Ο Αλεξάντερ Ντούγκιν σε ομιλία του υπέρ της προσάρτησης του Ντονμπάς, στη Μόσχα, το 2014 | Moscow News Agency/Handout via REUTERS
Θέματα

Αλεξάντερ Ντούγκιν: Ποιος είναι «Ρασπούτιν του 21ου αιώνα», ο στόχος βόμβας που σκότωσε την κόρη του;

Η υπερεθνικιστική ιδεολογία του ακροδεξιού προπαγανδιστή, ένα ιδιότυπο μείγμα ναζιστικής και κομμουνιστικής πολιτικής, διαμορφώθηκε πριν ακόμα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και συνέβαλε στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Είναι όμως ο «εγκέφαλος» του Πούτιν;
Protagon Team

Το βράδυ του Σαββάτου, η βία της οποίας είναι υπέρμαχος ο υπερεθνικιστής Ρώσος Αλεξάντερ Ντούγκιν, χτύπησε την πόρτα του, όταν σκοτώθηκε με εκρηκτικό μηχανισμό, σε προάστιο της Μόσχας, η κόρη του, Ντάρια Ντούγκινα, και μάλιστα, μπροστά στα μάτια του.

Η βόμβα είχε στόχο τον ίδιο, από ό,τι λένε οι αναλυτές, είτε την έβαλαν «ρώσοι αντιστασιακοί», σύμφωνα με πρώην βουλευτή της Δούμας είτε «ουκρανοί αντάρτες», σύμφωνα με την FSB.

Με τα μακριά του μαλλιά και τη λευκή του γενειάδα, ο Ντούγκιν είναι μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Ρωσίας, ένας φανατικός ακροδεξιός υπερεθνικιστής, θιασώτης ενός εκρηκτικού μείγματος ναζιστικής και κομμουνιστικής ιδεολογίας, ο οποίος αποκαλείται «το μυαλό του Πούτιν» ή «ο Ρασπούτιν του Πούτιν». Παρόλα αυτά, σημειώνει ο Guardian, ο βαθμός επιρροής του στον ρώσο πρόεδρο είναι αμφισβητήσιμ0ς.

Γεννημένος το 1962 από πατέρα με υψηλό βαθμό στον σοβιετικό στρατό, ο Ντούγκιν στα νιάτα του ήταν αντικομμουνιστής. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες της Σοβιετικής Ενωσης, έγινε μέλος διάφορων εκκεντρικών κολεκτίβων, φλερτάροντας με την ιδεολογία των Ναζί.

Τη δεκαετία του ΄90 έγινε γνωστός σε όλη τη χώρα γράφοντας για την ακροδεξιά εφημερίδα Den. Το 1991, δημοσίευσε το μανιφέστο του, όπου παρουσίασε για πρώτη φορά το υπερεθνικιστικό του όραμα για τη Ρωσία, η οποία, όπως έλεγε, θα έρθει αντιμέτωπη με την ατομικιστική, υλιστική Δύση.

Στη διάρκεια των επεισοδιακών χρόνων που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, ο Ντούγκιν ίδρυσε το Εθνικό Κόμμα των Μπολσεβίκων, αναμειγνύοντας φασιστική και κομμουνιστική ρητορική και συμβολισμούς.

Οπως σημειώνει ο Guardian, το 1997, εξέδωσε ένα βιβλίο που καθόρισε την μετέπειτα πορεία του με τίτλο, «Τα θεμέλια της Γεωπολιτικής», το οποίο έφτασε να διδάσκεται στην Ανώτερη Στρατιωτική Ακαδημία της Ρωσίας, που βρίσκεται στη Μόσχα. Ο κάποτε αντιφρονών είχε γίνει πυλώνας του συντηρητικού κατεστημένου.

Στο βιβλίο του, ο Ντούγκιν περιέγραψε το όραμά του να μοιράσει τον κόσμο, καλώντας τη Ρωσία να ξαναχτίσει την επιρροή της μέσω προσαρτήσεων και συμμαχιών ενώ χαρακτήρισε την Ουκρανία «μη κράτος».

«Η Ουκρανία ως κράτος δεν έχει γεωπολιτικό νόημα, δεν έχει πολιτισμική ταυτότητα ούτε σημασία, καμία γεωγραφική μοναδικότητα, ούτε εθνική αποκλειστικότητα», έγραψε χαρακτηριστικά.

«Οι εδαφικές της φιλοδοξίες την καθιστούν έναν τεράστιο κίνδυνο για όλη την Ευρασία και αν δεν λύσουμε το ουκρανικό πρόβλημα, δεν έχει νόημα να μιλάμε για ηπειρωτική πολιτική», είπε.

Μετά από 25 χρόνια, ο Πούτιν επανέλαβε κάποιες από τις απόψεις του Ντούγκιν στο κείμενο των 4.000 λέξεων που δημοσίευσε το καλοκαίρι του 2021, με τίτλο «Περί ιστορικής ενότητας Ρώσων και Ουκρανών», όπου χαρακτήριζε τους δύο λαούς, αδελφικούς, και το οποίο θεωρείται ότι προετοίμασε το ιδεολογικό έδαφος για την εισβολή των Ρώσων στη γειτονική χώρα έξι μήνες αργότερα.

