Τουλάχιστον τρεις είναι οι πηγές εισοδήματος των Παλαιστινίων. Καταρχάς, λαμβάνουν χρήματα από μεμονωμένα κράτη ή φορείς, όπως η ΕΕ και ο ΟΗΕ. Ομως η Χαμάς λειτουργεί όπως λειτουργεί κυρίως χάρη στα χρήματα που προορίζονται για την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεών της. Οπως γράφει ο Τζουζέπε Σάρτσινα της Corriere della Sera, οι υπολογισμοί κάθε άλλο παρά εύκολοι είναι, καθώς οι φήμες και οι διαδόσεις είναι τα μοναδικά διαθέσιμα στοιχεία. Ρισκάροντας, ωστόσο, μια ερμηνεία τους, ο ιταλός δημοσιογράφος απαντά σε τέσσερα κομβικά ερωτήματα.
1. Ποιοι είναι οι πιο γενναιόδωροι δωρητές;
Το Παλαιστινιακό Οικονομικό Συμβούλιο για την Ανάπτυξη και την Ανασυγκρότηση (PECTDAR), που εδρεύει στη Δυτική Οχθη, παρέθεσε επίσημα στοιχεία από το 1994 έως το 2021, με ειδικές αναφορές στο 2022 και το 2023. Το 1994 ήταν το έτος μετά τις Συμφωνίες του Οσλο, στο πλαίσιο των οποίων ο Γιάσερ Αραφάτ αναγνώρισε το «δικαίωμα ύπαρξης» του Ισραήλ. Περισσότερα χρήματα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η Παλαιστίνη έλαβε από την Ευρωπαϊκή Ενωση (7,6 δισ. δολάρια). Τους Παλαιστίνιους συνέδραμαν επίσης οι ΗΠΑ (5,7 δισ.) και η Σαουδική Αραβία (4 δισ.), ενώ στα ποσά αυτά δεν περιλαμβάνονται τα χρήματα που καταλήγουν στην Παλαιστίνη μέσω του ΟΗΕ.
2. Ποιος ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης;
Ανά τα έτη, η ευρωπαϊκή αρωγή πήρε διάφορες μορφές. Επειτα από μια αρχική, αμιγώς ανθρωπιστική φάση, το 2003 η ΕΕ άρχισε να αναλαμβάνει διάφορες πρωτοβουλίες με στόχο την οικονομική ανάπτυξη της Παλαιστίνης στο πλαίσιο του Οδικού Χάρτη για την Ειρήνη, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τον ΟΗΕ. Απώτερος σκοπός ήταν να τεθούν οι βάσεις ούτως ώστε η «λύση» των δύο ανεξάρτητων και κυρίαρχων κρατών, της Παλαιστίνης και του Ισραήλ, να καταστεί δυνατή.
Η ΕΕ δρομολόγησε επίσης την ευρωπαϊκή κοινή στρατηγική για τη στήριξη της Παλαιστίνης 2021-2024, συνολικού προϋπολογισμού 1,17 δισ. ευρώ. Προς το παρόν, στον προορισμό τους έχουν φτάσει 681 εκατ. ευρώ, τα οποία κατανεμήθηκαν στα επτά πεδία που ορίζονται στο σχετικό κείμενο, είτε πρόκειται για μεταρρυθμίσεις είτε για κάλυψη βασικών αναγκών των πολιτών της Γάζας. Τα κονδύλια χρησιμοποιούνται επίσης για μισθούς δημοσίων υπαλλήλων, συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη των πιο αδύναμων.
3. Πώς ενήργησε ο ΟΗΕ;
Το δεύτερο κανάλι χρηματοδότησης (διάφορα ανθρωπιστικά πακέτα) ελέγχεται από την UNRWA, την υπηρεσία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που εστιάζεται στην αρωγή των «παλαιστίνιων προσφύγων στη Μέση Ανατολή», περιλαμβανομένης της Λωρίδας της Γάζας. Σε αυτό το πεδίο προηγούνται οι ΗΠΑ με 343 εκατ. δολάρια. Ακολουθεί η Γερμανία με 202 εκατ., ενώ 20ό είναι το Κατάρ με 10,5 εκατ. δολάρια (τα στοιχεία αφορούν το 2022).
4. Ποιος χρηματοδοτεί τη Χαμάς;
Το μόνο σίγουρο είναι πως ό,τι συμβαίνει, συμβαίνει λαθραία. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι δεν έχουν χρηματοδοτήσει ποτέ τη Χαμάς. Ωστόσο υπάρχουν υποψίες ότι η ισλαμιστική οργάνωση έχει χρησιμοποιήσει μέρος της ανθρωπιστικής βοήθειας για την προμήθεια όπλων και πυραύλων. Πλέον, υπό παρακολούθηση βρίσκονται οι κινήσεις του Κατάρ. Το 2005, οι ισραηλινές δυνάμεις αποσύρθηκαν από τη Λωρίδα της Γάζας. Στη συνέχεια η Χαμάς κέρδισε τις εκλογές και ζήτησε βοήθεια από την Ντόχα, αντιπρόσωποι της οποίας μετέφεραν βαλίτσες με δολάρια στη Γάζα, με τη σιωπηρή συναίνεση των Ισραηλινών.
Οι ίδιοι οι Καταριανοί έχουν δηλώσει ότι από το 2012 έως το 2021 κατέβαλαν 1,49 δισ. δολάρια στα ταμεία της Χαμάς για την κάλυψη βασικών αναγκών των πολιτών της Λωρίδας της Γάζας. Οσον αφορά τα κρυφά έσοδα, σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, το Ιράν δίνει τουλάχιστον 100 εκατ. δολάρια στους τζιχαντιστές στη Γάζα ανά έτος. Δωρεές η Χαμάς λαμβάνει επίσης από ομάδες υποστηρικτών με έδρα την Τουρκία, το Κουβέιτ και τη Μαλαισία.
Υπάρχουν επίσης τα κέρδη από το χαρτοφυλάκιο της Χαμάς: 500 εκατ, δολάρια επενδύσεις σε ακίνητα στην Αλγερία, στη Σαουδική Αραβία, στο Σουδάν, στην Τουρκία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο λογαριασμός κλείνει με τα 450 εκατ. δολάρια από το λαθρεμπόριο αγαθών, περιλαμβανομένων ναρκωτικών που έφθασαν από τη Νότια Αμερική. Τελικός σκοπός της οργάνωσης, η διατήρηση ενός στρατού και η συντήρηση του δικτύου σηράγγων, με το κόστος να κυμαίνεται μεταξύ 300 και 500 εκατ. δολαρίων ετησίως.