Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι κάποιος πεθαίνει όταν σταματήσει η καρδιά να χτυπά ή από τη στιγμή που θα παύσει να αναπνέει. Ωστόσο, υπάρχει και η περίπτωση που κάποιος είναι εγκεφαλικά νεκρός. Δηλαδή ενώ αναπνέει με μηχανική υποστήριξη και η καρδιά του χτυπάει κανονικά, ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί. Πολλά όργανα, λοιπόν, εκτός από την καρδιά, όταν «νεκρώσουν» προκαλούν θάνατο σε ανθρώπους και ζώα.
Τώρα, ειδικοί από την ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου του Yale, κατάφεραν να αναστήσουν νεκρούς εγκεφάλους, δίνοντας ελπίδα ότι στο μέλλον εγκεφαλικώς νεκρά άτομα θα έχουν μία δεύτερη ευκαιρία.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στις λεπτομέρειες της επιστημονικής επιθεώρηση Nature, οι ειδικοί στην ουσία επανεκκίνησαν κυτταρικές λειτουργίες σε 32 εγκεφάλους γουρουνιών, τα οποία ήταν νεκρά για αρκετές ώρες. Αυτό κατέστη δυνατό με ένα μηχάνημα που ονομάζεται BrainEx και έχει τη δυνατότητα να επαναφέρει τη ροή του αίματος και του οξυγόνου σε έναν εγκέφαλο που έχει αποκοπεί από το σώμα. Οι ερευνητές δεν σκότωσαν ζώα για τους σκοπούς του πειράματος. Χρησιμοποίησαν τα κεφάλια από γουρούνια που είχαν σφαγιαστεί για το κρέας τους.
Οταν οι εγκέφαλοι των ζώων μεταφέρθηκαν στο εργαστήριο, δεν είχαν ενδείξεις οργανωμένης ηλεκτρικής δραστηριότητας (αντίληψη και συνείδηση) και τεχνικά παρέμειναν νεκροί. «Από κλινικής άποψης, δεν πρόκειται για ζωντανούς εγκέφαλους» εξήγησε στους New York Times (ΝΥΤ) ο Νενάντ Σεστάν, νευροεπιστήμονας και ένας εκ των συντελεστών της έρευνας. Ωστόσο είναι «κυτταρικά ενεργοί» συμπλήρωσε.
Το πείραμα
Στο πλαίσιο του πειράματος, οι 32 εγκέφαλοι συνδέθηκαν στο σύστημα τέσσερις ώρες μετά τον θάνατο των γουρουνιών και παράμειναν εκεί για έξι ώρες. Οι ερευνητές αποκατέστησαν τη λειτουργία του εγκεφάλου με το BrainEx, το οποίο διοχετεύει συνθετική ουσία που μιμείται το αίμα στον εγκέφαλο των γουρουνιών σε θερμοκρασία σώματος. Το υγρό περιείχε ερυθρά αιμοσφαίρια για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς, γλυκόζη για ενέργεια ώστε να ενεργοποιούνται και να λειτουργούν τα κύτταρα, ένα μείγμα χημικών που τα προστατεύει από την καταστροφή και νευροαναστολείς για να μη στέλνουν τα εγκεφαλικά κύτταρα μόνα τους μηνύματα.
