Τα καλά νέα είναι ότι το σύστημα παρακολούθησης της ασφάλειας εμβολίων λειτουργεί επαρκώς. Τα κακά νέα είναι ότι μία συγκεκριμένη τεχνολογία παρασκευής εμβολίων, που έχει ωριμάσει κατά τη διάρκεια της πανδημίας, φέρεται να ενέχει πολύ μικρό κίνδυνο πρόκλησης θρόμβων αίματος σε κάποιους ανθρώπους, γράφει ο επιστημονικός αναλυτής των Times του Λονδίνου, Ρις Μπλάκλεϊ.
Περίπου επτά εκατομμύρια άτομα στις ΗΠΑ έχουν ήδη κάνει το εμβόλιο της Johnson & Johnson. Από αυτούς, έξι μόνον έχουν εκδηλώσει μία σπάνια διαταραχή με σχηματισμό θρόμβων στο αίμα.
Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες υγείας στις ΗΠΑ αντέδρασαν ταχύτατα, προτείνοντας την αναστολή της χρήσης του εμβολίου (εδώ), ώστε να διερευνηθούν τα περιστατικά και να διαπιστωθεί αν πρόκειται για τυχαία γεγονότα ή εάν υπάρχει αιτιολογική σχέση.
Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι ότι το ίδιο ακριβώς σύμπτωμα έχει αναφερθεί και σε άτομα που έλαβαν το εμβόλιο της AstraZeneca στην Ευρώπη.
Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι άνθρωποι εκδήλωσαν θρόμβωση των αγγείων με θρομβοπενία (χαμηλά αιμοπετάλια). Πρόκειται για θρόμβωση των φλεβωδών κόλπων του εγκεφάλου (CVST) ή άλλων σπάνιων εντοπίσεων, σε συνδυασμό με θρομβοπενία. Σε ορισμένες περιπτώσεις εκδηλώνεται αιμορραγία. Οι περιπτώσεις αυτές έχουν αναφερθεί ως «προθρομβωτική θρομβοπενία ανοσολογικής αιτιολογίας ύστερα από εμβολιασμό».
Στις ΗΠΑ και τα έξι περιστατικά καταγράφηκαν σε γυναίκες ηλικίας από 18 έως 48 ετών, που είχαν εκδηλώσει CVST περίπου δύο εβδομάδες μετά τη χορήγηση του εμβολίου της Johnson & Johnson. Παρόμοιο είναι το μοτίβο και στα περιστατικά στην Ευρώπη που έλαβαν το εμβόλιο της AstraZeneca.
«Ο αριθμός των περιστατικών είναι και στην περίπτωση των ΗΠΑ εξαιρετικά μικρός. Δεδομένου ότι συνέβη το ίδιο και στην Ευρώπη και δεδομένης της μεγάλης σημασίας που έχουν τα εμβόλια για τον κορονοϊό, ώστε να ελεγχθεί όσο το δυνατόν συντομότερα η πανδημία, η διερεύνηση του φαινομένου είναι πλέον εξαιρετικά επείγουσα παγκόσμια προτεραιότητα», εξηγεί στους Times ο καθηγητής Ανταμ Φιν, από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.
Οι ομοιότητες στα περιστατικά είναι ύποπτες, ακριβώς επειδή τα εμβόλια της Johnson & Johnson και της AstraZeneca χρησιμοποιούν την ίδια βασική τεχνολογία για την παρασκευή τους.
Το κάθε εμβόλιο περιλαμβάνει ένα τροποποιημένο αδενοϊό, ο οποίος όμως πάνω του έχει «κολλημένο» ένα τμήμα κορονοϊού. Αυτό διεγείρει τα κύτταρα ώστε να παράγουν την πρωτεΐνη-ακίδα που χρησιμοποιεί ο κορονοϊός για να εισέλθει στα κύτταρα και να τα μολύνει.
Ετσι, στην πραγματικότητα συστήνεται το επικίνδυνο τμήμα του κορονοϊού στον οργανισμό, ο οποίος το αναγνωρίζει από πριν και όσο είναι ακίνδυνο. Μόλις το συναντήσει, ξεκινά άμεσα να παράγει τα κατάλληλα αντισώματα.
