Οι New York Times δημοσίευσαν τη Δευτέρα ένα εκδοτικό σημείωμα για τον τρόπο με τον οποίο κάλυψαν την αιματηρή έκρηξη της 17ης Οκτωβρίου στο νοσοκομείο της Γάζας, που έκανε τον γύρο του κόσμου. Οι αναφορές στο Διαδίκτυο έκαναν αρχικά λόγο για ισραηλινό πύραυλο και 500 νεκρούς, στοιχεία που δεν επιβεβαιώθηκαν στη συνέχεια από ανεξάρτητες πηγές.
Οι NYT παραδέχθηκαν ότι το αρχικό ρεπορτάζ, το οποίο εμφανίστηκε με πρωτοσέλιδο τίτλο κατά μήκος την ιστοσελίδας τους, «άρχιζε με ισχυρισμούς κυβερνητικών αξιωματούχων της Χαμάς ότι η έκρηξη προκλήθηκε από ισραηλινή αεροπορική επιδρομή».
To σημείωμα της εφημερίδας τόνιζε επίσης ότι οι αρχικές αναφορές της ιστοσελίδας της «βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό σε ισχυρισμούς της Χαμάς και δεν κατέστησαν σαφές ότι οι ισχυρισμοί αυτοί δεν μπορούσαν να επαληθευτούν άμεσα». Προσέθετε ότι «το ρεπορτάζ άφησε στους αναγνώστες μια λανθασμένη εντύπωση σχετικά με το τι ήταν γνωστό και πόσο αξιόπιστος ήταν ο απολογισμός».
Ακολούθησε το ίδιο απόγευμα podcast στο οποίο ο διευθυντής της εφημερίδας Τζόζεφ Καν συζήτησε με τη δημοσιογράφο της εφημερίδας Λούλου Γκαρσία-Ναβάρο τα προβλήματα της αρχικής κάλυψης. Ο Καν ανέφερε ότι οι αρχικές αναφορές από τη Χαμάς αποδείχθηκαν ανακριβείς. Πιο συγκριμένα, είπε ότι οι πληροφορίες προήλθαν «από αξιωματούχο του υπουργείου Υγείας της Χαμάς» και ότι δεν ήταν «επαρκώς αξιόπιστές» ώστε να στηρίξουν σε αυτές, όπως τελικά συνέβη, τον βασικό τους τίτλο στην ηλεκτρονική έκδοση.
Στο podcast ο Τζόζεφ Καν υπογράμμισε επίσης ότι πρόκειται για μια ζώνη πολεμικών συγκρούσεων και ότι ακόμη και οι εκτιμήσεις για τις απώλειες προέρχονται από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους της Χαμάς. Επομένως, η δουλειά των δημοσιογράφων είναι να κάνουν το καλύτερο που μπορούν για να επιβεβαιώσουν την ορθότητα των πληροφοριών. Ωστόσο σε μια περιοχή όπως η Γάζα, είναι προφανές ότι η πρόσβαση σε αξιόπιστα στοιχεία δεν είναι καθόλου εύκολη.
Βεβαίως, οι New York Times, που παραδέχθηκαν το πρόβλημα στην κάλυψή τους, δεν ήταν το μοναδικό μέσο στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ολόκληρο τον κόσμο που έκανε λάθος. Οι ισχυρισμοί της Χαμάς για την έκρηξη στο νοσοκομείο έκαναν τον γύρο του διαδικτύου από αμέτρητα ΜΜΕ καλλιεργώντας λανθασμένες εντυπώσεις.
«Δεν είναι να απορεί κανείς γιατί η εμπιστοσύνη του κοινού στην ειδησεογραφία είναι τόσο χαμηλή» ανέφερε η ιστοσελίδα του περιοδικού The Atlantic. Υπό τον τίτλο «Πώς τα ΜΜΕ έκαναν λάθος για την έκρηξη στο νοσοκομείο», σημειώνεται ότι η ενίσχυση των αμφίβολων ισχυρισμών της Χαμάς προκάλεσε πραγματική ζημιά.
Οι παλαιστινιακές υγειονομικές αρχές ισχυρίζονταν ότι το Ισραήλ ήταν υπεύθυνο για τον θάνατο 500 περίπου πολιτών. Μερικά από τα πιο αξιόπιστα ΜΜΕ διεθνώς «έστειλαν push alerts που μετέδιδαν σε μεγάλο βαθμό τους ισχυρισμούς της Χαμάς», συνεχίζει το δημοσίευμα, και παραθέτει δύο τίτλους:
—«Φόβοι για εκατοντάδες νεκρούς ή τραυματίες από ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σε νοσοκομείο στη Γάζα, λένε Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι», έγραψε το BBC.
—«Τουλάχιστον 500 άνθρωποι σκοτώθηκαν από ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σε νοσοκομείο της Γάζας, δήλωσε το παλαιστινιακό υπουργείο Υγείας», έγραψαν οι New York Times.
«Κανείς από τους δύο δεν εξήγησε στις ειδοποιήσεις του (push alerts) ότι οι υγειονομικές αρχές -και όλες οι άλλες αρχές στη Γάζα- ελέγχονται από τη Χαμάς, την ισλαμιστική οργάνωση που είχε σκοτώσει βάναυσα περισσότερους από 1.400 ανθρώπους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν άμαχοι, σε μια πρόσφατη αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του Ισραήλ» σχολιάζει το Atlantic, εστιάζοντας στις επιπτώσεις των αρχικών ειδησεογραφικών αναφορών στον πραγματικό κόσμο:
♦ Ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα Β’ ακύρωσε μια προγραμματισμένη συνάντηση με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
♦ Μαζικές διαμαρτυρίες ξέσπασαν σε πόλεις της Μέσης Ανατολής, μερικές από τις οποίες κορυφώθηκαν με επιθέσεις σε ξένες πρεσβείες.