Παρ’ όλο που κάποια κύτταρα «αναστήθηκαν» με τη διαδικασία αυτή, δεν υπήρχε διαδρομή ηλεκτρικής δραστηριότητας σε όλον τον εγκέφαλο, που σημαίνει ότι δεν θα υπήρχε συναίσθηση ή αντίληψη, δηλαδή οι εγκέφαλοι δεν είχαν συνείδηση.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η τεχνική αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά τις μελέτες για εγκεφαλικές παθήσεις και διαταραχές. Και αυτό που θα πρέπει να αλλάξει στο μέλλον, εφόσον εξελιχθεί και λειτουργήσει κανονικά η μέθοδος, είναι ο ορισμός του «εγκεφαλικά νεκρός». Επίσης, θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί για πόσες ώρες μπορούν δίχως οξυγόνο να παραμείνουν λειτουργικά τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Σύμφωνα με τον Σεστάν, ο εγκέφαλος των μεγάλων θηλαστικών, επιδεικνύει μια «υποτιμημένη δυνατότητα αποκατάστασης» της κυκλοφορίας και συγκεκριμένων κυτταρικών δραστηριοτήτων για ώρες μετά τον θάνατο. Αυτό με τη σειρά του, υποδεικνύει ότι ο κυτταρικός θάνατος του εγκεφάλου συμβαίνει σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου από ό,τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Ωστόσο, αυτό που δείξαμε με το συγκεκριμένο πείραμα, είναι ότι «πρόκειται για σταδιακή και βήμα προς βήμα διαδικασία».
Ο εγκεφαλικός θάνατος
Μπορεί η αναπνοή να σταματήσει, όμως υπάρχει συσκευή που βοηθά τον άνθρωπο να αναπνέει. Μπορεί η καρδιά να παύσει να χτυπάει, όμως και σε αυτήν την περίπτωση, υπάρχουν εργαλεία να την επανεκκινήσουν και να τη βοηθήσουν να συνεχίσει να χτυπά. Τον εγκέφαλο όμως, δεν μπορεί τίποτα να τον επαναφέρει όταν σταματήσει να λειτουργεί. Και αυτό ονομάζεται εγκεφαλικός θάνατος. Πιο συχνά ο εγκεφαλικός θάνατος ξεκινά με κάποιου είδους καταστροφική νευρολογική βλάβη, όπως είναι το εγκεφαλικό, ένας σοβαρός τραυματισμός κ.λπ.
Είναι φυσιολογικό οι συγγενείς και οι αγαπημένοι άνθρωποι κάποιου να δυσκολεύονται να κατανοήσουν πώς κάποιος μπορεί να είναι νεκρός, από τη στιγμή που εξακολουθεί η καρδιά του να χτυπάει και μπορεί να αναπνέει. Συνήθως λένε ότι «μοιάζει να είναι νεκρός» ή «είναι σχεδόν νεκρός», αλλά ποτέ δεν λένε «είναι νεκρός». Τους είναι πολύ δύσκολο.
Οι γιατροί προτιμούν να μη χρησιμοποιούν τον όρο «μηχανική υποστήριξη στη ζωή» για να περιγράψουν τον αναπνευστήρα και τον υπόλοιπο εξοπλισμό που μπορεί να διατηρήσει τη ροή του αίματος και την αναπνοή σε έναν ασθενή ο οποίος έχει κηρυχθεί εγκεφαλικά νεκρός. Κάποιοι χρησιμοποιούν τον όρο «μηχανική υποστήριξη των οργάνων», που είναι τεχνικά πιο ακριβής.
Σε κάθε περίπτωση η αξιολόγηση του εγκεφαλικού θανάτου είναι μία σύνθετη διαδικασία, η οποία μπορεί να διαρκέσει από 20 λεπτά μέχρι και μερικές ώρες, ανάλογα με τις εξετάσεις που θα πρέπει να κάνει ο γιατρός.
Το πρώτο που θα ελέγξει για να δει αν ο ασθενής έχει οποιαδήποτε αντίδραση σε κάτι που μπορεί να προκαλέσει πόνο, όπως το τσίμπημα του δέρματος. Στη συνέχεια, ο γιατρός θα βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν βασικά αντανακλαστικά. Τέλος, θα αποσυνδέσει τον ασθενή από τον αναπνευστήρα και θα ελέγξει αν η αύξηση των επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα του, διεγείρουν τον εγκέφαλο. Εάν κανένα από τα τρία αυτά τεστ δεν είναι θετικό, τότε ένας δεύτερος γιατρός καλείται να επιβεβαιώσει το θάνατο του εγκεφάλου.