Πώς σας φαίνονται όλα αυτά; Ναι, είναι ένας άλλος κόσμος. Και στον «σουηδικό κόσμο» όμως, όπως και στον ελληνικό, υπάρχει ΦΠΑ και μάλιστα 25%. Προκειμένου λοιπόν το σουηδικό κράτος να ενθαρρύνει τους πολίτες να επισκευάζουν τις χαλασμένες συσκευές τους, και όχι να τις πετάνε, η κυβέρνηση ψηφίζει νομοσχέδιο που κατεβάζει στο 12% το ΦΠΑ των επιδιορθώσεων. Εννοείται φυσικά πως εκεί όλοι κόβουν απόδειξη, έτσι;
Πριν από τη Σουηδία, όμως, είχαν ήδη αρχίσει τα τελευταία χρόνια, διάφορες ενέργειες, εθελοντικές, εμπορικές και θεσμικές, στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Αφρική προκειμένου να προωθηθεί εκ νέου η «κουλτούρα της επισκευής». Αυτό που σήμερα εμείς τείνουμε να ξεχάσουμε πως υπάρχει, η δουλειά του επισκευαστή, όλο τον 20ό αιώνα συντηρούσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού στον αναπτυγμένο κόσμο. Και στην Ελλάδα φυσικά!
Τι κάνουν οι άλλες χώρες και… η Πάτρα
Σας λέει κάτι ο όρος «Repair café»; Είναι μια απλή εθελοντική πρωτοβουλία που άρχισε στο Αμστερνταμ αλλά σήμερα έχει εξελιχθεί σε θεσμό στην Ολλανδία, στις ΗΠΑ και από τον περασμένο Αύγουστο στην Υποσαχάρια Αφρική!
Ξεκίνησε απλά. Μια Κυριακή, ένας συνταξιούχος φαρμακοποιός, ένας άνεργος και ένας ταπετσιέρης συγκεντρώθηκαν στο φουαγέ ενός θεάτρου. Είχαν μαζί τους και τα εργαλεία τους. Κάθισαν πίσω από κάτι πάγκους καλυμμένους με κόκκινο χοντρό ύφασμα. Στους πάγκους υπήρχαν επίσης καφές και κουλουράκια. Σε λίγο έφτασαν οι πρώτοι «πελάτες». Διάφοροι τύποι, που είδαν την πρόσκληση στην αφίσα έξω από το θέατρο. Μια χαλασμένη ηλεκτρική σκούπα, μια χαλασμένη πρίζα από φορτιστή iPhone, τέτοια πράγματα. Οι τρεις «ειδικοί» τα επιδιόρθωσαν όλα! Δωρεάν.
Το επόμενο «Repair café» στήθηκε στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Σήμερα, λόγω της απίθανα μεγάλης προσέλευσης, αλλά και προσφοράς επισκευαστών, έχει δημιουργηθεί το Ιδρυμα «Repair Café», το οποίο έλαβε επιχορήγηση 500.000 ευρώ από την ολλανδική κυβέρνηση και πλέον στεγάζεται σε δημοτικά κέντρα, σε διάφορες γειτονιές της πόλης. Επίσης με δωρεές διαφόρων θεσμικών οργάνων και άλλων ιδρυμάτων πλέον το ίδρυμα διαθέτει μόνιμο προσωπικό αλλά και λεωφορεία για να εξυπηρετεί τους «πελάτες».
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 30 «Repair café» στην Ολλανδία και 29 σε άλλες χώρες του κόσμου. Υπάρχει ένα και στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στην Πάτρα, το οποίο προωθεί ιδιαιτέρως την ανακύκλωση. Αν τυχόν σας ενδιαφέρει να δείτε πώς μπορεί να οργανωθεί κάτι τέτοιο και σε άλλες πόλεις, δείτε τις οδηγίες εδώ.
Στις ΗΠΑ όπως υπάρχει και εταιρεία που μετακινείται από πόλη σε πόλη και από γειτονιά σε γειτονιά με το τεχνικό προσωπικό της και εγκαθίσταται σε διάφορα κτίρια και χώρους για μικρά χρονικά διαστήματα στη λογική του pop up. Αυτή η εταιρεία ονομάζεται Pop Up Repair και λειτουργεί ως εξής: πας εκεί με το χαλασμένο αντικείμενο, αφήνεις 10 δολάρια, το ελέγχουν, και το επισκευάζουν. Τα 10 δολάρια αφαιρούνται από τον τελικό λογαριασμό. Αν δεν επισκευάζεται το αντικείμενο τα λεφτά δεν επιστρέφονται.
Επίσης από το 2003 υπάρχει το ηλεκτρονικό κατάστημα-εγκυκλοπαίδεια iFixit. Εκεί πουλάνε περίπου 90.000 ανταλλακτικά, σε κουτιά μαζί με όλα τα εργαλεία αλλά και τις οδηγίες που μπορεί να χρειαστεί ο κάθε άσχετος για να επισκευάσει την οποιαδήποτε χαλασμένη συσκευή του.
Η ευρωπαϊκή έδρα του iFixit είναι στη Γερμανία και το κατάστημα κάνει αποστολές στην Ελλάδα (και τώρα που έχουμε capital controls). Και επειδή πίσω από όλα αυτά υπάρχει μία ιδεολογία, το iFixit έχει και το δικό του μανιφέστο, που εικαστικά μοιάζει με ρετρό σοσιαλιστική αφίσα, αλλά στην πραγματικότητα μιλάει για τα ίδια πράγματα που κινητοποίησαν τη σουηδική κυβέρνηση– εκπαίδευση, εργασία, οικονομία συναλλάγματος, περιβάλλον.
Μέσα στο πλαίσιο όλων των πιο πάνω, στις ΗΠΑ, έχει δημιουργηθεί και ο Σύλλογος Επισκευαστών με σκοπό να προωθήσει τη διάδοση της ιδεολογίας της επισκευής. Μέλη του συλλόγου είναι καταναλωτές, εργαζόμενοι, ερασιτέχνες. Απώτερος στόχος του είναι πιέσει ώστε να πάψουν οι μεγάλες εταιρείες να έχουν το μονοπώλιο της επισκευής των προϊόντων τους.
Όλα αυτά σας ακούγονται τρελά; Με τα σημερινά δεδομένα που αφορούν την Ελλάδα, ίσως. Αν σκεφτούμε δε και τους υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους κτλ. που σε εκβιάζουν με τον ΦΠΑ κι έτσι δεν δίνουν ποτέ απόδειξη, τότε σίγουρα.
Ωστόσο, αν αρχίζαμε να το σκεφτόμαστε, μήπως θα βοηθούσε; Και μήπως μια τέτοιου είδους ελάφρυνση του ΦΠΑ, έφερνε και μερικά χρήματα (χαμένα έτσι κι αλλιώς σε άλλη περίπτωση) στα ταμεία του κράτους; Μία αρχή έγινε στην Πάτρα… Ο επόμενος;