Στη συνέχεια, το Ισραήλ έδωσε στη δημοσιότητα ηχητικά αποσπάσματα που ανέφερε ότι αποτελούσαν συνομιλία μεταξύ ανδρών της Χαμάς οι οποίοι συζητούσαν την έκρηξη ως εσφαλμένη εκτόξευση ρουκέτας από την οργάνωση Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ (η ίδια το αρνήθηκε). Βίντεο από το κάθε άλλο παρά φιλοϊσραηλινό Al Jazeera φάνηκε να απεικονίζει ένα βλήμα που εκτοξεύθηκε από το εσωτερικό της Γάζας πριν αλλάξει πορεία και εκραγεί κοντά στο νοσοκομείο. Ανάλυση από το Associated Press συνέκλινε σε αυτή την εκδοχή.
Φωτογραφίες του Reuters έδειξαν έναν μικρό κρατήρα που, σύμφωνα με ανεξάρτητους αναλυτές, δεν συνάδει με την καταστροφή που προκαλούν τα πυρομαχικά που συνήθως χρησιμοποιεί το Ισραήλ. Ενώ ερευνητική ομάδα του BBC, συμπέρανε ότι «οι εικόνες του εδάφους μετά την έκρηξη δεν δείχνουν σημαντικές ζημιές στα γύρω κτίρια του νοσοκομείου».
To Atlantic αναφέρει ότι «ακόμα και ο ίδιος ο αριθμός των νεκρών, έχει αρχίσει να αμφισβητείται: Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εκτιμούν τώρα ότι 100 έως 300 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους —μια φρικτή απώλεια, η οποία όμως δεν συνάδει με τους ισχυρισμούς της Χαμάς».
«Η αιτία της τραγωδίας, όπως φαίνεται, είναι η αντίθετη από αυτή που ανέφεραν αρχικά τα ειδησεογραφικά πρακτορεία σε όλο τον κόσμο. Αντί να πρόκειται για ισραηλινή επίθεση εναντίον αμάχων, τα στοιχεία δείχνουν ότι ήταν αποτέλεσμα της αδιαφορίας των τρομοκρατών για τις ζωές των ανθρώπων για λογαριασμό των οποίων ισχυρίζονται ότι πολεμούν» προσθέτει ο ιστότοπος του αμερικανικού περιοδικού.
Το BBC παραδέχτηκε κι αυτό προβλήματα στην κάλυψή του. Σύμφωνα με τον Independent ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του BBC News, Τζόναθαν Μάνρο, δήλωσε ότι η «γλώσσα του ραδιοτηλεοπτικού φορέα δεν ήταν απολύτως σωστή» κατά τη διάρκεια της ζωντανής αναμετάδοσης. «Ο ανταποκριτής (Τζον Ντόνισον) έκανε λάθος που προχώρησε σε εικασίες για την αιτία της έκρηξης στο νοσοκομείο (…) Σε κανένα στάδιο δεν είπε πραγματικά ότι προκλήθηκε από τους Ισραηλινούς… αλλά παρ’ όλα αυτά, όταν αφήνεται η εντύπωση ότι έχουμε κάνει εικασίες, έχει σημασία να το διορθώσουμε» πρόσθεσε.
Στο ζήτημα παρενέβη, τέλος, και το Politico με αφορμή τις διευκρινίσεις από τους New York Times. Ο ιστότοπος παραδέχεται ότι δημοσίευσε το αρχικό τηλεγράφημα του Associated Press (AP) το οποίο βασιζόταν σε πολύ μεγάλο βαθμό στην οπτική γωνία της Χαμάς.
«Αρκετά ειδησεογραφικά μέσα, συμπεριλαμβανομένων των New York Times, του Reuters και του Associated Press, δέχθηκαν επικρίσεις για τη δημοσίευση της άποψης της Χαμάς σε περίοπτη θέση σε άρθρα τους και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το Politico δημοσίευσε αρχικά το τηλεγράφημα του Associated Press που περιείχε της κατηγορίες της Χαμάς προς το Ισραήλ. Στη συνέχεια ενημέρωσε γρήγορα το άρθρο για να αντικατοπτρίζει τη νέα αναφορά του AP ότι το Ισραήλ είχε αμφισβητήσει τον ισχυρισμό», αναφέρει η αμερικανική έκδοση του Politico.
Το Protagon
ΥΓ. Στο ίδιο λάθος υπέπεσε και το Protagon στις 17 Οκτωβρίου για 25 λεπτά. Στις 20.39 αναρτήσαμε κείμενο που αναφερόταν σε «φόβους για 500 νεκρούς», σημειώνοντας ως πηγή την Χαμάς. Στις 21.04 το κείμενο συμπληρώθηκε με την επισήμανση των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ (IDF) ότι «υπάρχουν πολλές ψευδείς πληροφορίες». Στις 22.16 προστέθηκε η άτυπη ενημέρωση των Iσραηλινών για λανθασμένη εκτόξευση που προήλθε από τη Γάζα, στις 22.44 ακολούθησε η επίσημη ανακοίνωση του IDF που έλεγε το ίδιο και στις 23.19 η είδηση ότι το Ισραήλ αρνείται οποιαδήποτε σχέση με το τραγικό συμβάν.