Ομως, το 2000, ακόμα τίποτα δεν έδειχνε ότι οι ριζοσπαστικές αντιδυτικές απόψεις του Ντούγκιν θα γίνονταν η νόρμα στη Μόσχα, όταν ο Πούτιν έγινε πρόεδρος.

Τότε, σε μία εποχή που οι υψηλές τιμές του πετρελαίου απέφεραν μεγάλα κέρδη στη Ρωσία, ο νέος της ηγέτης, εμφανιζόταν πρόθυμος να την οδηγήσει στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα και «να τα βρει» με τη Δύση. Παράλληλα, οι Ρώσοι, απαλλαγμένοι από το κομμουνιστικό καθεστώς, μπορούσαν να ασπαστούν πια ελεύθερα την δυτική ποπ κουλτούρα.

Οι ολοκληρωτικές ιδέες του Ντούγκιν φάνταζαν περιθωριακές και ασήμαντες, κολλημένες σε ένα παρελθόν όπου μόνο λίγοι γραφικοί επιθυμούσαν να επιστρέψουν.

Ο ίδιος συνέχισε να γράφει άρθρα, να δίνει ομιλίες και να προπαγανδίζει τις θέσεις του για την κυριαρχία της Ευρασίας, το ρωσικό, φασιστικό πολιτικό δόγμα που τοποθετεί τη Μόσχα στο κέντρο της αντίπαλης στη Δύση αυτοκρατορίας .

Το 2012, ήρθε η ώρα του Ντούγκιν να μετακινηθεί από το περιθώριο στο κέντρο της ρωσικής πολιτικής σκηνής, όταν ο Πούτιν επέστρεψε στην εξουσία μετά από μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και ακολούθησε ένα πολύ πιο συντηρητικό όραμα για τη χώρα του.

Ο Ντούγκιν αισθάνθηκε δικαιωμένος όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014 και ξεκίνησε έναν αιματηρό πόλεμο στο Ντονμπάς μετά τη φιλοδυτική επανάσταση στο Κίεβο.

«Νομίζω ότι πρέπει να σκοτώσουμε, να σκοτώσουμε, να σκοτώσουμε τους Ουκρανούς, δεν χρειάζονται πια άλλες διαπραγματεύσεις», λέει ο Ντούγκιν σε βιντεοσκοπημένη ομιλία του, με την οποία απευθύνθηκε στους υποστηρικτές του τότε. Φυσικά, έγινε αμέσως ένας από τους πιο μισητούς Ρώσους στο Κίεβο.

Παράλληλα, ο Ντούγκιν συνέχισε να ταξιδεύει στο εξωτερικό, να δίνει ομιλίες στην Ευρώπη, διατηρώντας δεσμούς με την ευρωπαϊκή Ακροδεξιά, που επίσης αποκηρύσσει τον φιλελευθερισμό, τον φεμινισμό και την αμερικανική κυριαρχία.

Ηταν και προσκεκλημένος σε συνέδρια σε όλο τον κόσμο, ακόμα και το 2019, στο Αμστερνταμ, όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με τον γάλλο φιλόσοφο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί.

Ο Ντούγκιν ταξίδευε χωρίς σωματοφύλακες μέσα και έξω από τη Ρωσία και εκτιμάται ότι αυτός ήταν ο στόχος της βομβιστικής επίθεσης και όχι η κόρη του.

Οσο για το αν και κατά πόσο επηρεάζει τον Πούτιν, είναι ένα ζήτημα που δεν έχει απαντηθεί πλήρως, σύμφωνα με τον Guardian. Κάποιοι ειδικοί στη Ρωσία τον αποκαλούν «τον πνευματικό οδηγό του Πούτιν», ενώ άλλοι, κυρίως στη Μόσχα, λένε ότι είναι ένα ασήμαντο πρόσωπο, που προσπαθεί να φανεί ότι είναι «κολλητός» του Κρεμλίνου για προσωπικό του όφελος. Για κάθε συνέντευξη που του ζητά ξένος δημοσιογράφος, ο Ντούγκιν θέλει 500 ευρώ αμοιβή.

Πάντως, ο Πούτιν και ο Ντούγκιν δεν έχουν φωτογραφηθεί ποτέ μαζί. Και ο Ντούγκιν δεν είχε ποτέ κάποια κρατική θέση.

«Αυτή η ψευτο-διανοούμενη  καρικατούρα σίγουρα δεν είναι μέρος κανενός κέντρου αποφάσεων στο Κρεμλίνο», είπε ο Λεονίντ Βολκόφ, σύμμαχος του Αλεξέι Ναβάλνι, μετά τη βομβιστική επίθεση.

Παρόλα αυτά, ο δικός του ρωσικός εθνικισμός τα τελευταία χρόνια έχει γίνει δημοφιλής στην πολιτική ελίτ της χώρας και οι δικές του απόψεις έχουν οδηγήσει στην εισβολή στην Ουκρανία, σημειώνει ο Guardian.