συνηθίζεται να διεκπεραιώνονται από διαστημόπλοια ρομπότ, όπως το Lunar Polar Exploration Mission, που σχεδιάστηκε από τις διαστημικές υπηρεσίες της Ινδίας και της Ιαπωνίας. Θα του ανατεθεί η εξερεύνηση του Νοτίου Πόλου της Σελήνης, με ένα ειδικό ρόβερ, το επόμενο έτος. Ο Guardian σημείωσε ότι και η Ρωσία ετοιμάζει τη δική της «βόλτα» στο φεγγάρι, με την αποστολή Luna 25, η οποία θα διερευνήσει τη σύνθεση του σεληνιακού εδάφους και συνιστά επιστροφή στον δορυφόρο έπειτα από 46 χρόνια.
Ο Guardian σχολίασε και την επιστημονική διχογνωμία τού κατά πόσον είναι χρήσιμο και επωφελές οι σεληνιακές αποστολές να εκτελούνται από αστροναύτες/κοσμοναύτες ή από ρομπότ. Αλλοι τάσσονται υπέρ των ρομπότ, υπολογίζοντας το κόστος (μόνο η αποστολή του Artemis 1 κοστίζει 2 δισ. δολάρια, ενώ το πλήρες πρόγραμμα υπερβαίνει τα 90 δισ. δολάρια), και άλλοι υπέρ των ανθρώπων, λογαριάζοντας την «αναζωογονητική για την ανθρωπότητα» μάχη του ανθρώπου στο Διάστημα.
Μια τρίτη εκτίμηση, απορριπτική για τα ρομπότ, αναφέρεται στην παράδοση των Apollo, κυρίως του Apollo 17, που πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα στη Σελήνη, επικεντρώνοντας στην αξία του ανθρώπινου παράγοντα στις έρευνες: «Οι Τσέρναν και Σμιτ ταξίδεψαν 30 χιλιόμετρα στην επιφάνεια του φεγγαριού με το ρόβερ τους, ενώ τα ρομπότ που έχουμε στείλει στον Αρη χρειάζονται χρόνια για να καλύψουν τις ίδιες αποστάσεις. Οι αστροναύτες του Apollo 17 επέστρεψαν με περισσότερα από 100 κιλά πετρωμάτων, ενώ τα ρομπότ έχουν φέρει ελάχιστα δείγματα». Μένει να δούμε πόση από την υπόλοιπη σεληνιακή επιφανεία θα σημαδευτεί από την παρουσία του ανθρώπου εκεί τον 21ο αιώνα, κατέληξε το ρεπορτάζ του βρετανικού Μέσου.