Δεν υπάρχει προφανής λόγος πυροδότησης κάποιου μηχανισμού για τη δημιουργία CVST. Επίσης, ακόμη οι επιστήμονες αναζητούν εάν υπάρχει αιτιολογική σχέση, αν και στις 7 Απριλίου η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (EMA), προκειμένου να μη βγάλει γρήγορα συμπεράσματα, δήλωσε ότι «υπάρχει πιθανότητα να υπάρχει αιτιολογική σχέση μεταξύ των περιστατικών σχηματισμού θρόμβων και του εμβολίου της AstraZeneca».
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο στάδιο όπου οι επιστήμονες αναζητούν τους ακριβείς μηχανισμούς, υπογραμμίζει στο άρθρο του ο Ρις Μπλάκλεϊ.
Σε μελέτη που είχε δημοσιευτεί την περασμένη εβδομάδα στην επιστημονική επιθεώρηση New England Journal of Medicine, οι ειδικοί κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι στους ασθενείς που είχαν σχηματίσει θρόμβους σε Γερμανία και Αυστρία, βρέθηκαν στο αίμα τους σπάνιου τύπου αντισώματα (όχι του κορονοϊού).
Τα συγκεκριμένα αντισώματα είναι γνωστό ότι προκαλούν πήξη του αίματος, χρησιμοποιώντας τα αιμοπετάλια (εξ ου και η θρομβοπενία), τα οποία ακολούθως αποφράσσουν τα αιμοφόρα αγγεία. Η ιδέα πίσω από αυτόν τον μηχανισμό είναι ότι το εμβόλιο ενδεχομένως να προκαλεί παρεκκλίνουσα ανοσολογική ανταπόκριση.
Σε ανάλυση του ίδιου άρθρου, μία άλλη ομάδα ερευνητών υποθέτει ότι κάποια από τα σωματίδια του αδενοϊού που περιέχονται σε μία δόση εμβολίου, ενδέχεται να διαλυθούν και να απελευθερώσουν μέρος του γενετικού υλικού τους. Αυτό θα μπορούσε να πυροδοτήσει μία αλυσιδωτή αντίδραση, η οποία οδηγεί σε πήξη του αίματος, δηλαδή στη δημιουργία θρόμβων. Προς το παρόν, όμως, όλα αυτά παραμένουν υποθέσεις προς διερεύνηση.
Ακόμα όμως και να αποδειχθεί αιτιολογική σχέση του εμβολίου με τον σχηματισμό θρόμβων, τα εμβόλια είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παραμείνουν ένα πολύτιμο εργαλείο, ακριβώς επειδή οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι από τον κορονοϊό είναι πολύ μεγαλύτεροι από τον κίνδυνο που προκαλούν οι πολύ σπάνιοι θρόμβοι.
Στη Βρετανία, όπως ακριβώς και στην Ελλάδα, οι ειδικοί έχουν αποφασίσει τα άτομα κάτω των 30 ετών να μην κάνουν το εμβόλιο της AstraZeneca. Ωστόσο, ακόμα και σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα, οι κίνδυνοι είναι εξαιρετικά μικροί.
Οι πιθανότητες σοβαρού προβλήματος υγείας λόγω του εμβολίου, σε άτομα 20 ετών, είναι περίπου 1,1 στις 100.000, διευκρινίζει ο Ντέιβιντ Σπίγκελχαλτερ, καθηγητής και ειδικός σε θέματα κινδύνου της υγείας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
Στην ίδια ομάδα, ο κίνδυνος να νοσηλευτεί κάποιος λόγω σοβαρών συμπτωμάτων από λοίμωξη Covid τις επόμενες 16 εβδομάδες, εκτιμάται ότι κυμαίνεται από το 0,8 έως το 6,9 στα 100.000 άτομα, ανάλογα πάντα με την ποσότητα ιικού φορτίου στην οποία έχει εκτεθεί τη στιγμή που μολύνεται.
Κίνδυνο 1 στα 100.000 άτομα να σχηματίσει θρόμβο διατρέχει κάθε εβδομάδα και μία γυναίκα η οποία λαμβάνει αντισυλληπτικά χάπια, εξηγεί ο ίδιος.